Σε μια αιφνιδιαστική κίνηση, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ανέστειλε χθες τους δασμούς σε περισσότερα από 200 προϊόντα διατροφής, συμπεριλαμβανομένων βασικών ειδών όπως ο καφές, το βόειο κρέας και οι μπανάνες. Η απόφαση αυτή έρχεται ως απάντηση στην αυξανόμενη ανησυχία των Αμερικανών καταναλωτών για το υψηλό κόστος των ειδών παντοπωλείου, σηματοδοτώντας μια στροφή στην προηγούμενη στάση του για τον πληθωρισμό.
Η αιτία πίσω από την ανατροπή: Ο πληθωρισμός και οι εκλογές
Η απόφαση του Προέδρου Τραμπ να προχωρήσει σε μαζική άρση δασμών σε τρόφιμα δεν ήταν τυχαία. Έρχεται στον απόηχο αυξανόμενων πιέσεων από τους Αμερικανούς καταναλωτές, οι οποίοι βλέπουν το κόστος των βασικών αγαθών να εκτοξεύεται. Η ανησυχία για την οικονομική προσιτότητα αποτέλεσε μάλιστα κεντρικό θέμα στις πρόσφατες εκλογικές νίκες των Δημοκρατικών σε Βιρτζίνια, Νιου Τζέρσεϊ και Νέα Υόρκη, όπου οι υψηλές τιμές των τροφίμων έπαιξαν καθοριστικό ρόλο.
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι αυτή η κίνηση σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή στάσης για τον Τραμπ, ο οποίος για καιρό επέμενε ότι οι ευρείες εισαγωγικές δασμολογικές επιβαρύνσεις που είχε επιβάλει νωρίτερα φέτος δεν τροφοδοτούσαν τον πληθωρισμό.
Ωστόσο, όταν ρωτήθηκε σχετικά στο Air Force One, παραδέχτηκε ότι «σε ορισμένες περιπτώσεις» οι δασμοί «μπορεί να αυξάνουν τις τιμές», αν και επέμεινε ότι συνολικά οι ΗΠΑ έχουν «σχεδόν καθόλου πληθωρισμό». Αυτή η παραδοχή, έστω και με επιφυλάξεις, δείχνει την πίεση που δέχεται η κυβέρνηση να αντιμετωπίσει ένα ορατό πρόβλημα για τους πολίτες.
Τεχνικά, η επιβολή δασμών σε εισαγόμενα προϊόντα έχει ως στόχο την προστασία της εγχώριας παραγωγής και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Ωστόσο, όταν οι δασμοί επιβάλλονται σε βασικά αγαθά που δεν παράγονται επαρκώς στο εσωτερικό ή απαιτούν ειδικές πρώτες ύλες, το κόστος μετακυλίεται αναπόφευκτα στον τελικό καταναλωτή.
Αυτό δημιουργεί ένα φαινόμενο πληθωρισμού κόστους, όπου οι τιμές ανεβαίνουν όχι λόγω αυξημένης ζήτησης, αλλά λόγω του υψηλότερου κόστους παραγωγής ή εισαγωγής. Η εξάρτηση των ΗΠΑ από εισαγωγές σε πολλά από αυτά τα προϊόντα καθιστά τους δασμούς ένα δίκοπο μαχαίρι.
Τα προϊόντα που επηρεάζονται και οι αυξήσεις τιμών
Η λίστα των προϊόντων που εξαιρούνται από τους δασμούς είναι εκτεταμένη και περιλαμβάνει περισσότερα από 200 είδη που οι Αμερικανοί καταναλωτές αγοράζουν καθημερινά για τις οικογένειές τους. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται:
- Καφές
- Βόειο κρέας (κιμάς, μπριζόλες)
- Μπανάνες
- Χυμός πορτοκαλιού
- Πορτοκάλια και μούρα acai
- Πάπρικα και κακάο
- Χημικά που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή τροφίμων
- Λιπάσματα και ακόμη και άρτοι θείας κοινωνίας
Τα στοιχεία του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή για τον Σεπτέμβριο είναι αποκαλυπτικά. Ο κιμάς ήταν σχεδόν 13% ακριβότερος, ενώ οι μπριζόλες κόστιζαν σχεδόν 17% περισσότερο από ό,τι ένα χρόνο πριν. Αυτές οι αυξήσεις ήταν οι μεγαλύτερες των τελευταίων τριών ετών.
Οι τιμές της μπανάνας αυξήθηκαν κατά περίπου 7%, ενώ οι ντομάτες κατά 1%. Συνολικά, το κόστος των τροφίμων που καταναλώνονται στο σπίτι αυξήθηκε κατά 2,7% τον Σεπτέμβριο.
