Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υπερασπίστηκε αυτή την εβδομάδα τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, για τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι το 2018, προκαλώντας νέες επικρίσεις. Η στάση αυτή αναδεικνύει μια βαθιά μετατόπιση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής από την παραδοσιακή στήριξη στα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας ευρύτερης τάσης που παρατηρείται καθ’ όλη τη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ, όπου οι παραδοσιακοί διπλωματικοί κανόνες και η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν συχνά υποβιβαστεί έναντι των οικονομικών συμφερόντων και των στρατηγικών συμμαχιών.
Η προσέγγιση της κυβέρνησης έχει σταθερά δώσει προτεραιότητα στις συναλλακτικές σχέσεις, οδηγώντας σε μια επανεκτίμηση των μακροχρόνιων αρχών της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ.
Η μετατόπιση της αμερικανικής πολιτικής για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Η πρόσφατη υπεράσπιση του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν από τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, παρά τα ευρήματα των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών που τον συνδέουν με τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι, αποκάλυψε το εύρος της απόκλισης της κυβέρνησής του από την παραδοσιακή στήριξη των ΗΠΑ στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ενώ σχεδόν όλες οι προηγούμενες διοικήσεις συνεργάστηκαν με ηγέτες με κακό ιστορικό ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων, ο Τραμπ έχει επαινέσει ανοιχτά αυταρχικούς ηγέτες από τη Σαουδική Αραβία και την Ουγγαρία έως την Κίνα και το Ελ Σαλβαδόρ, υιοθετώντας μια πιο συναλλακτική προσέγγιση.
Η αλλαγή αυτή έγινε ιδιαίτερα εμφανής την Τρίτη, όταν ο Τραμπ αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη του πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στη δολοφονία του Κασόγκι, ενός επικριτή της σαουδαραβικής ηγεσίας. Αυτή η στάση έρχεται σε αντίθεση με τις εκτιμήσεις των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και σηματοδοτεί μια πλήρη ανάκαμψη των σχέσεων, όπως φάνηκε και από την υποδοχή του πρίγκιπα στον Λευκό Οίκο.
Οι αντιδράσεις και η επιχειρηματολογία
«Ο Τραμπ έχει αγνοήσει ορισμένες από τις πιο θεμελιώδεις αρχές που διέπουν τις σχέσεις των ΗΠΑ με τον κόσμο», δήλωσε ο Μπρετ Μπρούεν, πρώην σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής στην κυβέρνηση Ομπάμα. «Τα λόγια και οι πράξεις του δίνουν πράσινο φως σε ισχυρούς άνδρες να κάνουν ό,τι θέλουν».
Η κυβέρνηση Τραμπ επικεντρώθηκε στην αποκατάσταση της παγκόσμιας εικόνας της Σαουδικής Αραβίας, προσφέροντας θερμή υποδοχή στον Λευκό Οίκο και προβάλλοντας τους αναπτυσσόμενους οικονομικούς και αμυντικούς δεσμούς με τον μεγαλύτερο εξαγωγέα πετρελαίου στον κόσμο.
Αυτό συνάδει με την πρόθεση της κυβέρνησης να παραβλέψει τις φερόμενες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από άλλους ηγέτες φιλικούς προς τον Τραμπ, όπως ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν και ο Ούγγρος Πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν. Ταυτόχρονα, ο Τραμπ έχει προωθήσει αμφισβητούμενες κατηγορίες για παραβιάσεις δικαιωμάτων εναντίον κυβερνήσεων που είναι ιδεολογικά αντίθετες με τη διοίκησή του, όπως η Βραζιλία και η Νότια Αφρική, προκαλώντας ανησυχίες ότι επιδιώκει επιλεκτικά στόχους ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Άννα Κέλι, απέρριψε την κριτική, δηλώνοντας ότι «όλες οι ενέργειες εξωτερικής πολιτικής του Προέδρου διεξάγονται μέσα από το πρίσμα της ατζέντας ‘America First’».
Οι επιπτώσεις στην παγκόσμια σκηνή
Η προσέγγιση του Τραμπ έχει οδηγήσει σε μια πλήρη αναδιάρθρωση του μηχανισμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο οποίος αποτελούσε επί μακρόν τον πυρήνα της παραδοσιακής προώθησης των δημοκρατικών αξιών από τις ΗΠΑ. Υπό τον Υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, το υπουργείο έχει περιορίσει την ετήσια έκθεσή του για τα ανθρώπινα δικαιώματα και έχει επαναπροσανατολίσει το Γραφείο Δημοκρατίας, Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Εργασίας, ώστε να εστιάζει στις «δυτικές αξίες».
Οι βοηθοί του Τραμπ έχουν δικαιολογήσει αυτή τη μετατόπιση ως απομάκρυνση από την παρέμβαση στις κυρίαρχες υποθέσεις άλλων χωρών, συμπεριλαμβανομένης της περιορισμένης προσοχής στη βία λόγω φύλου και στις διώξεις LGBTQ ατόμων.
Ωστόσο, η κυβέρνηση έχει παρέμβει δημόσια στην ευρωπαϊκή πολιτική για να καταγγείλει αυτό που θεωρεί καταστολή δεξιών ηγετών, συμπεριλαμβανομένης της Ρουμανίας, της Γερμανίας και της Γαλλίας, και έχει κατηγορήσει τις ευρωπαϊκές αρχές για λογοκρισία. Παράλληλα, έχει ασκήσει πίεση στην αριστερή κυβέρνηση της Βραζιλίας για τη δίωξη του πρώην Προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρο, ενός δεξιού συμμάχου του Τραμπ που καταδικάστηκε για συνωμοσία πραξικοπήματος.
Αν και ο Τραμπ έχει τηρήσει σιγή ιχθύος για τα ανθρώπινα δικαιώματα υπό δεξιές κυβερνήσεις, όπως οι αναφορές για βασανιστήρια στη μεγα-φυλακή του Ελ Σαλβαδόρ, έχει υπάρξει σκληρός απέναντι στον Πρόεδρο της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο, εστιάζοντας στις φερόμενες συνδέσεις του με τη διακίνηση ναρκωτικών.
Η επόμενη μέρα για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ
Η υπεράσπιση του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν από τον Τραμπ κατά την πρώτη επίσκεψη του πρίγκιπα διαδόχου στον Λευκό Οίκο μετά από επτά χρόνια, αποτελεί ίσως την πιο αποκαλυπτική στιγμή για την προσέγγιση του Προέδρου. Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα εκφράσει τον θαυμασμό του για ξένους ηγέτες με σαρωτικές εξουσίες, όπως ο Ερντογάν, ο Όρμπαν, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ.
Ορισμένοι επικριτές, όπως ο Γερουσιαστής Μπέρνι Σάντερς, υποστηρίζουν ότι ο Τραμπ «τοποθετεί την Αμερική στο πλευρό των δικτατόρων και των ολιγαρχών», ενώ ο Τζον Σίφτον, διευθυντής Ασίας του Human Rights Watch, τονίζει ότι «η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών δεν έχει πλέον καμία αξιοπιστία σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εντός ή εκτός χώρας».
