Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι τρεις κορυφαίες ευρωπαϊκές δυνάμεις υπέβαλαν σχέδιο ψηφίσματος στο Διοικητικό Συμβούλιο της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA), απαιτώντας άμεσες απαντήσεις και πρόσβαση από το Ιράν. Το ψήφισμα αφορά τις βομβαρδισμένες πυρηνικές εγκαταστάσεις της χώρας και τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου, με διπλωμάτες να εκτιμούν ότι η έγκρισή του είναι πολύ πιθανή.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας περιόδου αυξημένης έντασης και επαναλαμβανόμενων εκκλήσεων από την IAEA για μεγαλύτερη διαφάνεια από την Τεχεράνη. Η διεθνής κοινότητα εκφράζει ανησυχία για τις πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν, ιδιαίτερα μετά από αναφορές για μη δηλωμένες πυρηνικές τοποθεσίες και ένα αυξανόμενο απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου.
Οι απαιτήσεις του σχεδίου ψηφίσματος
Το σχέδιο ψηφίσματος, το οποίο κατατέθηκε την Τρίτη, είναι σαφές στις απαιτήσεις του προς το Ιράν. Συγκεκριμένα, ζητά από τη χώρα να «παρέχει στην Υπηρεσία (IAEA) χωρίς καθυστέρηση ακριβείς πληροφορίες» σχετικά με τη λογιστική καταγραφή πυρηνικού υλικού και τις εγγυημένες πυρηνικές εγκαταστάσεις.
Επιπλέον, απαιτείται η «παροχή στην Υπηρεσία όλης της πρόσβασης που απαιτείται για την επαλήθευση αυτών των πληροφοριών». Οι διπλωμάτες στη Βιέννη εκτιμούν ότι η έγκριση του ψηφίσματος από το 35μελές Διοικητικό Συμβούλιο είναι εξαιρετικά πιθανή.
Η στάση του Ιράν και οι προηγούμενες επιθεωρήσεις
Η απαίτηση για άμεση συνεργασία από το Ιράν δεν είναι καινούργια. Η IAEA έχει επανειλημμένα εκφράσει την ανησυχία της για την περιορισμένη πρόσβαση των επιθεωρητών της και την έλλειψη διαφάνειας από την πλευρά της Τεχεράνης. Υπάρχουν αναφορές ότι η επαλήθευση των αποθεμάτων εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν έχει καθυστερήσει σημαντικά, καθώς το Ιράν δεν επέτρεψε επιθεωρήσεις σε σημεία που φέρεται να βομβαρδίστηκαν.
Ο επικεφαλής της IAEA, Ραφαέλ Γκρόσι, έχει ζητήσει σοβαρή βελτίωση της πρόσβασης των επιθεωρητών, όπως τονίστηκε και σε προηγούμενες δηλώσεις του για τη βελτίωση της συνεργασίας του Ιράν με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας. Παρόλο που η Τεχεράνη ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η IAEA διενήργησε επιθεωρήσεις σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, οι πιέσεις για πλήρη διαφάνεια παραμένουν έντονες.
Προτεινόμενο Το Μαρόκο ανακοίνωσε την καθιέρωση εθνικής αργίας σε ανάμνηση ψηφίσματος του ΟΗΕ
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι ότι μια αποτυχία του Ιράν να συμμορφωθεί θα μπορούσε να κλιμακώσει περαιτέρω τις διπλωματικές εντάσεις και ενδεχομένως να οδηγήσει σε αυστηρότερα διεθνή μέτρα. Η τρέχουσα κατάσταση υπογραμμίζει τις επίμονες προκλήσεις στην επαλήθευση του ειρηνικού χαρακτήρα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, παρά τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις της Τεχεράνης.
Οι επιπτώσεις και οι διεθνείς πιέσεις
Η αναμενόμενη έγκριση του ψηφίσματος από το Διοικητικό Συμβούλιο της IAEA θα ενισχύσει τη διεθνή πίεση προς το Ιράν. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε νέες κυρώσεις ή στην εντατικοποίηση των υφιστάμενων, καθώς οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκές δυνάμεις επιδιώκουν να αναγκάσουν την Τεχεράνη να συμμορφωθεί.
Η κίνηση αυτή εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διεθνών προσπαθειών για την αποτροπή της διάδοσης πυρηνικών όπλων, με αξιωματούχους όπως ο Τζον Χέρλι να επισκέπτονται την περιοχή για τον συντονισμό κυρώσεων και μηχανισμών οικονομικής απομόνωσης του Ιράν.
Η διπλή πραγματικότητα του Ιράν, με τις εσωτερικές κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις, καθιστά την κατάσταση πολύπλοκη.
Προοπτικές και επόμενα βήματα
Με την ψήφιση του σχεδίου ψηφίσματος, το Ιράν θα βρεθεί αντιμέτωπο με αυξημένη διπλωματική πίεση και την ανάγκη να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για να αποδείξει την πλήρη συμμόρφωσή του. Η IAEA θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, ενώ η διεθνής κοινότητα θα αναμένει απτές αποδείξεις διαφάνειας και πρόσβασης.
Η επόμενη περίοδος θα είναι κρίσιμη για το μέλλον του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος και τις σχέσεις του Ιράν με τις μεγάλες δυνάμεις.
