Η πιθανή επιστροφή του Μάρτιν Σέλμαϊρ, ενός εκ των πλέον αποτελεσματικών αλλά και φοβερών παραγόντων της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής των τελευταίων ετών, στις Βρυξέλλες, έχει προκαλέσει ένα κύμα ανησυχίας και έντονων συζητήσεων στους διπλωματικούς κύκλους.
Ο νυν πρέσβης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Βατικανό φέρεται να βρίσκεται σε προνομιακή θέση για μια νεοσύστατη ανώτερη θέση εντός της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), της υπηρεσίας εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης, υπό την επικεφαλής διπλωματίας της ΕΕ, Κάγια Κάλλας.
Η σκιά του «Τέρατος των Βερλεμόν» επιστρέφει
Ο Μάρτιν Σέλμαϊρ, μια προσωπικότητα που έχει χαρακτηριστεί ως το «Τέρας των Βερλεμόν» λόγω της ασυμβίβαστης στάσης του και της σιδηράς του λαβής στην εξουσία κατά τη θητεία του ως επικεφαλής του γραφείου του πρώην Προέδρου της Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, από το 2014, απασχολεί ξανά το ευρωπαϊκό προσκήνιο.
Η φήμη του ως ικανού «στρατηγού» αλλά και αδιαμφισβήτητου σκληροτράχηλου παίκτη, έχει δημιουργήσει ένα κλίμα αναταραχής καθώς διπλωμάτες εκφράζουν φόβους για την επιστροφή του. Μάλιστα, ένας διπλωμάτης τον παρομοίασε με τον «Κόμη Μόντε Κρίστο», έτοιμο να πάρει εκδίκηση από όσους τον παραγκώνισαν στο παρελθόν.
Η προτεινόμενη θέση στην ΕΥΕΔ θεωρείται εξαιρετικά σημαντική. Θα τον έφερνε σε θέση ευθύνης για τις σχέσεις μεταξύ του διπλωματικού σώματος, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των εθνικών πρωτευουσών. Ενώ θα αναφερόταν θεωρητικά στη Γενική Γραμματέα της ΕΥΕΔ, Μπέλεν Καρμπονέλ, ο ρόλος του θα του παρείχε ουσιαστική εξουσία να εκπροσωπεί το τμήμα σε συναντήσεις με κυβερνήσεις, αναπληρώνοντας την Καρμπονέλ σε σημαντικές ομάδες εργασίας και θέτοντας τις βάσεις για μελλοντικούς αγώνες εξουσίας.
Παρασκηνιακές κινήσεις και διπλωματικός «πόλεμος»
Η προοπτική της επιστροφής του Σέλμαϊρ στις Βρυξέλλες έχει προκαλέσει πυρετώδεις διεργασίες. Υπάλληλοι που εργάζονται για την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, φέρονται να έχουν συμπήξει συμμαχίες και να έχουν καταστρώσει ένα σχέδιο για να εμποδίσουν τη μετάβασή του στην ΕΥΕΔ.
Στο πλαίσιο αυτό, του προσφέρουν έναν εναλλακτικό ρόλο, αυτόν του ειδικού απεσταλμένου για τη θρησκευτική ελευθερία, με στόχο να τον κρατήσουν μακριά από την πολιτική αναταραχή των Βρυξελλών και το επίκεντρο της ευρωπαϊκής εξουσίας. Το σχέδιο αυτό συζητήθηκε σε σύσκεψη υψηλού επιπέδου της Επιτροπής πρόσφατα.
Οι εντάσεις δεν είναι καινούργιες. Ο Γερμανός συντηρητικός Σέλμαϊρ είχε πάντοτε μια περίπλοκη σχέση με το εκτελεστικό όργανο της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της φον ντερ Λάιεν και της ομάδας της. Επιπλέον, υπάρχουν ήδη υφιστάμενες τριβές μεταξύ της Προέδρου της Επιτροπής και της επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλλας, γεγονός που καθιστά την ενδεχόμενη επιστροφή του Σέλμαϊρ ακόμη πιο εκρηκτική για το πολιτικό τοπίο των Βρυξελλών.
