Ο πρώην πρωθυπουργός παραμένει κεντρική μορφή στην ιρακινή πολιτική σκηνή παρά τις επικρίσεις για το παρελθόν του, ενώ η κρίσιμη εκλογική ημερομηνία είναι η 11η Νοεμβρίου, σύμφωνα με πληροφορίες του Reuters. Η επιρροή του ως ηγέτης του State of Law αναμένεται να επηρεάσει τις επιλογές για τον επόμενο πρωθυπουργό.
Πολιτική παρουσία και εκλογική βαρύτητα
Ως επικεφαλής του συνασπισμού State of Law, ο Νούρι αλ-Μαλίκι εμφανίζεται σε ρόλο διαπραγματευτή μεταξύ κομμάτων και ομάδων στο κοινοβούλιο, παρά τους εσωτερικούς τριγμούς που έχει προκαλέσει το παρελθόν του. Αναλυτές επισημαίνουν ότι οι δομές που ελέγχει παρέχουν πολιτικό ρεαλισμό στην ικανότητά του να επηρεάσει σχηματισμούς κυβέρνησης.
Η παρουσία του στην πολιτική ζωή συνοδεύεται από δημόσιες κατηγορίες ότι συνέβαλε σε διχασμούς μεταξύ κοινοτήτων, αλλά και από εκτιμήσεις ότι έχει διατηρήσει δεσμούς με το κρατικό μηχανισμό. Σε αυτό το πλαίσιο, η στάση άλλων πολιτικών δυνάμεων θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την επόμενη ηγεσία του Ιράκ.
Θητεία 2006–2014 και αιτίες αποχώρησης
Κατά τη θητεία του ως πρωθυπουργός μεταξύ 2006 και 2014, η διακυβέρνηση του αμφισβητήθηκε για επιλογές που κρίθηκαν ως επιβλαβείς για τη σχέση μεταξύ Σιιτών και Σουνιτών, ενώ πολλές από τις βασικές παθογένειες παρέμειναν άλυτες. Πολίτες και πολιτικοί απέδωσαν σε εκείνη την περίοδο προβλήματα όπως η ανεργία και η διαφθορά.
Η απομάκρυνσή του το 2014 έγινε υπό πίεση ευρέος φάσματος, μεταξύ των οποίων αναφέρονται οι ΗΠΑ, το Ιράν, ηγετικές δυνάμεις των Σουνιτών και ο ανώτατος σιϊτικός ιεροκήρυκας, μετά τις ταχείες εδαφικές κατακτήσεις της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος. Την ίδια περίοδο υπήρξαν κοινοβουλευτικές πρωτοβουλίες που ζήτησαν τη διερεύνηση ευθυνών για την πτώση πόλεων.
Κριτική για τη διαχείριση της ασφάλειας
Αντιδράσεις προς την πολιτική του περιλάμβαναν την κατηγορία ότι περιθωριοποίησε κοινότητες με αποτέλεσμα την ενίσχυση ένοπλων ομάδων, στοιχείο που συνδέθηκε με την άνοδο του Ισλαμικού Κράτους. Το 2015, μια κοινοβουλευτική επιτροπή πρότεινε τη δίωξη υψηλόβαθμων στελεχών για την πτώση της Μοσούλης.
Προτεινόμενο Η εβδομάδα που κλονίζει τη Γαλλία
Ο ίδιος έχει αρνηθεί ότι ενεργούσε με αποκλειστικά κοινωιολογικά κριτήρια, ενώ σε δηλώσεις του το 2014 ανέφερε ότι είχε αντιμετωπίσει βίαιες οργανώσεις ανεξαρτήτως θρησκευτικής ταυτότητας. Οι αξιολογήσεις για τα αίτια της ασφάλειας στο Ιράκ παραμένουν αντικείμενο δημόσιου διαλόγου.
Προσωπικό παρελθόν και εξορία
Γεννημένος το 1950 στο Janaja, ο Νούρι αλ-Μαλίκι πέρασε μεγάλο μέρος της ενήλικης ζωής του στην εξορία, κυρίως σε Συρία και Ιράν, σε περιόδους αντίθεσης με το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν. Κατά τη διάρκεια εκείνων των ετών καταγράφηκαν διώξεις σε βάρος της οικογένειάς του.
Υπήρξε επίσης μέλος της απαγορευμένης τότε Σιιτικής Οργάνωσης Dawa, και έχει αναφερθεί ότι είχε επιβληθεί σε βάρος του ποινή θανάτωσης υπό το καθεστώς του Σαντάμ, γεγονός που δικαιολογούσε την παρατεταμένη εξορία του. Επέστρεψε στο Ιράκ μετά την εισβολή του 2003 και αναμίχθηκε σε μεταβατικές διοικητικές δομές.
Επανεμφάνιση και δίκτυα επιρροής
Μετά την αποχώρησή του από τη θέση του πρωθυπουργού, οργανώθηκε πολιτικά και, σύμφωνα με αναλυτές, ενίσχυσε την επιρροή του μέσω δεσμών με ένοπλες ομάδες, τμήματα των υπηρεσιών ασφαλείας και τμήματα του δικαστικού συστήματος. Αυτές οι σχέσεις περιγράφονται ως παράγοντες που αναπροσάρμοσαν τον ρόλο του στην πολιτική.
Η επιστροφή του στη δημόσια σκηνή δείχνει ότι πρώην πρωθυπουργοί με διακριτά δίκτυα μπορούν να παίξουν κεντρικό ρόλο στη συγκρότηση κυβερνητικών συνασπισμών, ειδικά σε μια εκλογική διαδικασία όπου κανένα κόμμα δεν αναμένεται να κερδίσει απόλυτη πλειοψηφία.
Η πολιτική πορεία του Νούρι αλ-Μαλίκι, από την εξορία στη διακυβέρνηση και από εκεί στην προσπάθεια επανατοποθέτησης, αναδεικνύει τις συνεχείς ανατροφοδοτήσεις ανάμεσα σε προσωπικές σχέσεις, κρατικούς θεσμούς και εκλογικές ισορροπίες στο Ιράκ.
