Οι σχέσεις μεταξύ Ιαπωνίας και Κίνας έχουν φτάσει στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων ετών, μετά από μια διαμάχη που πυροδοτήθηκε από τις δηλώσεις της πρωθυπουργού Σαναέ Τακάιτσι για την Ταϊβάν. Το Πεκίνο, το οποίο διεκδικεί το δημοκρατικά διοικούμενο νησί ως δικό του έδαφος, έχει ήδη προχωρήσει σε οικονομικά και διπλωματικά αντίποινα, κλιμακώνοντας την ένταση.
Αυτή η εξέλιξη, που έχει οδηγήσει τις σχέσεις σε ιστορικό χαμηλό, έρχεται ως συνέχεια μιας μακροχρόνιας γεωπολιτικής έντασης γύρω από το καθεστώς της Ταϊβάν, την οποία η Κίνα διεκδικεί ως δικό της έδαφος. Η ασφάλεια της Ιαπωνίας θεωρείται άρρηκτα συνδεδεμένη με τη σταθερότητα του νησιού, καθιστώντας τις δηλώσεις της πρωθυπουργού Σαναέ Τακάιτσι ιδιαίτερα ευαίσθητες.
Η κλιμάκωση της διπλωματικής έντασης
Η κρίση ξεκίνησε τον Οκτώβριο, όταν ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ συναντήθηκε με την Ιάπωνα πρωθυπουργό Σαναέ Τακάιτσι στο περιθώριο της συνόδου κορυφής APEC στη Νότια Κορέα, όπου συμφώνησαν να επιδιώξουν εποικοδομητικούς και σταθερούς δεσμούς. Ωστόσο, η κατάσταση επιδεινώθηκε ραγδαία την 1η Νοεμβρίου, όταν η Κίνα προέβη σε ισχυρή διαμαρτυρία για αναρτήσεις της Τακάιτσι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με συνάντηση με αξιωματούχους της Ταϊβάν.
Στις 7 Νοεμβρίου, η Τακάιτσι δήλωσε στο κοινοβούλιο ότι μια επίθεση στην Ταϊβάν θα μπορούσε να θεωρηθεί «κατάσταση που απειλεί την επιβίωση της Ιαπωνίας», ένας νομικός όρος που επιτρέπει την ανάπτυξη των Δυνάμεων Αυτοάμυνας της χώρας. Η δήλωση αυτή, η οποία προκάλεσε αντιπαράθεση, οδήγησε σε έντονες αντιδράσεις.
Στις 8 Νοεμβρίου, ο Κινέζος Γενικός Πρόξενος στην Οσάκα, Xue Jian, δημοσίευσε ένα απειλητικό σχόλιο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το οποίο αργότερα διαγράφηκε, αναφερόμενος στις δηλώσεις της Τακάιτσι για την Ταϊβάν. Η Ιαπωνία επέκρινε το σχόλιο ως «εξαιρετικά ακατάλληλο», ενώ το Πεκίνο υπερασπίστηκε τον απεσταλμένο του.
Η Κίνα απαίτησε επανειλημμένα από την Τακάιτσι να ανακαλέσει τις δηλώσεις της, χαρακτηρίζοντάς τες «απαράδεκτες» και προειδοποιώντας ότι η Ιαπωνία «πρέπει να αναλάβει όλες τις συνέπειες». Στις 11 Νοεμβρίου, ορισμένοι Ιάπωνες πολιτικοί ζήτησαν την απέλαση του Κινέζου προξενικού αξιωματούχου.
Παρά τις συναντήσεις διπλωματών στις 18 Νοεμβρίου, δεν επετεύχθη καμία πρόοδος, με την Κίνα να επιμένει στην ανάκληση των δηλώσεων, ενώ η Ιαπωνία δήλωσε ότι αυτές ήταν σύμφωνες με τις πάγιες θέσεις της.