Η Κάγια Κάλλας και η αναζήτηση «ισχυρών προσωπικοτήτων»
Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλλας, έχει υπερασπιστεί την ανάγκη για μια «ισχυρή προσωπικότητα» στη συγκεκριμένη θέση, τονίζοντας ότι είναι απαραίτητο για να διασφαλιστεί ότι «η Ευρώπη είναι μια γεωπολιτική δύναμη». Αυτή η δήλωση έρχεται εν μέσω ανησυχιών που εξέφρασαν διπλωμάτες και αξιωματούχοι, οι οποίοι εικάζουν ότι ο ρόλος δημιουργήθηκε ειδικά με τον Σέλμαϊρ κατά νου, καθώς συναντήθηκε με την επικεφαλής του Γραφείου της Κάλλας, Βίβιαν Λουνέλα, πριν από την επίσημη δημοσίευση της κενής θέσης.
Ωστόσο, η ενδεχόμενη επιλογή του Σέλμαϊρ έναντι έμπειρων διπλωματών καριέρας θα μπορούσε να προκαλέσει σημαντική δυσαρέσκεια εντός της ΕΥΕΔ. Ορισμένοι αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι ο Σέλμαϊρ έχει διπλωματική εμπειρία μόλις δύο ετών στο Βατικανό, γεγονός που εγείρει ερωτήματα για την καταλληλότητά του σε σύγκριση με το πλούσιο διπλωματικό σώμα της Ένωσης.
Παρόλα αυτά, άλλοι υποστηρίζουν ότι τα κράτη μέλη δεν είναι θετικά σε καμία ισχυρή προσωπικότητα, παρά μόνο σε «μαριονέτες που τους ακούνε», υποδηλώνοντας ότι μια πιο δυναμική προσέγγιση είναι ίσως απαραίτητη.
Ένας βίος γεμάτος αντιπαραθέσεις στην ευρωπαϊκή διοίκηση
Η πορεία του Μάρτιν Σέλμαϊρ στην ευρωπαϊκή διοίκηση είναι γεμάτη αντιπαραθέσεις. Αφού υπηρέτησε ως επικεφαλής του γραφείου του Γιούνκερ, διετέλεσε για ένα μικρό διάστημα Γενικός Γραμματέας της Επιτροπής το 2019. Ο διορισμός του σε αυτή τη θέση το 2018 είχε προκαλέσει την έντονη αντίδραση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο κατήγγειλε την έλλειψη διαφάνειας στη διαδικασία επιλογής και ζήτησε να δοθεί η δυνατότητα υποβολής αιτήσεων και σε άλλους υποψηφίους από την ευρωπαϊκή δημόσια διοίκηση.
Η τελική αποχώρησή του το 2019, μετά την ανάληψη της Προεδρίας από την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ερμηνεύτηκε ως μια κίνηση για την επανεκκίνηση της εικόνας του εκτελεστικού βραχίονα της ΕΕ και τη μείωση της «γερμανικής κυριαρχίας» στους διαδρόμους της εξουσίας.
Η αναδιάρθρωση της θέσης του αναπληρωτή γενικού γραμματέα, την οποία φέρεται να διεκδικεί τώρα ο Σέλμαϊρ, αντανακλά την εστίαση της Κάλλας στην ενίσχυση των δεσμών με τα κράτη μέλη, ιδίως στις τακτικές συναντήσεις των πρέσβεων (Coreper) που πραγματοποιούνται πολλές φορές την εβδομάδα.
Η επόμενη κίνηση του Σέλμαϊρ αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς θα σηματοδοτήσει πιθανόν μια νέα περίοδο εσωτερικών ανακατατάξεων στην καρδιά της Ευρώπης.
