Οι ιταλικές αρχές ξεκίνησαν έρευνα για καταγγελίες περί «τουρισμού ελεύθερων σκοπευτών» κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Σεράγεβο πριν από τρεις δεκαετίες, προσφέροντας ελπίδα δικαίωσης στους επιζώντες. Η υπόθεση αφορά ξένους που φέρεται να πλήρωναν δυνάμεις των Σερβοβόσνιων για να πυροβολούν αμάχους, ένα γεγονός που αναβιώνει παλιές πληγές στην πόλη.
Το ιστορικό πλαίσιο της πολιορκίας
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια της πολιορκίας του Σεράγεβο, μιας από τις πιο μακροχρόνιες και φονικές στην ιστορία του σύγχρονου πολέμου, κατά την οποία περίπου 11.000 άμαχοι έχασαν τη ζωή τους από βομβαρδισμούς και πυρά ελεύθερων σκοπευτών από τις θέσεις του βοσνιακού σερβικού στρατού στους γύρω λόφους.
Η πολιορκία, που διήρκεσε από το 1992 έως το 1995, ακολούθησε την κήρυξη ανεξαρτησίας της Βοσνίας από την ενωμένη Γιουγκοσλαβία, βυθίζοντας την περιοχή σε μια βίαιη σύγκρουση.
Οι σοκαριστικές καταγγελίες και η έναρξη της έρευνας
Οι εισαγγελείς του Μιλάνου ξεκίνησαν την έρευνα, όπως ανέφερε πηγή στο Reuters, μετά από νομική καταγγελία του τοπικού δημοσιογράφου και συγγραφέα Έτζιο Γκαβατσένι. Οι καταγγελίες αφορούν Ιταλούς και άλλους ξένους που φέρεται να πλήρωναν μέλη των δυνάμεων των Σερβοβόσνιων για να επισκεφθούν την περιοχή και να πυροβολούν αμάχους, σε αυτό που κάποιοι αποκάλεσαν «τουρισμό ελεύθερων σκοπευτών».
Ο Γκαβατσένι εμπνεύστηκε να διερευνήσει τις καταγγελίες αφού παρακολούθησε ένα ντοκιμαντέρ του 2022, το «Sarajevo Safari» του Σλοβένου σκηνοθέτη Μίραν Ζούπανιτς.
Χωρίς να παράσχει αδιάσειστα στοιχεία, ο Γκαβατσένι υποστήριξε ότι πλούσιοι ξένοι πλήρωναν μεγάλα χρηματικά ποσά για να συμμετάσχουν σε αυτά τα «σαφάρι» σκοποβολής. Ανέφερε ότι οι Ιταλοί συναντιόντουσαν στην πόλη της Τεργέστης πριν ταξιδέψουν στο Βελιγράδι, όπου Σερβοβόσνιοι στρατιώτες τους συνόδευαν στους λόφους που επιβλέπουν το Σεράγεβο.
Η έναρξη μιας έρευνας είναι μια τυπική διαδικασία στην Ιταλία όταν υποβάλλεται μια τέτοια νομική καταγγελία, και δεν έχουν ονομαστεί ακόμη συγκεκριμένοι ύποπτοι.
Μαρτυρίες και οι ελπίδες των επιζώντων
Παρά το γεγονός ότι η έρευνα αναβιώνει παλιές πληγές, πολλοί κάτοικοι του Σεράγεβο την υποδέχτηκαν με ικανοποίηση. Ο Μουάμερ Κάλιτς, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σεράγεβο που έζησε όλο τον πόλεμο στην πόλη, δήλωσε: «Είμαι εντελώς σοκαρισμένος. Πρόκειται για πλανητικές καταστροφές, και όσοι τις θαύμασαν ή τις χρηματοδότησαν θα πρέπει, τουλάχιστον, να αντιμετωπίσουν ισόβια κάθειρξη».
Προτεινόμενο Νέα διαμάχη για την προθεσμία φορολογικής παραγραφής που προκάλεσαν καταγγελίες
Η πρώην δήμαρχος του Σεράγεβο, Μπενγιαμίνα Κάριτς, εξέφρασε την ελπίδα ότι η είδηση της έρευνας των εισαγγελέων του Μιλάνου θα ανοίξει τον δρόμο για την έναρξη έρευνας από τους βοσνιακούς κρατικούς εισαγγελείς κατά πρώην διοικητών του βοσνιακού σερβικού στρατού και ατόμων για την πολιορκία.
«Ως παιδί που μεγάλωσε και επέζησε της πολιορκίας του Σεράγεβο, έχω ιδιαίτερα συναισθήματα για αυτή την υπόθεση και πραγματικά θέλω να πιστεύω ότι η έρευνα θα ξεκινήσει», δήλωσε η Κάριτς. Οι δικαστικές αρχές της Ιταλίας έχουν ιστορικό σε διεθνείς υποθέσεις, όπως φάνηκε και σε παλαιότερες έρευνες για δίκτυα εκβιασμού.
Οι νομικές προεκτάσεις και η διεθνής συνεργασία
Αυτό που ανησυχεί τους νομικούς κύκλους είναι η έλλειψη επίσημης επικοινωνίας μεταξύ των εισαγγελικών αρχών. Σε δήλωση προς το Reuters, το γραφείο του βοσνιακού κρατικού εισαγγελέα ανέφερε ότι δεν είχε επικοινωνήσει με τους εισαγγελείς του Μιλάνου. Οι εισαγγελείς του Μιλάνου δεν έχουν σχολιάσει την υπόθεση.
Ο Έντιν Σούμπασιτς, συνταξιούχος αξιωματικός πληροφοριών του βοσνιακού στρατού που εμφανίστηκε στο ντοκιμαντέρ του Ζούπανιτς, δήλωσε ότι έμαθε για τις καταγγελίες το 1993 από την κατάθεση ενός αιχμάλωτου στρατιώτη του βοσνιακού σερβικού στρατού. «Τράβηξε την προσοχή μας επειδή ήταν ασυνήθιστο να υπάρχουν άμαχοι με κυνηγετικά τουφέκια και εξαιρετικά εξελιγμένο εξοπλισμό στο πεδίο της μάχης», είπε ο Σούμπασιτς στο Reuters.
Ο Σούμπασιτς πρόσθεσε ότι οι υπηρεσίες πληροφοριών του βοσνιακού στρατού είχαν διαβιβάσει τις καταγγελίες εκείνη την εποχή σε μια ιταλική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών. Η αναζήτηση της δικαιοσύνης για εγκλήματα πολέμου είναι μια σύνθετη διαδικασία που συχνά απαιτεί διεθνή συνεργασία.
Το μέλλον της υπόθεσης και η αναζήτηση δικαιοσύνης
Ενώ οι βοσνιακοί Σέρβοι ηγέτες του πολέμου, Ράντοβαν Κάρατζιτς και Ράτκο Μλάντιτς, καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, πολλοί κάτοικοι του Σεράγεβο επιθυμούν να οδηγηθούν στη δικαιοσύνη και άλλοι εμπλεκόμενοι.
Η υπόθεση αυτή αναδεικνύει την ανάγκη για λογοδοσία, ακόμη και δεκαετίες μετά τα γεγονότα. Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, καθώς παρόμοιες πολιορκίες και εγκλήματα έχουν καταγραφεί και σε άλλες συγκρούσεις. Η επιμονή των επιζώντων για πολιτική απαγόρευση και κυρώσεις σε όσους παραβίασαν το διεθνές δίκαιο παραμένει ισχυρή, υπογραμμίζοντας τη σημασία της δικαιοσύνης για την επούλωση των πληγών του παρελθόντος.
