Ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, κάποτε χαρακτηριζόμενος ως ο κορυφαίος οραματιστής της Ευρώπης και «δεξαμενή σκέψης εν κινήσει», φτάνει στις κρίσιμες ευρωπαϊκές συνόδους με μια αλλαγμένη εικόνα. Οι εκτεταμένες εγχώριες δυσκολίες έχουν επισκιάσει τις φιλοδοξίες του, περιορίζοντας σημαντικά την επιρροή του εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από κινητήρια δύναμη για την πρόοδο, ο Μακρόν εμφανίζεται πλέον ως ένα εμπόδιο, αδυνατώντας να υποστηρίξει τις μεγαλεπήβολες ιδέες που κάποτε τον χαρακτήριζαν.
Η άλλοτε αστείρευτη ροή προτάσεων του Γάλλου προέδρου για τη μεταρρύθμιση της Ευρώπης έχει στερέψει. Διπλωματικές πηγές από διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ επισημαίνουν ότι ο Μακρόν, στα 47 του χρόνια, έχει καταναλωθεί από τα εσωτερικά προβλήματα της χώρας του και την έντονη εστίαση στην πολιτική του κληρονομιά.
Αυτή η μεταστροφή τον έχει οδηγήσει να υιοθετήσει μια πιο προσεκτική στάση, απορρίπτοντας πρωτοβουλίες που ενδέχεται να προκαλέσουν αντιδράσεις στη Γαλλία ή να μην βρίσκονται υπό τον άμεσο έλεγχό του.
Από τον «αρχιτέκτονα» στον «τροχοπέδη»
Η εικόνα του Εμμανουέλ Μακρόν έχει αλλάξει δραματικά. Ενώ στο παρελθόν ήταν ο άνθρωπος των ιδεών, σήμερα φέρει τον χαρακτηρισμό του «ρυθμιστή» που συχνά στέκεται εμπόδιο σε προοδευτικές προτάσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η απόρριψη της ιδέας για ένα «τείχος drones» για την προστασία του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου από μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Ρωσίας, την οποία έκρινε μη ρεαλιστική.
Ομοίως, η πρόταση για τον εξορθολογισμό της διαδικασίας διεύρυνσης της ΕΕ μέσω της κατάργησης της απαίτησης ομοφωνίας συνάντησε την έντονη αντίθεση της Γαλλίας, η οποία δεν είναι διατεθειμένη να αποχωριστεί το δικαίωμα βέτο της.
Ακόμη και πρωτοβουλίες για την προστασία του πλανήτη, όπως η οδηγία για τη δέουσα επιμέλεια που απαιτεί από τις εταιρείες να παρακολουθούν τους παγκόσμιους προμηθευτές τους για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβαλλοντικών προτύπων, ή οι κλιματικοί στόχοι για το 2040, έχουν συναντήσει την επιφυλακτικότητα του Μακρόν.
Αντί για αυτές τις ευρείες ευρωπαϊκές πολιτικές, η γαλλική κυβέρνηση στρέφει την ενέργειά της σε θέματα όπως η μείωση της γραφειοκρατίας, η ενίσχυση των ελέγχων στη μετανάστευση, η ρύθμιση της πρόσβασης των παιδιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η διεκδίκηση εξαιρέσεων για τους αυτοκινητοβιομήχανους σε πράσινους στόχους.
Το βάρος της κληρονομιάς και οι εθνικοί προβληματισμοί
Οι εσωτερικές πολιτικές πιέσεις στη Γαλλία διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη μεταστροφή του Μακρόν. Η άνοδος της ακροδεξιάς, με τη Μαρίν Λε Πεν να «αναπνέει στην πλάτη» του, καθιστά κάθε κίνηση που θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τους ευρωσκεπτικιστές ιδιαίτερα επικίνδυνη.
Αυτή η ανησυχία φαίνεται ξεκάθαρα στην αλλαγή στάσης του Μακρόν όσον αφορά τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ενώ στο παρελθόν είχε πρωτοστατήσει στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας ως «αίθουσα αναμονής» για τις υποψήφιες χώρες και είχε δεσμευτεί για την ταχεία ένταξη των ενδιαφερόμενων κρατών, η πρόσφατη απόφαση της Γαλλίας να αντιταχθεί στην πρόταση για άρση της εξουσίας βέτο του Ούγγρου πρωθυπουργού, Βίκτορ Όρμπαν, σε μέρη της διαδικασίας προσχώρησης, εξέπληξε πολλούς.
