- Οι περιφερειακές εκλογές στη νότια Ιταλία έδειξαν ρωγμές στην κυριαρχία της Μελόνι.
- Η αντιπολίτευση κέρδισε σημαντικές νίκες, εγείροντας ελπίδες για συμμαχίες το 2027.
- Η κυβέρνηση Μελόνι εξετάζει αλλαγές στον εκλογικό νόμο λόγω κινδύνου αδιεξόδου.
- Το δημοψήφισμα για τη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης το 2026 είναι κρίσιμη δοκιμασία για την πρωθυπουργό.
Οι σημαντικές νίκες της ιταλικής αντιπολίτευσης στις πρόσφατες περιφερειακές εκλογές του νότου αποκαλύπτουν ρωγμές στην κυριαρχία του κυβερνώντος συντηρητικού μπλοκ, εγείροντας αμφιβολίες για την ικανότητα της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι να εξασφαλίσει μια δεύτερη θητεία στις επόμενες εθνικές εκλογές του 2027. Πολιτικοί παρατηρητές επισημαίνουν ότι τα αποτελέσματα αυτά προσφέρουν ελπίδα στην κεντροαριστερά, η οποία αναζητά τρόπους να ανακόψει την πορεία της Μελόνι προς την απόλυτη νίκη.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας περιόδου σχετικής πολιτικής σταθερότητας στην Ιταλία υπό την κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι, η οποία ανέλαβε την εξουσία με ευκολία το 2022. Ωστόσο, οι πρόσφατες περιφερειακές αναμετρήσεις αναδεικνύουν τις εγγενείς προκλήσεις του κατακερματισμένου ιταλικού πολιτικού τοπίου και την κρίσιμη σημασία των συμμαχιών, ειδικά ενόψει των εθνικών εκλογών του 2027.
Η σημασία των περιφερειακών εκλογών
Οι φετινές περιφερειακές εκλογές σε όλη την Ιταλία ολοκληρώθηκαν με ισοπαλία 3-3 μεταξύ των δύο κύριων πολιτικών στρατοπέδων. Ωστόσο, οι πειστικές νίκες των κεντροαριστερών κομμάτων στην Καμπανία και την Απουλία προσέφεραν στην αντιπολίτευση την ελπίδα ότι θα μπορούσε να αποτρέψει την Τζόρτζια Μελόνι από την εξασφάλιση απόλυτης νίκης το 2027. Όπως μεταδίδει το Reuters, τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ρωγμές στην κυριαρχία του κυβερνώντος συντηρητικού μπλοκ. Ο κεντρώος γερουσιαστής και πρώην πρωθυπουργός, Ματέο Ρέντσι, σχολίασε στην πλατφόρμα X ότι «για μήνες ακούγαμε το ίδιο κουρασμένο ρεφρέν: η Τζόρτζια Μελόνι δεν έχει αντιπάλους, είναι ανίκητη, δεν υπάρχει εναλλακτική λύση σε αυτήν. Τα αποτελέσματα στην Καμπανία και την Απουλία… δείχνουν ότι υπάρχει εναλλακτική».
Η αναμέτρηση αυτή, που ολοκληρώνει έναν κύκλο εκλογών για το 2025, δεν σηματοδότησε καμία σημαντική ανατροπή για τους διεκδικητές της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι, όπως μεταδίδει το Reuters. Ωστόσο, η ικανότητα της κεντροαριστεράς να κερδίσει σε σημαντικές περιφέρειες, ειδικά στον νότο, υπογραμμίζει την ανάγκη για αναθεώρηση της στρατηγικής από την πλευρά της κυβέρνησης. Η πολιτική σταθερότητα που έχει προσφέρει η κυβέρνηση Μελόνι, και την οποία έχουν χαιρετίσει οι επενδυτές, μπορεί να τεθεί σε δοκιμασία εάν η αντιπολίτευση καταφέρει να κεφαλαιοποιήσει αυτές τις περιφερειακές νίκες σε εθνικό επίπεδο.
