Ο Sauli Niinistö, που συνέταξε έκθεση για την ενίσχυση της ασφάλειας της ΕΕ, υποστηρίζει ότι η Ευρώπη πρέπει να προχωρήσει στη δημιουργία μιας κοινής υπηρεσίας πληροφοριών εφόσον πρώτα κτιστεί σταθερή εμπιστοσύνη ανάμεσα στις εθνικές υπηρεσίες. Η πρόταση έρχεται σε μια περίοδο αυξημένων εντάσεων και συζητήσεων για την αυτονομία της Ευρώπης στον τομέα της άμυνας.
Η ιδέα της κοινής υπηρεσίας πληροφοριών
Η έκθεση που επιμελήθηκε ο Νιινίστο προτείνει τη δημιουργία μιας πλήρως αναπτυγμένης ευρωπαϊκής υπηρεσίας πληροφοριών με στόχο τη γεφύρωση κενών μεταξύ των εθνικών μηχανισμών και την ενίσχυση των μηχανισμών πρώιμης προειδοποίησης. Σε συνέντευξη στο POLITICO ο ίδιος τόνισε πως το εγχείρημα είναι ρεαλιστικό εφόσον χτιστεί η απαραίτητη εμπιστοσύνη.
Ο σχεδιασμός αποσκοπεί σε βελτιωμένη διαλειτουργικότητα μέσων και ταχύτερη ανταλλαγή πληροφοριών, περιορίζοντας ταυτόχρονα τον κίνδυνο διχόνοιας μεταξύ κρατών. Ήδη υπάρχουν κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση, όπως η ενίσχυση της παρουσίας αξιωματούχων πληροφοριών στις αντιπροσωπείες των κρατών στην ΕΕ.
Εμπόδια εμπιστοσύνης μεταξύ υπηρεσιών
Παρά την πρόοδο, οι υπηρεσίες ασφαλείας φέρουν βαριά κληρονομιά δισταγμών που έχουν σχηματιστεί μέσα σε δεκαετίες. Στην πράξη, περιστατικά όπως οι αποκαλύψεις για προσπάθειες διείσδυσης από αξιωματούχους με διπλωματική κάλυψη λειτουργούν υπενθύμιση πως πολλά κράτη εξακολουθούν να παρακολουθούν το ένα το άλλο.
Για αυτό το λόγο ο Νιινίστο σημειώνει πως η μετάβαση προς μια κοινή δομή απαιτεί όχι μόνο τεχνικές λύσεις αλλά και πολιτική βούληση για διαφανή συνεργασία. Η διαδικασία προβλέπει βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης πριν την πλήρη λειτουργία ενός κοινού οργάνου.
Η κοινωνική διάσταση της στρατηγικής ασφάλειας
Ο πρώην πρόεδρος υπογραμμίζει πως η αλλαγή δεν είναι μόνο τεχνοκρατική αλλά προϋποθέτει αλλαγή νοοτροπίας στον ευρωπαϊκό πληθυσμό. Οι δημοκρατίες συχνά κινούνται με βάση τη δημόσια γνώμη και χωρίς ευρεία ανάγνωση της απειλής τα κράτη δυσκολεύονται να λάβουν γρήγορες αποφάσεις.
Στο πλαίσιο αυτό, η αποδοχή της πιθανότητας ένοπλων συγκρούσεων στη γηραιά ήπειρο λειτουργεί ως προϋπόθεση για να επιτρέψει στις κυβερνήσεις να κλιμακώσουν τις άμυνες και την πολιτική ετοιμότητα. Η δημόσια συζήτηση, σύμφωνα με τον ίδιο, δείχνει σημάδια ωρίμανσης, ακόμη και σε χώρες που δεν βρίσκονται σε πρώτη γραμμή.
Προτεινόμενο Ένα δίκτυο εκβιασμού στο ψηφιακό κέντρο της Ιταλίας
Αυτονομία, σχέσεις με ΗΠΑ και πρόσφατες πρωτοβουλίες
Ο Νιινίστο επισημαίνει πως η Ευρώπη δεν μπορεί να βασίζεται επ’ αόριστον στην προστασία των ΗΠΑ, καθώς η αμερικανική προσοχή στρέφεται όλο και περισσότερο σε άλλες γεωγραφικές περιοχές. Η ανάγκη για ευρωπαϊκή αυτονομία στην ασφάλεια αφορά τόσο τη στρατιωτική ετοιμότητα όσο και την πληροφορία και την τεχνολογία.
Στο πεδίο των πολιτικών, η Επιτροπή παρουσίασε τη Στρατηγική Preparedness Union για την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών και το σχέδιο ReArm Europe για σημαντική ενίσχυση των δαπανών άμυνας. Αυτές οι πρωτοβουλίες συνδέονται με την ευρύτερη συζήτηση για την ενίσχυση των δυνατοτήτων της Ένωσης.
Τι αλλάζει στις Βρυξέλλες και στις πρωτεύουσες
Την τελευταία χρονιά αρκετές πρωτεύουσες ενίσχυσαν την εκπροσώπηση των υπηρεσιών τους στις Βρυξέλλες, ενώ η εσωτερική υπηρεσία πληροφοριών της ΕΕ άρχισε να ενημερώνει υψηλόβαθμα στελέχη. Αυτές οι κινήσεις αντικατοπτρίζουν μια σταδιακή προσέγγιση προς συλλογική δράση.
Η συζήτηση για τη δημιουργία μιας κοινής υπηρεσίας πληροφοριών παραμένει ανοιχτή, με έμφαση στην ανάγκη να επιτευχθεί προηγουμένως η αμοιβαία εμπιστοσύνη που θα επιτρέψει την ασφαλή ανταλλαγή κρίσιμων δεδομένων.
Ο Sauli Niinistö, που υπηρέτησε την προεδρία της Φινλανδίας μέχρι το 2024 και οδήγησε τη χώρα στην ένταξη στο NATO το 2023, τοποθετεί το ζήτημα στο πλαίσιο των μεταβαλλόμενων παγκόσμιων συσχετισμών όπου χώρες όπως η Κίνα διεκδικούν μεγαλύτερο ρόλο. Για τον ίδιο, η ικανότητα της Ευρώπης να φροντίσει μόνη της την ασφάλειά της αποτελεί μια κρίσιμη αποφασιστική ερώτηση για το μέλλον.
Σημειωμένες αναφορές σε πολιτικές πρωτοβουλίες και περιστατικά, καθώς και οι δημόσιες τοποθετήσεις του Νιινίστο στο POLITICO, εγγράφουν το θέμα στο κέντρο της ευρωπαϊκής ατζέντας, ενώ η συζήτηση για την πρακτική υλοποίηση της πρότασης συνεχίζει να εξελίσσεται.