Προτεινόμενο Ο Μάρτιν Σέλμαϊρ επιστρέφει στις Βρυξέλλες και η ΕΕ βρίσκεται σε αναβρασμό
Σύμμαχοι του Μακρόν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χαρακτήρισαν αυτή την κίνηση ως «πλήρη αντίφαση» με τις προηγούμενες δεσμεύσεις του, τονίζοντας ότι «ο Γάλλος πρόεδρος απλώς δεν διαθέτει το πολιτικό κεφάλαιο για να υποστηρίξει ορισμένες από τις δικές του φιλοδοξίες».
Η ανησυχία για τις αντιδράσεις των Γάλλων αγροτών, οι οποίοι θα ήταν οι πρώτοι που θα διαμαρτύρονταν για την είσοδο μιας αγροτικής δύναμης όπως η Ουκρανία στην ΕΕ, αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα που ενισχύει την επιφυλακτικότητα του Μακρόν. Η συζήτηση για την ένταξη χωρών όπως η Αλβανία και το Μαυροβούνιο θεωρείται «δώρο» για τη Μαρίν Λε Πεν, ενισχύοντας τους φόβους περί απώλειας εθνικής κυριαρχίας και οικονομικών επιπτώσεων.
Οι επιπτώσεις της πολιτικής αστάθειας στην ευρωπαϊκή σκηνή
Η εσωτερική πολιτική αστάλεια στη Γαλλία έχει αφήσει το αποτύπωμά της και στις Βρυξέλλες. Ο Εμμανουέλ Μακρόν έχει αλλάξει πέντε πρωθυπουργούς σε λιγότερο από δύο χρόνια, ένα γεγονός που, όπως επισημαίνουν διπλωμάτες εκτός Γαλλίας, «μειώνει την επιρροή στις αποφάσεις» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αν και οι διαδοχικές γαλλικές κυβερνήσεις μοιράζονται παρόμοιες απόψεις για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις, η συχνή ανατροπή τους δυσχεραίνει τη συνεπή εκπροσώπηση των γαλλικών συμφερόντων.
Η αδυναμία μιας σταθερής γαλλικής κυβέρνησης να συντάξει και να κυκλοφορήσει έγκαιρα τις απαραίτητες πολιτικές εκθέσεις πριν από τις υπουργικές συναντήσεις, οι οποίες καθορίζουν την ατζέντα και αντικατοπτρίζουν τις εθνικές προτεραιότητες, επιτείνει την απώλεια επιρροής.
Καθώς ο Μακρόν πλησιάζει το τέλος της προεδρίας του, η ικανότητά του να μετατρέψει τα οράματα σε απτή πραγματικότητα έχει σε μεγάλο βαθμό επισκιαστεί.
Το τέλος ενός φιλόδοξου ευρωπαϊκού οράματος
Παρά τις τωρινές προκλήσεις, δεν πρέπει να υποτιμηθεί η πρώιμη επιρροή του Μακρόν στην εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης την τελευταία δεκαετία. Η υπεράσπιση μιας πιο δυναμικής Ευρώπης, λιγότερο εξαρτημένης από υπερπόντιους εταίρους για την παραγωγή αγαθών ή την άμυνά της, αποτέλεσε το «ευαγγέλιό» του.
Η ιδέα της «στρατηγικής αυτονομίας» που προέβαλε το 2017, αν και αρχικά αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό, υιοθετείται πλέον ευρέως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους ηγέτες του μπλοκ, στην προσπάθεια διαφοροποίησης από την Κίνα και ενίσχυσης των στρατιωτικών δυνατοτήτων απέναντι στην ρωσική επιθετικότητα και την αμερικανική απόσυρση.
Ωστόσο, η πραγματικότητα των εσωτερικών πιέσεων έχει μεταμορφώσει τον «πρωταθλητή της Ευρώπης» σε έναν πιο επιφυλακτικό ηγέτη. Ακόμα κι αν καταφέρει να ξεπεράσει το πολιτικό τέλμα με μια σταθερή κυβέρνηση και έναν εγκεκριμένο προϋπολογισμό, η αλήθεια είναι ότι η επιρροή του έχει αποδυναμωθεί σοβαρά.
Πολλοί διπλωμάτες στις Βρυξέλλες αναφέρονται ήδη στην «κληρονομιά» του, παρόλο που η θητεία του λήγει το 2027, υποδηλώνοντας ότι το μεγαλεπήβολο προ-ευρωπαϊκό του έργο έχει πλέον τελειώσει.