Οικονομικά και πολιτιστικά αντίποινα από το Πεκίνο
Η διπλωματική ένταση μεταφράστηκε γρήγορα σε συγκεκριμένα αντίποινα από την πλευρά της Κίνας. Στις 14 Νοεμβρίου, το Πεκίνο προειδοποίησε για «συντριπτική» στρατιωτική ήττα αν η Ιαπωνία παρέμβει στρατιωτικά στην Ταϊβάν και κάλεσε τους Κινέζους πολίτες να αποφύγουν τα ταξίδια στην Ιαπωνία.
Προτεινόμενο Ιαπωνία-Κίνα: Η δήλωση Τακάιτσι σηματοδοτεί μακρά ένταση
Μέσα σε λίγες ημέρες, τρεις κινεζικές αεροπορικές εταιρείες προσέφεραν επιστροφές χρημάτων ή δωρεάν αλλαγές σε πτήσεις προς την Ιαπωνία, οδηγώντας σε απώλεια του 80% των κρατήσεων για ορισμένες τουριστικές εταιρείες.
Στις 17 Νοεμβρίου, κινεζικοί διανομείς ταινιών ανέστειλαν την προβολή τουλάχιστον δύο ιαπωνικών ταινιών, σε μια κίνηση που θεωρήθηκε ως πολιτιστικό αντίποινο. Την ίδια ημέρα, η Κίνα ανακοίνωσε ότι ο πρωθυπουργός Λι Τσιάνγκ δεν είχε σχέδια να συναντηθεί με την Τακάιτσι στο περιθώριο της συνόδου κορυφής της G20, σηματοδοτώντας την άρνηση διπλωματικού διαλόγου.
Η κλιμάκωση συνεχίστηκε στις 19 Νοεμβρίου, όταν η Κίνα δήλωσε ότι οι διαδικασίες εισαγωγής για ιαπωνικά θαλασσινά ήταν ανεπαρκείς, υποδεικνύοντας μια πλήρη απαγόρευση εισαγωγών εντός μηνών, ενώ ανέστειλε και τις συνομιλίες για την επανέναρξη των εισαγωγών βοείου κρέατος από την Ιαπωνία.
Πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η κλιμάκωση της ρητορικής και των αντιποίνων από την πλευρά της Κίνας υποδηλώνει μια νέα σκληρή στάση έναντι οποιασδήποτε παρέμβασης στην Ταϊβάν, ακόμη και σε υποθετικό επίπεδο. Η αγορά, από την πλευρά της, φαίνεται να προεξοφλεί περαιτέρω επιδείνωση των εμπορικών σχέσεων, με άμεσες επιπτώσεις σε κρίσιμους τομείς όπως ο τουρισμός και οι εξαγωγές, όπως έχει ήδη φανεί από το κινεζικό ταξιδιωτικό μποϊκοτάζ.
Οι επιπτώσεις και η επόμενη μέρα
Η τρέχουσα κατάσταση σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη διπλωματική ρήξη μεταξύ Ιαπωνίας και Κίνας τα τελευταία χρόνια. Σήμερα, 20 Νοεμβρίου, η Κίνα ανέβαλε την τριμερή συνάντηση υπουργών Πολιτισμού με την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα που είχε προγραμματιστεί για τον Νοέμβριο, γεγονός που υπογραμμίζει το μεγάλο πλήγμα στη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών.
Η Ιαπωνία έχει καλέσει τους πολίτες της στην Κίνα να λάβουν αυξημένες προφυλάξεις ασφαλείας, ενώ η Ταϊβάν, μέσω του προέδρου της, Λάι Τσινγκ-τε, έδειξε δημόσια την υποστήριξή της στην Ιαπωνία, καταναλώνοντας σούσι ιαπωνικής προέλευσης ως απάντηση στην απαγόρευση των θαλασσινών.
Η ένταση αναμένεται να παραμείνει υψηλή, καθώς καμία πλευρά δεν δείχνει πρόθυμη να υποχωρήσει από τις θέσεις της. Η κατάσταση αυτή έχει ευρύτερες γεωπολιτικές προεκτάσεις, επηρεάζοντας την περιφερειακή σταθερότητα και τις σχέσεις με άλλους διεθνείς παράγοντες.
