Η Λιθουανία έκλεισε τα σύνορα με τη Λευκορωσία μετά από σειρά εισαγωγών αντικειμένων με αερόστατα που προκάλεσαν αναταραχή στην εναέρια κυκλοφορία και ακυρώσεις πτήσεων. Στη δημόσια αντιπαράθεση που ακολούθησε, ο πρόεδρος της Λευκορωσίας εξέφρασε έντονη αντίθεση στην απόφαση της Βίλνιους, ενώ η κυβέρνηση της Λιθουανίας περιγράφει τα γεγονότα ως οργανωμένη προσπάθεια παράνομης εισαγωγής εμπορευμάτων.
Η απόφαση για προσωρινό κλείσιμο των συνόρων
Η κυβέρνηση της Λιθουανίας αποφάσισε την προσωρινή διακοπή της διακίνησης στα περίπου 680 χιλιόμετρα συνοριακής γραμμής με τη Λευκορωσία, προκειμένου να αξιολογήσει την κλιμάκωση των περιστατικών και να λάβει επιπλέον μέτρα ασφάλειας. Η απόφαση, όπως ανακοινώθηκε, είχε στόχο να περιορίσει την άμεση πρόσβαση σε σημεία εισόδου όπου καταγράφηκαν τα περιστατικά.
Οι αρχές ανέφεραν ότι την Κυριακή το βράδυ εντοπίστηκαν 66 αντικείμενα να κατευθύνονται από τη Λευκορωσία προς το λιθουανικό έδαφος, γεγονός που επιδείνωσε την ανησυχία και οδήγησε στην κίνηση αυτή. Οι διελεύσεις για διπλωμάτες και υπηκόους της ΕΕ παραμένουν επιτρεπτές, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της κυβέρνησης.
Η προσωρινή αναστολή της διέλευσης θα επανεξεταστεί μετά από κυβερνητική σύσκεψη που είχε προγραμματιστεί για την Τετάρτη, με την προοπτική να παραταθεί επ’ αόριστον αν κριθεί απαραίτητο. Στο πλαίσιο αυτό, οι ρυθμίσεις προσαρμόζονται ώστε να μην διαταράσσονται ζωτικές ροές, αλλά ταυτόχρονα να ενισχυθεί η συνοριακή εποπτεία.
Αντιπαράθεση μεταξύ Βίλνιους και Μινσκ
Από το Μινσκ η αντίδραση ήταν άμεση: ο πρόεδρος της Λευκορωσίας χαρακτήρισε την κίνηση «παράλογη» και ασεβή απέναντι σε μια μικρή γειτονική χώρα, κατηγορώντας τη Λιθουανία για υπερβολική αντίδραση. Η δήλωση δημοσιεύτηκε σε κρατικές υπηρεσίες ειδήσεων, οι οποίες μετέφεραν την κριτική κατά της αποφάσεως.
Η Βίλνιους, από την άλλη πλευρά, παρουσίασε τα περιστατικά ως συντονισμένη προσπάθεια λαθρεμπορίου—κυρίως τσιγάρων—μέσω μπαλονιών και επιμένει ότι τέτοιες ενέργειες αποτελούν απειλή για την ασφάλεια του εναέριου χώρου και των πολιτών.
Η πρωθυπουργός της Λιθουανίας τόνισε ότι εξετάζονται όλα τα μέσα αντιμετώπισης, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας κατάρριψης των αντικειμένων όταν απειλούν υποδομές ή ανθρώπους. Παράλληλα, δεν αποκλείστηκε το ενδεχόμενο να επικαλεστεί επισήμως το NATO άρθρο 4 για διαβουλεύσεις εντός της συμμαχίας.
Προτεινόμενο Λιθουανία: μπαλόνια με λαθραία τσιγάρα έκλεισαν το διεθνές αεροδρόμιο του Βίλνιους
Ευρωπαϊκό πλαίσιο και ασφάλεια του εναέριου χώρου
Τα περιστατικά καταγράφονται σε μια περίοδο κατά την οποία κράτη της Ευρώπης αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον έλεγχο του εναέριου χώρου, μετά από σειρά εισβολών με μη επανδρωμένα σκάφη και αεροσκάφη συνδεόμενα με τη ρωσική δραστηριότητα. Η ανησυχία αυτή έχει ωθήσει κυβερνήσεις να επανεξετάσουν τα πρωτόκολλα εναέριας ασφάλειας και συνεργασίας.
Ορισμένα κράτη της Βόρειας Ευρώπης, από τη Δανία έως την Εσθονία, έχουν περιγράψει την τρέχουσα κατάσταση ως τύπο υβριδικής απειλής, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για βελτιωμένη συντονισμένη αντίδραση σε διασυνοριακά περιστατικά.
Η συζήτηση για την αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών περιλαμβάνει τόσο στρατιωτικές όσο και πολιτικές επιλογές, καθώς οι κυβερνήσεις προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στην προστασία της ασφάλειας και στη διατήρηση της ελευθερίας κυκλοφορίας. Σε αυτό το πλαίσιο, οι επόμενες κινήσεις της Λιθουανίας αναμένεται να παρακολουθηθούν στενά από γειτονικά κράτη.
Ο ρόλος του ΝΑΤΟ και οι διπλωματικές επιλογές
Η πιθανότητα επίκλησης του άρθρου 4 του ΝΑΤΟ φέρνει το ζήτημα σε επίπεδο συμμαχίας, δίνοντας στην Λιθουανία το πλαίσιο για διμερείς και πολυμερείς διαβουλεύσεις. Διπλωματικές συνομιλίες μπορεί να κινητοποιηθούν γρήγορα αν η Βίλνιους κρίνει ότι υπάρχει συστηματική απειλή.
Σε διπλωματικό επίπεδο, κράτη-μέλη αξιολογούν τα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν χωρίς να κλιμακώσουν άμεσα την ένταση, ενώ παράλληλα ενισχύουν τεχνικά τη δυνατότητα επιτήρησης των συνόρων και του εναέριου χώρου. Η κατάσταση παραμένει δυναμική και οι επόμενες ημέρες αναμένεται να δείξουν αν θα υπάρξουν περαιτέρω περιορισμοί ή συντονισμένες απαντήσεις εντός της Ε.
Ε. και του ΝΑΤΟ.
Οι εξελίξεις στα σύνορα Βίλνιους–Μινσκ αναδεικνύουν τη δυσκολία διαχείρισης νέων μεθόδων λαθρεμπορίας και την ευρύτερη ανησυχία για ασφάλεια στην περιοχή. Η υπόθεση παραμένει υπό παρακολούθηση ενώ οι κυβερνήσεις προσαρμόζουν τις ενέργειές τους σε πραγματικό χρόνο.