Το πολιτικό τοπίο και οι συμμαχίες
Ενώ ο κυβερνητικός συνασπισμός της Μελόνι – που περιλαμβάνει το κόμμα της Αδέλφια της Ιταλίας, τη Forza Italia και την ακροδεξιά Λέγκα – προηγείται των αντιπάλων του στις εθνικές δημοσκοπήσεις, η κυριαρχία του στην εξουσία θα μπορούσε να χαλαρώσει εάν τα κεντροαριστερά κόμματα αναπαράγουν τις περιφερειακές τους συμμαχίες σε εθνικό επίπεδο. Η Μελόνι και οι σύμμαχοί της ανέλαβαν την εξουσία με ευκολία το 2022, κυρίως επειδή τα δύο κορυφαία κόμματα της κεντροαριστεράς – το Δημοκρατικό Κόμμα και το αντι-συστημικό Κίνημα Πέντε Αστέρων – απέτυχαν να σχηματίσουν μια προεκλογική συμμαχία, διαιρώντας την υποστήριξη της αντιπολίτευσης σε μια σειρά από κρίσιμες αναμετρήσεις.
Αυτό αποδείχθηκε ιδιαίτερα δαπανηρό στην άνω βουλή της Γερουσίας, όπου τα δεξιά κόμματα, λειτουργώντας συντονισμένα, κατάφεραν να κερδίσουν 120 από τις 200 έδρες που διακυβεύονταν, με την υποστήριξη να επικεντρώνεται κυρίως στον πλούσιο βορρά. Οι Ιταλοί πρωθυπουργοί χρειάζονται πλειοψηφία και στα δύο σώματα του κοινοβουλίου για να κυβερνήσουν, γι’ αυτό και η ψήφος του νότου είναι ζωτικής σημασίας. Η δυναμική των συμμαχιών και η ικανότητα των κομμάτων να συνεργαστούν αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την πολιτική σταθερότητα και την αποτελεσματική διακυβέρνηση της χώρας.
Ο κίνδυνος του ‘hung parliament’ και η εκλογική μεταρρύθμιση
Ο Λορέντζο Πρελιάσκο, από την εταιρεία δημοσκοπήσεων YouTrend, δήλωσε ότι μια κεντροαριστερή συμμαχία σε εθνικό επίπεδο θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα στον συνασπισμό της Μελόνι. «Υπάρχουν περίπου 20 αμφιταλαντευόμενες εκλογικές περιφέρειες στο κέντρο-νότο που βρίσκονται επί του παρόντος στα χέρια των συντηρητικών. Εάν τις χάσουν, αυτό σημαίνει ένα πιθανό αδιέξοδο κοινοβούλιο (hung parliament)», ανέφερε. Αντιμετωπίζοντας αυτή την προοπτική, ο κυβερνών συνασπισμός ενδέχεται τώρα να επιδιώξει την αναθεώρηση του εκλογικού νόμου, σύμφωνα με πολιτικούς και αναλυτές.