Παράλληλα με την άρση των δασμών, ο Πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε μια πληρωμή 2.000 δολαρίων σε Αμερικανούς χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, η οποία θα χρηματοδοτηθεί από τα έσοδα των δασμών το επόμενο έτος. «Οι δασμοί μας επιτρέπουν να δώσουμε ένα μέρισμα αν θέλουμε να το κάνουμε αυτό.
Προτεινόμενο Πτώση τιμών στα σούπερ μάρκετ τον Οκτώβριο
Τώρα θα δώσουμε ένα μέρισμα και επίσης μειώνουμε το χρέος», δήλωσε, προσθέτοντας μια κοινωνική διάσταση στην οικονομική του πολιτική.
Ο αντίκτυπος στην καθημερινότητα των Αμερικανών και οι αντιδράσεις
Η κίνηση αυτή αναμένεται να προσφέρει άμεση ανακούφιση στα νοικοκυριά, καθώς η μείωση των δασμών θα μπορούσε να οδηγήσει σε χαμηλότερες τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Η FMI-Food Industry Association χαιρέτισε την απόφαση, με την πρόεδρό της, Leslie Sarasin, να δηλώνει ότι «η σημερινή ενέργεια θα βοηθήσει τους καταναλωτές, των οποίων ο πρωινός καφές ελπίζουμε να γίνει πιο προσιτός, καθώς και τους Αμερικανούς κατασκευαστές».
Ωστόσο, δεν ήταν όλες οι αντιδράσεις θετικές. Ο πρόεδρος του Distilled Spirits Council, Chris Swonger, εξέφρασε απογοήτευση για τον αποκλεισμό των αλκοολούχων ποτών από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Βρετανία, χαρακτηρίζοντάς το «ένα ακόμη πλήγμα στον κλάδο της φιλοξενίας των ΗΠΑ» ενόψει της κρίσιμης εορταστικής περιόδου.
Συγκρίνοντας την τρέχουσα κατάσταση με την περίοδο πριν από την επιβολή των δασμών, παρατηρούμε ότι οι αρχικές προβλέψεις για αυξημένα έσοδα και προστασία της εγχώριας βιομηχανίας δεν αντιστοιχούσαν πλήρως στην πραγματικότητα των τιμών καταναλωτή. Η αγορά ανησυχεί πάντα για την ισορροπία μεταξύ προστατευτισμού και πληθωρισμού, και η εμπειρία μας δείχνει ότι οι δασμοί σε βασικά αγαθά έχουν συχνά απρόβλεπτες παρενέργειες στην αγοραστική δύναμη των πολιτών.
Η κυβέρνηση φαίνεται να αναγνωρίζει πλέον ότι το κόστος αυτών των πολιτικών υπερβαίνει τα οφέλη, τουλάχιστον στον τομέα των τροφίμων.
Οι Δημοκρατικοί επέκριναν έντονα την κίνηση, με τον Richard Neal, κορυφαίο Δημοκρατικό στην Επιτροπή Ways and Means της Βουλής των Αντιπροσώπων, να δηλώνει ότι η κυβέρνηση Τραμπ «σβήνει μια φωτιά που άναψε η ίδια και το παρουσιάζει ως πρόοδο». Αυτή η δήλωση υπογραμμίζει την πολιτική διάσταση του θέματος και την διαρκή αντιπαράθεση σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές.
Προοπτικές για την αγορά και τις εμπορικές σχέσεις
Η εκτίμησή μας είναι ότι αυτή η μερική άρση των δασμών, σε συνδυασμό με τις νέες συμφωνίες-πλαίσιο που ανακοινώθηκαν με χώρες όπως η Αργεντινή, ο Ισημερινός, η Γουατεμάλα και το Ελ Σαλβαδόρ, θα μπορούσε να σταθεροποιήσει τις τιμές σε ορισμένα βασικά προϊόντα.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι δεν θεωρεί απαραίτητες περαιτέρω αλλαγές, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι «οι τιμές του καφέ ήταν λίγο υψηλές, τώρα θα είναι χαμηλές σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα». Ωστόσο, οι οικονομολόγοι εξακολουθούν να προειδοποιούν ότι ο πληθωρισμός, εν μέρει τροφοδοτούμενος από τους εισαγωγικούς δασμούς, θα μπορούσε να αυξηθεί περαιτέρω το επόμενο έτος, καθώς οι εταιρείες αρχίζουν να μετακυλίουν το πλήρες βάρος των δασμών.
Η κατάσταση παραμένει ρευστή και θα χρειαστεί στενή παρακολούθηση για να διαπιστωθεί ο πραγματικός, μακροπρόθεσμος αντίκτυπος στις τιμές και την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών.
