Η νέα πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Σαναέ Τακάιτσι, προκάλεσε τη μεγαλύτερη διπλωματική ρήξη με την Κίνα τα τελευταία χρόνια, μετά από μια αυθόρμητη δήλωση σχετικά με μια υποθετική κινεζική επίθεση στην Ταϊβάν, όπως μεταδίδει το Reuters. Αυτή η εξέλιξη, που δεν είχε σκοπό να σηματοδοτήσει μια νέα σκληρή στάση, έχει ήδη οδηγήσει σε οικονομικά αντίποινα από το Πεκίνο, όπως μποϊκοτάζ ταξιδιών και απαγόρευση εισαγωγών θαλασσινών, απειλώντας την ιαπωνική οικονομία.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς περιόδου διπλωματικής ευαισθησίας μεταξύ Ιαπωνίας και Κίνας, ειδικά όσον αφορά το ζήτημα της Ταϊβάν. Η δήλωση της πρωθυπουργού Τακάιτσι, παρότι χαρακτηρίστηκε ως αυθόρμητη, έσπασε την παραδοσιακή στρατηγική ασάφεια που τηρούσε το Τόκιο, ευθυγραμμιζόμενη περισσότερο με τη στάση του βασικού συμμάχου της, των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η αιτία της διπλωματικής ρήξης
Η πρωθυπουργός Σαναέ Τακάιτσι, κατά την πρώτη της κοινοβουλευτική εξέταση, δήλωσε ανοιχτά πώς η Ιαπωνία θα μπορούσε να αντιδράσει σε μια υποθετική κινεζική επίθεση στην Ταϊβάν. Αυτή η αυθόρμητη απάντηση σε ερώτηση βουλευτή της αντιπολίτευσης, παρόλο που δεν είχε σκοπό να σηματοδοτήσει μια σκληρή στάση, πυροδότησε την έντονη δυσαρέσκεια του Πεκίνου, οδηγώντας σε μια διπλωματική κρίση.
Κυβερνητικοί αξιωματούχοι, που ζήτησαν να παραμείνουν ανώνυμοι λόγω της ευαισθησίας του θέματος, υπογράμμισαν ότι η Ιαπωνία δεν μπορεί να ανακαλέσει τη δήλωση, καθώς «δεν είναι λανθασμένη», παρόλο που «θα ήταν καλύτερο να μην είχε ειπωθεί». Το Πεκίνο απαίτησε από την Σάναε Τακαΐτσι να ανακαλέσει δηλώσεις, αλλά το Τόκιο αρνείται.
Τα αντίποινα της Κίνας και οι οικονομικές επιπτώσεις
Η Κίνα έχει ήδη εκφράσει την έντονη δυσαρέσκειά της με μια σειρά μέτρων που στοχεύουν να πλήξουν την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Αυτά περιλαμβάνουν ένα μποϊκοτάζ στα ταξίδια, την αναστολή εισαγωγών θαλασσινών, καθώς και ακυρώσεις συναντήσεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Ενδεικτικό είναι ότι το Πεκίνο απέκλεισε μια πιθανή συνάντηση μεταξύ της Τακάιτσι και του Κινέζου πρωθυπουργού Λι Τσιάνγκ στο περιθώριο της συνόδου της G20 στη Νότια Αφρική, όπως ανακοινώθηκε.
Οι οικονομικές συνέπειες είναι ήδη ορατές. Ο Τζέρεμι Τσαν, ανώτερος αναλυτής στην Eurasia Group, παρομοιάζει την κατάσταση με τον διπλωματικό διχασμό του 2012, όταν η εθνικοποίηση αμφισβητούμενων νησιών οδήγησε σε μαζικές αντιαπωνικές διαδηλώσεις. Ο Τακαχίντε Κιούτσι, οικονομολόγος στο Nomura Research Institute, εκτιμά ότι μόνο το ταξιδιωτικό μποϊκοτάζ θα μπορούσε να κοστίσει στην Ιαπωνία πάνω από 14 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Επιπλέον, υπάρχει ο φόβος ότι η Κίνα θα περιορίσει την προμήθεια κρίσιμων ορυκτών, καθώς προμηθεύει περίπου το 60% των εισαγωγών σπάνιων γαιών της Ιαπωνίας, σύμφωνα με την Capital Economics. Ένα ευρύτερο μποϊκοτάζ ιαπωνικών προϊόντων στην Κίνα θα μπορούσε να φτάσει το 1% του ΑΕΠ της Ιαπωνίας και να πλήξει την αυτοκινητοβιομηχανία της.