Προτεινόμενο Η ιταλική Γερουσία εγκρίνει μεταρρύθμιση δικαιοσύνης εν όψει δημοψηφίσματος
Υπό το τρέχον σύστημα, οι περισσότεροι βουλευτές επιλέγονται με αναλογική εκπροσώπηση, αλλά το 36% εκλέγεται με βάση την αρχή του «πρώτος ο ερχόμενος» (first-past-the-post) – γεγονός που αποτελεί τον πραγματικό κίνδυνο για τη Μελόνι. Ο υπουργός Εξωτερικών, Αντόνιο Ταγιάνι, επικεφαλής της Forza Italia, έχει ήδη προτείνει την κατάργηση των μονοεδρικών εκλογικών περιφερειών υπέρ ενός πλήρως αναλογικού συστήματος. Ο Τζοβάνι Ντοντσέλι, ανώτερος βουλευτής των Αδελφών της Ιταλίας, δήλωσε στην εφημερίδα Corriere della Sera ότι με το τρέχον σύστημα κανένα μπλοκ μπορεί να μην κερδίσει τις επόμενες εκλογές. «Η αντιπολίτευση θα ήταν ευχαριστημένη με αυτό, επειδή θα ήταν έτοιμη να σχηματίσει μια (ευρεία) κυβέρνηση που θα περιλαμβάνει όλους, αλλά εμείς όχι. Θέλουμε όποιος κερδίζει να μπορεί να κυβερνήσει για πέντε χρόνια», πρόσθεσε.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η δυσκολία της αντιπολίτευσης να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους της πίσω από ένα ενιαίο, εθνικό σχέδιο, μετά από χρόνια αμοιβαίας εχθρότητας. Οι τάξεις της αντιπολίτευσης, που κυμαίνονται από ακροαριστερές, αντικαπιταλιστικές ομάδες έως μετριοπαθείς, φιλοεπιχειρηματικούς κεντρώους, έχουν βρει δύσκολο να ενωθούν. Ο Ράντο Φόντα, από την εταιρεία δημοσκοπήσεων SWG, επεσήμανε ότι «η κεντροαριστερή συμμαχία πρέπει να πείσει τους δικούς της ψηφοφόρους να την ψηφίσουν».
Οι προκλήσεις της αντιπολίθευσης και το δημοψήφισμα
Η πρώτη ευκαιρία για την αντιπολίτευση να παρουσιάσει ένα ενιαίο μέτωπο θα είναι ένα δημοψήφισμα που έχει προγραμματιστεί για την άνοιξη του 2026 σχετικά με μια ιδιαίτερα αμφισβητούμενη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης που υποστηρίζεται από τη Μελόνι. Μια ήττα στην ψηφοφορία θα μπορούσε να καταστήσει την πρωθυπουργό ξαφνικά ευάλωτη. Ο Πρελιάσκο της YouTrend δήλωσε ότι «η μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης θα μπορούσε να είναι ένα σημείο καμπής για αυτήν. Θεωρείται γενικά ως νικήτρια, αλλά αν χάσει το δημοψήφισμα, νομίζω ότι η φήμη της θα μπορούσε να πληγεί». Η ιταλική Γερουσία ενέκρινε τη συνταγματική μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης με 112 ψήφους υπέρ, με την πρόταση να οδηγείται πλέον σε δημοψήφισμα, εν μέσω έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης.
Αν και η κυβέρνηση της Μελόνι δεν έχει υλοποιήσει πολλές από τις σκληρές μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η Ιταλία, οι επενδυτές έχουν χαιρετίσει μια εποχή σχετικής πολιτικής σταθερότητας, εξασφαλίζοντας μια σειρά αναβαθμίσεων από τους οίκους αξιολόγησης. Το κόμμα της Αδέλφια της Ιταλίας βρίσκεται στην κορυφή των δημοσκοπήσεων με υποστήριξη άνω του 30%, πολύ μπροστά από το PD και το Κίνημα 5 Αστέρων. Ωστόμως, με τους συμμάχους της Μελόνι, τη Λέγκα και τη Forza Italia, να παραμένουν κάτω από το 10%, η δημοτικότητά της μπορεί να μην είναι αρκετή για μια αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Η επόμενη μέρα για την ιταλική πολιτική
Οι πρόσφατες περιφερειακές εκλογές στη νότια Ιταλία έχουν αναδείξει την ευθραυστότητα της πολιτικής κυριαρχίας, ακόμη και για μια τόσο δημοφιλή ηγέτιδα όπως η Τζόρτζια Μελόνι. Η ικανότητα της αντιπολίτευσης να σχηματίσει ένα ενιαίο και συνεκτικό μέτωπο θα είναι καθοριστική για το πολιτικό μέλλον της χώρας. Το επερχόμενο δημοψήφισμα για τη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης το 2026 αποτελεί μια πρώτη κρίσιμη δοκιμασία, η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά τις ισορροπίες ενόψει των εθνικών εκλογών του 2027 και να καθορίσει την πορεία της Ιταλίας για την επόμενη πενταετία.
