Ο διάδοχος του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν (MBS), πραγματοποιεί σήμερα κρίσιμη επίσκεψη στον Λευκό Οίκο για συνομιλίες με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Στην ατζέντα βρίσκονται η εμβάθυνση της συνεργασίας σε θέματα άμυνας και πετρελαίου, η επέκταση των δεσμών σε εμπόριο και τεχνολογία, καθώς και η προοπτική πυρηνικής ενέργειας, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή στις σχέσεις των δύο χωρών.
Η Επανεκκίνηση των Σχέσεων ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας
Η σημερινή επίσκεψη του πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι η πρώτη μετά την δολοφονία του Σαουδάραβα επικριτή Τζαμάλ Κασόγκι το 2018 στην Κωνσταντινούπολη, ένα γεγονός που προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή. Παρόλο που οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο MBS ενέκρινε την επιχείρηση, ο ίδιος αρνήθηκε την εντολή, αναγνωρίζοντας ωστόσο την ευθύνη του ως ντε φάκτο ηγέτης του βασιλείου.
Όπως επισημαίνουν αναλυτές, «έχει γυρίσει σελίδα» σε αυτό το ζήτημα, με τις δύο χώρες να επιδιώκουν να προχωρήσουν μπροστά.
Ιστορικά, οι σχέσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σαουδικής Αραβίας βασίζονταν σε μια αμοιβαία συμφωνία: το βασίλειο προμήθευε πετρέλαιο σε ευνοϊκές τιμές, ενώ η υπερδύναμη παρείχε ασφάλεια. Αυτή η εξίσωση, ωστόσο, κλονίστηκε όταν η Ουάσιγκτον δεν αντέδρασε αποφασιστικά στις επιθέσεις του Ιράν σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του βασιλείου το 2019.
Οι ανησυχίες επανεμφανίστηκαν τον Σεπτέμβριο του 2025, όταν το Ισραήλ έπληξε την Ντόχα του Κατάρ, σε μια επίθεση που δήλωσε ότι στόχευε μέλη της παλαιστινιακής μαχητικής οργάνωσης Χαμάς. Αυτά τα γεγονότα υπογραμμίζουν την ανάγκη για αναθεώρηση και ενίσχυση των αμυντικών δεσμών, όπως διαπιστώνουμε από τις τρέχουσες διαπραγματεύσεις.
Ο Πρόεδρος Τραμπ επιδιώκει να κεφαλαιοποιήσει μια επενδυτική δέσμευση 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τη Σαουδική Αραβία, η οποία έγινε κατά την την επίσκεψη του διαδόχου του σαουδαραβικού θρόνου στο βασίλειο τον Μάιο. Κατά τη διάρκεια εκείνου του ταξιδιού, απέφυγε να αναφερθεί σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αναμένεται να πράξει το ίδιο και τώρα, εστιάζοντας στην ενίσχυση των οικονομικών και στρατηγικών δεσμών.
Οι Βασικές Προτεραιότητες στην Ατζέντα
Ο Σαουδάραβας ηγέτης αναζητά εγγυήσεις ασφαλείας εν μέσω περιφερειακής αναταραχής και επιδιώκει πρόσβαση στην τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και πρόοδο προς μια συμφωνία για ένα πρόγραμμα πολιτικής πυρηνικής ενέργειας. Το Ριάντ έχει ζητήσει ένα αμυντικό σύμφωνο επικυρωμένο από το Κογκρέσο των ΗΠΑ στις πρόσφατες διαπραγματεύσεις.
Ωστόσο, η Ουάσιγκτον έχει θέσει ως προϋπόθεση την την ομαλοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ. Η Σαουδική Αραβία, με τη σειρά της, έχει συνδέσει αυτό με μια δέσμευση από την ισραηλινή κυβέρνηση, την πιο δεξιά στην ιστορία της, για την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος συμφώνησε σε εκεχειρία με τη Χαμάς στη Γάζα τον περασμένο μήνα, επανέλαβε την Κυριακή την σταθερή του αντίθεση στην παλαιστινιακή ανεξαρτησία.
Μια εκτελεστική εντολή του Τραμπ για την άμυνα, παρόμοια με το σύμφωνο με το Κατάρ, θα υπολείπεται της αμυντικής συμφωνίας που επιδιώκουν οι Σαουδάραβες. Ωστόσο, ο Aziz Alghashian, λέκτορας διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Αραβικών Επιστημών Ασφαλείας Naif, δήλωσε στο Reuters ότι θα ήταν «ένα βήμα στον δρόμο, μέρος της διαδικασίας, όχι το τέλος της διαδικασίας».
Ο Dennis Ross, πρώην διαπραγματευτής για τη Μέση Ανατολή, αναμένει μια εκτελεστική εντολή που θα καλεί τις ΗΠΑ και τους Σαουδάραβες «να διαβουλευτούν άμεσα για το τι πρέπει να γίνει ως απάντηση στην απειλή», χωρίς να δεσμεύει την Ουάσιγκτον να έρθει ενεργά στην άμυνα του Ριάντ.
