Μια στρατιωτικού τύπου αστυνομική επιχείρηση στο Ρίο ντε Τζανέιρο στις 28 Οκτωβρίου άφησε τουλάχιστον 121 νεκρούς συνολικά και έθεσε τον πρόεδρο Λούλα σε έντονο πολιτικό αδιέξοδο, καθώς η διεθνής κατακραυγή για ενδεχόμενες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων συγκρούεται με ευρεία εγχώρια υποστήριξη σε σκληρότερη αστυνόμευση.
Η επιχείρηση και τα θύματα
Η επιχείρηση, που εκδηλώθηκε σε πολλές περιοχές του Ρίο και περιγράφηκε ως στρατιωτικού τύπου, προκάλεσε τουλάχιστον 121 θανάτους στο σύνολο, μεταξύ των οποίων και τέσσερις αστυνομικοί. Οι τοπικές αρχές υπέβαλαν στο Ανώτατο Δικαστήριο έκθεση στην οποία υποστήριξαν ότι οι δυνάμεις χρησιμοποίησαν αναλογική βία και ότι δεν αναφέρθηκαν θάνατοι εκτός της «ναρκοτρομοκρατικής οργάνωσης», σύμφωνα με την ίδια αναφορά.
Αντιλαμβανόμενες τη σοβαρότητα των γεγονότων, οργανώσεις και διεθνείς θεσμοί κάλεσαν σε ανεξάρτητες έρευνες για πιθανές παράνομες δολοφονίες, με τις συνεχιζόμενες προσπάθειες ταυτοποίησης των θυμάτων να πυροδοτούν δημόσιες διαδηλώσεις στο Ρίο. Επιτόπια μαρτυρία και καταγραφές δείχνουν ότι η επέμβαση προκάλεσε ευρύ κοινωνικό σοκ στην τοπική κοινότητα, ενώ αναφορές διαδηλώσεων καταγράφονται τις επόμενες ημέρες.
Πολιτική αντίδραση και δημοσκοπήσεις
Η πολιτική δεξιά στην Βραζιλία βρήκε γρήγορα πολιτικό όφελος από την επιχείρηση: ο κυβερνήτης του Ρίο, Κλάουντιο Κάστρο, κατέγραψε αύξηση δημοτικότητας, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Genial/Quaest που κατέγραψε 10 ποσοστιαίες μονάδες άνοδο στην έγκρισή του.
Ταυτόχρονα, άλλη δημοσκόπηση έδειξε πως μεγάλο μέρος του πληθυσμού δηλώνει υποστήριξη στην επιχείρηση.
Σύμφωνα με δημοσκόπηση της AtlasIntel, το 55% των Βραζιλιάνων υποστήριξε την αστυνομική δράση σε εθνικό επίπεδο, με το ποσοστό να φτάνει το 62% στο Ρίο, στοιχείο που αναδεικνύει την πολιτική πρόκληση για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση απέναντι στην αυξανόμενη ανησυχία για την ασφάλεια.
Η θέση του προέδρου στη διεθνή σκηνή
Ο πρόεδρος Λούλα επέκρινε την επιχείρηση κατά την παρουσία του στη σύνοδο COP30 στο Μπέλεμ, χαρακτηρίζοντάς την «καταστροφική» και υπογραμμίζοντας ότι η εντολή του δικαστή αφορούσε εκτέλεση ενταλμάτων σύλληψης, όχι μαζικές εκτελέσεις. Σύμφωνα με το Reuters, ο πρόεδρος δεν είχε προηγούμενη ενημέρωση για την επιχείρηση καθώς επέστρεφε από την Ασία χωρίς πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Πηγές στο προεδρικό μέγαρο περιέγραψαν την κατάσταση ως «περπάτημα πάνω σε αυγά», με αξιωματούχους να σημειώνουν ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να αναλάβει την ευθύνη για την επιχείρηση, αλλά ούτε να την υπερασπιστεί χωρίς να προκαλέσει εσωτερικές αντιδράσεις, σύμφωνα με δηλώσεις συνεργατών.
Νομικές κινήσεις και θεσμικές αντιδράσεις
Το Ανώτατο Δικαστήριο έστειλε υψηλόβαθμα στελέχη για συντονισμό και εξέταση των γεγονότων, με τον δικαστή Alexandre de Moraes να ταξιδεύει στο Ρίο για να ηγηθεί σύσκεψης όπου συμμετείχαν ο κυβερνήτης Κάστρο, εκπρόσωποι δικαστικών και διωκτικών αρχών. Ο ίδιος ο Moraes παρακολουθεί υπόθεση στο Ανώτατο για τη χρήση βίας από αστυνομικές δυνάμεις στις φαβέλες.
Από την πλευρά της αριστεράς, βουλευτές και τοπικοί πολιτικοί ζητούν έρευνες από τη δικαιοσύνη, ενώ πηγές κοντά στην προεδρία εκφράζουν ανησυχία ότι πιθανές δικαστικές κινήσεις θα επηρεάσουν την πολιτική δυναμική ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2026.
Ταυτόχρονα τα στοιχεία των τελευταίων δημοσκοπήσεων δείχνουν 33% έγκριση για την κυβέρνηση Λούλα στον Σεπτέμβριο, με 38% απόρριψη, σύμφωνα με τη Datafolha.
Η υπόθεση παραμένει υπό διερεύνηση και οι πολιτικοί, δικαστικοί και κοινωνικοί φορείς αναμένεται να διαμορφώσουν την επόμενη φάση της αντιπαράθεσης γύρω από την ασφάλεια, τη λογοδοσία των δυνάμεων ασφαλείας και το ρόλο της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.
