Ο Κινέζος πρωθυπουργός Λι Τσιάνγκ πραγματοποιεί ιστορική επίσκεψη στη Ζάμπια, την πρώτη Κινέζου πρωθυπουργού εδώ και 28 χρόνια, καθώς το κράτος της υποσαχάριας Αφρικής ανακάμπτει από μια σοβαρή οικονομική κρίση. Το Πεκίνο επιδιώκει να εξασφαλίσει πρόσβαση στα πλούσια εμπορεύματα της χώρας και να αναπτύξει μια μεγαλύτερη αγορά για τους εξαγωγείς του, εντείνοντας τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό με τις δυτικές δυνάμεις για επενδυτική επιρροή.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς περιόδου οικονομικής συνεργασίας μεταξύ Κίνας και Ζάμπιας, η οποία εντάσσεται στην ευρύτερη στρατηγική της Κίνας για την Αφρική. Η Ζάμπια, με τα τεράστια κοιτάσματα χαλκού και την ανάγκη για αναπτυξιακές επενδύσεις, αποτελεί στρατηγικό κόμβο για τις κινεζικές φιλοδοξίες στην ήπειρο, ειδικά μετά την έξοδό της από μια παρατεταμένη οικονομική κρίση που την οδήγησε σε αναδιάρθρωση χρέους 13,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η διπλωματική επίσκεψη και το οικονομικό παρασκήνιο
Η άφιξη του πρωθυπουργού Λι Τσιάνγκ στη Λουσάκα την Τετάρτη σηματοδοτεί μια νέα εποχή στις διμερείς σχέσεις, καθώς η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος επίσημος πιστωτής της Ζάμπιας, με οφειλές ύψους 5,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η επίσκεψη, η οποία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας για την εμβάθυνση της κινεζικής παρουσίας στην πλούσια σε χαλκό χώρα, έρχεται σε μια περίοδο όπου η Ζάμπια αναζητά νέες επενδύσεις για τον εξορυκτικό της τομέα, το δίκτυο υποδομών και την παραγωγική της ικανότητα.
Η Κίνα επιθυμεί να προβάλει χώρες που αποτελούν υποδειγματικά μέλη της πρωτοβουλίας «Belt and Road» του Προέδρου Σι Τζινπίνγκ, δείχνοντας πώς τα αφρικανικά έθνη μπορούν να ανακάμψουν από οικονομικές κρίσεις με την βοήθειά της, όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενες συναντήσεις του πρωθυπουργού Λι Τσιάνγκ.
Ανταγωνισμός για επενδύσεις και υποδομές
Ενώ η Κίνα επιδιώκει να ενισχύσει τις εξαγωγές της σε τρακτέρ, ηλεκτρολογικό εξοπλισμό και οχήματα κατασκευών, η Ευρώπη και οι ΗΠΑ προσπαθούν να γίνουν εναλλακτικοί ευεργέτες. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τραπεζών προβλέπει ότι η οικονομία της Ζάμπιας θα αναπτυχθεί κατά 6,5% το επόμενο έτος, έναντι μέσου όρου 5% τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Ο ανταγωνισμός είναι εμφανής και σε μεγάλα έργα υποδομών, καθώς η Κίνα ενέκρινε φέτος μια μαζική ανακαίνιση του σιδηροδρόμου Tazara, ο οποίος θεωρείται ευρέως ως αντίβαρο στον υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ/ΕΕ Διάδρομο Lobito. Η Κίνα χρηματοδότησε τη γραμμή Tazara τη δεκαετία του 1970 για να φτάσει στα τεράστια κοιτάσματα χαλκού της Ζάμπιας μέσω της Τανζανίας, ενώ η Δύση αναπτύσσει τη δική της διαδρομή προς τη χώρα μέσω της Αγκόλας και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, φαινόμενο που παρατηρείται και σε άλλες περιοχές, όπως η αποχώρηση της Κίνας από λιμάνια.
Προτεινόμενο Ο Λι Τσιανγκ συναντά τον Πούτιν στη Μόσχα: Ενίσχυση της συνεργασίας
Προκλήσεις και τοπικές επιπτώσεις
Η εμβάθυνση της κινεζικής παρουσίας δεν είναι χωρίς προκλήσεις. Ο Eric Olander, συνιδρυτής του China-Global South Project, επεσήμανε ότι ο Λι Τσιάνγκ θα ενισχύσει την παρουσία της Κίνας σε μια στρατηγικά ζωτικής σημασίας χώρα, όπου τόσο ο Πρόεδρος (Χιτσιλέμα) όσο και οι κινεζικές εταιρείες εξόρυξης χρειάζονται υποστήριξη.
Αναφέρθηκε επίσης σε μια διαρροή οξέος τον Φεβρουάριο σε ένα κινεζικό εργοστάσιο χαλκού, η οποία διοχέτευσε 50.000 κυβικά μέτρα μολυσμένου νερού στον ποταμό Kafue, ένα βασικό πόρο για εκατομμύρια ανθρώπους, και αποτελεί πλέον σημαντικό εκλογικό ζήτημα.
Η επίσκεψη του Donald Trump Jr., γιου του Προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump, στον Πρόεδρο Χιτσιλέμα την Κυριακή, υπογραμμίζει τον αυξανόμενο δυτικό ενδιαφέρον για την περιοχή, σε ένα πλαίσιο που θυμίζει τον εμπορικό πόλεμο του Τραμπ με την Κίνα και τις συναντήσεις του με τον Σι Τζινπίνγκ, όπως η συνάντηση Trump με Xi στη Νότια Κορέα.
Νομικοί κύκλοι και αναλυτές επισημαίνουν ότι ένα από τα κύρια εμπόδια στην αναδιάρθρωση του χρέους της Ζάμπιας, η οποία διήρκεσε τριάμισι χρόνια, ήταν ο μεγάλος αριθμός κινεζικών πιστωτών, γεγονός που δυσκόλεψε την κυβέρνηση να ασκήσει έλεγχο στη διαδικασία.
Ωστόσο, ο Han Jing, πρέσβης της Κίνας στη Ζάμπια, δήλωσε ότι η επίσκεψη του Λι αναμένεται να οδηγήσει σε δεκάδες συμφωνίες συνεργασίας, τονίζοντας ότι «ο αντίκτυπος της κινεζικής βοήθειας και των κινεζικών επενδύσεων γίνεται αισθητός σε όλη τη χώρα ως σημαντική δύναμη για τον οικονομικό μετασχηματισμό και την κοινωνική πρόοδο της Ζάμπιας».
Το μέλλον των σχέσεων Κίνας-Ζάμπιας
Η επίσκεψη του Κινέζου πρωθυπουργού Λι Τσιάνγκ στη Ζάμπια επιβεβαιώνει τη στρατηγική σημασία της αφρικανικής χώρας για το Πεκίνο και σηματοδοτεί μια περίοδο εντατικοποιημένου ανταγωνισμού για επιρροή στην Αφρική. Καθώς η Ζάμπια αναζητά επενδύσεις για την αναζωογόνηση της οικονομίας της, η ικανότητα της να εξισορροπήσει τις σχέσεις με την Κίνα και τις δυτικές δυνάμεις θα είναι κρίσιμη για τη μελλοντική της ανάπτυξη και την επίτευξη βιώσιμης ευημερίας.