Προτεινόμενο Επίσκεψη του διαδόχου του σαουδαραβικού θρόνου στον Λευκό Οίκο
Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την παροχή διαφόρων μορφών βοήθειας, την αντικατάσταση όπλων ή την ανάπτυξη αμυντικών συστημάτων όπως οι THAAD ή Patriot, ακόμα και ναυτικών δυνάμεων.
Το Ριάντ πιέζει επίσης για συμφωνίες στην πυρηνική ενέργεια και την τεχνητή νοημοσύνη στο πλαίσιο του φιλόδοξου σχεδίου του «Vision 2030» για τη διαφοροποίηση της οικονομίας του και την ενίσχυση της θέσης του έναντι των περιφερειακών αντιπάλων. Η εξασφάλιση έγκρισης για την απόκτηση αίτημα για προηγμένα οπλικά συστήματα, όπως οι προηγμένοι επεξεργαστές, θα ήταν κρίσιμη για τα σχέδια του βασιλείου να γίνει κεντρικός κόμβος στην παγκόσμια τεχνητή νοημοσύνη και να ανταγωνιστεί τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία τον Ιούνιο υπέγραψαν μια πολυδισεκατομμυριούχο συμφωνία με τις ΗΠΑ για κέντρα δεδομένων, αποκτώντας πρόσβαση σε τσιπ υψηλής τεχνολογίας.
Ο MBS επιθυμεί επίσης να επιτύχει συμφωνία με την Ουάσιγκτον για την ανάπτυξη ενός σαουδαραβικού πολιτικού πυρηνικού προγράμματος, μέρος της προσπάθειάς του να διαφοροποιηθεί από το πετρέλαιο. Μια τέτοια συμφωνία θα ξεκλείδωνε την πρόσβαση σε αμερικανική πυρηνική τεχνολογία και εγγυήσεις ασφαλείας, βοηθώντας τη Σαουδική Αραβία να ισοφαρίσει τα ΗΑΕ, τα οποία έχουν το δικό τους πρόγραμμα, και τον παραδοσιακό εχθρό Ιράν.
Ωστόσο, η πρόοδος σε μια συμφωνία με τις ΗΠΑ ήταν δύσκολη επειδή οι Σαουδάραβες δεν θέλουν να συμφωνήσουν σε μια αμερικανική ρήτρα που θα αποκλείει τον εμπλουτισμό ουρανίου ή την επεξεργασία αναλωμένων καυσίμων – και οι δύο πιθανές οδοί προς μια βόμβα.
Οι Επιπτώσεις για την Περιοχή και την Παγκόσμια Οικονομία
Ένας δυτικός διπλωμάτης με έδρα τον Κόλπο συνόψισε τη δυναμική, όπως αναφέρει το Reuters: «Ο Τραμπ θέλει ομαλοποίηση και η Σαουδική Αραβία θέλει ένα πλήρες αμυντικό σύμφωνο, αλλά οι συνθήκες δεν το επιτρέπουν. Στο τέλος, και οι δύο πλευρές πιθανότατα θα λάβουν λιγότερα από όσα επιθυμούν.
Αυτή είναι η διπλωματία». Αυτή η δήλωση υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα των γεωπολιτικών διαπραγματεύσεων, όπου οι εθνικές στρατηγικές και οι αμοιβαίες εξαρτήσεις διαμορφώνουν ένα πεδίο συνεχών συμβιβασμών.
Από την εμπειρία μας σε παρόμοιες διαπραγματεύσεις, η ισορροπία μεταξύ των απαιτήσεων ασφαλείας και των οικονομικών συμφερόντων είναι πάντα λεπτή. Ενώ η Σαουδική Αραβία επιδιώκει την ενίσχυση της περιφερειακής της ασφάλειας και την τεχνολογική της αναβάθμιση, οι ΗΠΑ δίνουν προτεραιότητα στην σταθερότητα της περιοχής και στην προώθηση των δικών τους συμφερόντων, συμπεριλαμβανομένης της ομαλοποίησης των σχέσεων Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας.
Αυτή η δυναμική δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου οι τελικές συμφωνίες συχνά αποκλίνουν από τις αρχικές προσδοκίες, αλλά θέτουν τις βάσεις για μελλοντικές εξελίξεις.
Το Μέλλον της Στρατηγικής Συνεργασίας
Ο Dennis Ross δήλωσε ότι αναμένει την ανακοίνωση μιας συμφωνίας για την πυρηνική ενέργεια, ή τουλάχιστον μια δήλωση για την πρόοδο προς αυτήν. Η εκτίμησή μας είναι ότι η επίσκεψη του πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στην αναδιαμόρφωση των σχέσεων ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας, χωρίς ωστόσο να λύνει όλα τα εκκρεμή ζητήματα.
Οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να συνεχιστούν, καθώς και οι δύο χώρες επιδιώκουν να εμβαθύνουν τη συνεργασία τους σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό τοπίο, με την ενεργειακή ασφάλεια, την τεχνολογική καινοτομία και την περιφερειακή σταθερότητα να παραμένουν στην κορυφή της ατζέντας.