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους αναλυτές είναι η έλλειψη άμεσης διπλωματικής διεξόδου από την παρούσα κρίση. Ο Τζέρεμι Τσαν της Eurasia Group εκτιμά ότι θα μπορούσε να υπάρξει ένας «μακρύς χειμώνας» στις σχέσεις μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών της Ασίας, πιθανώς καθ’ όλη τη διάρκεια της πρωθυπουργίας της Τακάιτσι, καθώς η Ιαπωνία βρίσκεται «ακούσια εγκλωβισμένη» χωρίς περιθώρια υποχώρησης.
Κλιμάκωση της έντασης και οι προκλήσεις για το Τόκιο
Οι προσπάθειες του Τόκιο να εκτονώσει τις τρέχουσες εντάσεις έχουν μέχρι στιγμής αναδείξει το βαθύ χάσμα μεταξύ των δύο χωρών. Σε μια πρόσφατη συνάντηση στο Πεκίνο, ο ανώτερος Κινέζος αξιωματούχος Λιου Τζινσόνγκ περιέγραψε τις συνομιλίες ως «επίσημες», με τις δύο πλευρές να επαναλαμβάνουν τα παράπονά τους, όπως αναφέρει το ρεπορτάζ.
Ακόμη και η επιλογή του κοστουμιού του Λιου, ένα πεντάκουμπο, χωρίς γιακά στυλ που συνδέεται με την εξέγερση Κινέζων φοιτητών του 1919 κατά του ιαπωνικού ιμπεριαλισμού, θεωρήθηκε σύμβολο αμφισβήτησης. Επιπλέον, βίντεο έδειξαν τον Λιου να στέκεται με τα χέρια στις τσέπες, μια πράξη ασέβειας σε επίσημες περιστάσεις, υποδηλώνοντας την επιθυμία του Πεκίνου να γίνει η ένταση παγκοσμίως αντιληπτή.
Παράλληλα, η Κίνα εντείνει τις επιθέσεις της κατά της Τακάιτσι. Ένας Κινέζος διπλωμάτης φέρεται να απείλησε με αποκεφαλισμό σε μια ανάρτηση που διαγράφηκε, ενώ ένας εθνικιστής σχολιαστής την αποκάλεσε «κακιά μάγισσα». Ένα σκίτσο στον λογαριασμό X των κινεζικών ενόπλων δυνάμεων την απεικόνιζε να καίει το ειρηνιστικό σύνταγμα της Ιαπωνίας, αναδεικνύοντας το κλίμα ακραίας πόλωσης.
Η Ιαπωνία υπέβαλε διαμαρτυρία για τις ακατάλληλες δηλώσεις Κινέζου διπλωμάτη, δείχνοντας την σοβαρότητα της κατάστασης.
Η επόμενη μέρα στις σχέσεις Ιαπωνίας-Κίνας
Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι της Ιαπωνίας δηλώνουν ότι δεν υπάρχει σαφής τρόπος για να αρθεί το αδιέξοδο, με έναν εξ αυτών να σημειώνει ότι «δεν υπάρχει καν σημείο εκκίνησης για βελτίωση» των σχέσεων. Ο Τζέρεμι Τσαν προβλέπει έναν «μακρύ χειμώνα» στις διμερείς σχέσεις, ο οποίος θα μπορούσε να διαρκέσει καθ’ όλη τη διάρκεια της πρωθυπουργίας της Τακάιτσι.
Ένας ανώτερος διπλωμάτης των ΗΠΑ στην Ασία εκφράζει σκεπτικισμό για μια βραχυπρόθεσμη έξοδο από την κρίση, εκτός εάν η Κίνα «μπλέξει ξανά τις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον» και χρειαστεί να «προσελκύσει την Ιαπωνία μακριά».
