Οι ολλανδικές κάλπες έφεραν μια μικτή αποτίμηση για τον Geert Wilders: το Κόμμα Ελευθερίας χάνει θέσεις αλλά παραμένει κρίσιμος παράγοντας στο κοινοβούλιο. Ηχηρά μηνύματα από το εκλογικό αποτέλεσμα δείχνουν ότι η ευρωπαϊκή ακροδεξιά δεν έχει εξαφανιστεί, αλλά υφίσταται εσωτερικές μεταβολές και νέα ανταγωνιστικά ρεύματα.
Αποτελέσματα και αριθμητικά δεδομένα
Τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν ότι το Κόμμα Ελευθερίας θα χάσει έδρες και θα επιστρέψει στην αντιπολίτευση, ενώ παράλληλα προβλέπεται να ισοφαρίσει με το D66 ως η μεγαλύτερη κοινοβουλευτική ομάδα. Η πολιτική σκηνή της Ολλανδίας μεταβάλλεται εν μέρει λόγω του γεγονότος ότι μικρότερα δεξιά κόμματα αυξάνουν την κοινοβουλευτική τους παρουσία.
Στον ίδιο κύκλο, το κόμμα JA21 κέρδισε εννέα έδρες, στοιχείο που αλλάζει την δυναμική των πιθανών συνασπισμών. Αυτή η άνοδος σημαίνει ότι η συνολική δεξιά ψηφοφορία διασπάται σε περισσότερες δυνάμεις, με συνέπεια νέες επιλογές για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Προεκλογικές δημοσκοπήσεις, όπως αυτή της IPSOS, έδειξαν ότι σχεδόν το μισό ακροατήριο του Κόμματος Ελευθερίας θεωρεί ότι το κόμμα πρέπει να ανοίξει τη δομή του. Το 49% των ψηφοφόρων που ανέφεραν την άποψη αυτή θέτουν ζήτημα οργανωτικής βιωσιμότητας για το μέλλον.
Γιατί μειώθηκαν οι έδρες του Wilders
Η παρουσία του Κόμματος Ελευθερίας στην κυβέρνηση το προηγούμενο διάστημα έθεσε σε δοκιμασία την εικόνα του ως αντισυστημικός φορέας. Η εμπειρία στη διακυβέρνηση αποκάλυψε προβλήματα στην εφαρμογή των βασικών του δεσμεύσεων, κυρίως σε θέματα μετανάστευσης και στέγασης.
Ειδικοί όπως ο Dr. René Cuperus από το Clingendael Institute τόνισαν ότι η αποτυχία στη διακυβέρνηση αποτελεί προειδοποίηση για τα λαϊκιστικά κόμματα: η φθορά στην εφαρμογή πολιτικών τιμωρείται από τους ψηφοφόρους. Παρόμοια παρατήρησε η καθηγήτρια Sarah de Lange του Πανεπιστημίου Leiden, σημειώνοντας ότι το έλλειμμα εμπειρίας στους κυβερνητικούς ρόλους κόστισε σε αξιοπιστία.
Παράλληλα, η απομόνωση του κόμματος στο πολιτικό σύστημα —με τα μεγαλύτερα κόμματα να αποκλείουν συνασπισμό— ώθησε τμήμα της δεξιάς ψήφου προς εναλλακτικές συντηρητικές επιλογές. Η στρατηγική απομόνωσης λειτούργησε σε ορισμένες περιπτώσεις ως αποτρεπτικός παράγοντας για δεσμεύσεις συνεργασίας.
Προτεινόμενο Η πτώση του ολλανδικού φιλελευθερισμού
Η στρατηγική και η δημόσια εικόνα
Ο Wilders διατήρησε δημόσια αντισυστημικά χαρακτηριστικά, με δηλώσεις που διατηρούν την αναγνωρισιμότητά του. Η ρητορική αντιπαράθεσης και η υπόσχεση ότι θα συνεχίσει να παίζει ρόλο από την αντιπολίτευση δείχνουν την επιλογή του να παραμείνει ενεργός παίκτης παρά τη φθορά.
Υπήρξαν επίσης αναφορές ότι μπορεί να ζητήσει επανακαταμέτρηση, μια κίνηση με προφανή συμβολική σχέση προς τα εργαλεία που χρησιμοποίησε στο παρελθόν ο Donald Trump, τον οποίο ο Wilders έχει εκφράσει θαυμασμό στο παρελθόν. Η αναφορά σε τακτικές τέτοιου τύπου αντικατοπτρίζει τρόπο σκέψης για τη διαχείριση πολιτικών αποτελεσμάτων.
Διάσπαση, διεύρυνση και το ευρωπαϊκό υπόβαθρο
Οι εξελίξεις στην Ολλανδία αποτελούν τμήμα ενός ευρύτερου μοτίβου όπου η ευρωπαϊκή δεξιά εμφανίζει τόσο διεύρυνση της βάσης όσο και εσωτερική διάσπαση. Σε χώρες όπως η Ιταλία και η Γαλλία, πολλαπλά δεξιά κόμματα συχνά μοιράζουν την ψήφο αλλά αυξάνουν το συνολικό ποσοστό των ψηφοφόρων με εθνικιστικά ή αντι-μεταναστευτικά προγράμματα.
Η Sarah de Lange εκτίμησε ότι το ποσοστό των ψηφοφόρων που είναι πρόθυμοι να στηρίξουν αντι-μεταναστευτικά κόμματα στην Ολλανδία ανέβηκε από περίπου 20% σε 30%. Αυτή η τάση υποδηλώνει ότι η βάση δεν μειώθηκε απαραίτητα, αλλά μετασχηματίζεται και αναδιατάσσεται.
Ο πολιτικός ανταγωνισμός στο δεξιό χώρο οδηγεί σε νέες συμμαχίες και σε σενάρια όπου μικρότερα κόμματα μπορούν να συμμετάσχουν σε κυβερνητικούς σχηματισμούς, χωρίς να εξαφανίζουν την επιρροή των μεγαλύτερων ρευμάτων. Η εικόνα του μέλλοντος παραμένει ρευστή, με πολλούς παράγοντες να καθορίζουν τις επόμενες κινήσεις.
Το αποτέλεσμα των ολλανδικών εκλογών επιβεβαιώνει ότι η ακροδεξιά στην Ευρώπη δεν είναι μονολιθική ούτε εύκολα προβλεπόμενη. Η πολιτική σκηνή παραμένει ανοιχτή σε ανακατατάξεις, όπου η εμπειρία στη διακυβέρνηση, η οργανωτική δομή και οι ανταγωνιστικές δυνάμεις καθορίζουν τη δυναμική των κομμάτων.
