Η Βρετανία προχωρά στη μεγαλύτερη αναθεώρηση της πολιτικής της για τους αιτούντες άσυλο στη σύγχρονη ιστορία, αντλώντας έμπνευση από την αυστηρή προσέγγιση της Δανίας. Οι αλλαγές περιλαμβάνουν την κατάργηση της νομοθετικής υποχρέωσης για στήριξη, όπως στέγαση και εβδομαδιαία επιδόματα, για ορισμένες κατηγορίες αιτούντων, με στόχο να καταστεί η χώρα λιγότερο ελκυστική για τους παράνομους μετανάστες.
Αυτή η κίνηση έρχεται εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών για τη μετανάστευση και έντονων επικρίσεων από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Γιατί η Βρετανία Επαναπροσδιορίζει την Πολιτική Ασύλου;
Η Εργατική κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου έχει αρχίσει να σκληραίνει τις πολιτικές της για τη μετανάστευση, ιδιαίτερα όσον αφορά τις παράνομες διελεύσεις μικρών σκαφών από τη Γαλλία. Αυτή η στροφή οφείλεται στην προσπάθεια να αναχαιτιστεί η αυξανόμενη δημοτικότητα του λαϊκιστικού κόμματος Reform UK, το οποίο έχει θέσει το μεταναστευτικό στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας και έχει αναγκάσει το Εργατικό Κόμμα να υιοθετήσει μια πιο αυστηρή στάση.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η μετανάστευση έχει πλέον ξεπεράσει την οικονομία ως η πρώτη ανησυχία των ψηφοφόρων.
Αυτό το κλίμα δεν είναι ένα μεμονωμένο φαινόμενο για τη Βρετανία. Παρατηρούμε ότι η αντιμεταναστευτική διάθεση έχει ενισχυθεί σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την άφιξη πάνω από ενός εκατομμυρίου ανθρώπων, κυρίως Σύρων προσφύγων, την περίοδο 2015-2016.
Αυτό το κύμα είχε ως αποτέλεσμα την πίεση στις υποδομές ορισμένων χωρών, οδηγώντας σε μια ευρύτερη εστίαση στην επιστροφή μεταναστών και στη μείωση των νέων αφίξεων, καθώς τα κράτη μέλη δυσκολεύονται να συμφωνήσουν σε μια κοινή κατανομή ευθυνών.
Οι Βασικές Αλλαγές και το Δανέζικο Μοντέλο
Στο πλαίσιο των επερχόμενων αλλαγών, το Υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι θα καταργηθεί η νομοθετική υποχρέωση για την παροχή στήριξης, συμπεριλαμβανομένης της στέγασης και εβδομαδιαίων επιδομάτων, σε ορισμένες κατηγορίες αιτούντων άσυλο. Τα μέτρα θα εφαρμοστούν σε όσους μπορούν να εργαστούν αλλά επιλέγουν να μην το κάνουν, καθώς και σε εκείνους που παραβιάζουν το νόμο.
Η Shabana Mahmood, επικεφαλής του Υπουργείου, δήλωσε ότι η φορολογούμενη στήριξη θα δοθεί με προτεραιότητα σε όσους συνεισφέρουν στην οικονομία και στις τοπικές κοινωνίες, καθιστώντας τη Βρετανία λιγότερο ελκυστική για τους παράνομους μετανάστες και διευκολύνοντας την απομάκρυνσή τους.
Οι μεταρρυθμίσεις εμπνέονται από το δανέζικο μοντέλο, το οποίο θεωρείται ένα από τα σκληρότερα στην Ευρώπη. Στη Δανία, οι μετανάστες λαμβάνουν μόνο προσωρινές άδειες παραμονής, συνήθως για δύο ετών, και πρέπει να υποβάλουν νέα αίτηση μετά τη λήξη τους.
Εάν η κυβέρνηση κρίνει ότι η χώρα καταγωγής τους είναι ασφαλής, οι αιτούντες άσυλο μπορούν να επαναπατριστούν. Επιπλέον, η πορεία προς την ιθαγένεια έχει γίνει πιο δύσκολη, με αυστηρότερους κανόνες για την οικογενειακή επανένωση. Η νομοθεσία του 2016 επιτρέπει ακόμη και την κατάσχεση τιμαλφών από τους αιτούντες άσυλο για την κάλυψη των εξόδων στήριξης.
Προτεινόμενο Εντάσεις στα σύνορα: Μετανάστης επιστρέφει στη Βρετανία, καταγγέλλοντας σύγχρονη δουλεία στη Γαλλία
Η Βρετανία επιδιώκει τώρα να αντιστοιχίσει ή και να υπερβεί αυτά τα πρότυπα.
Οι Επιπτώσεις και οι Αντιδράσεις
Τα στατιστικά στοιχεία υπογραμμίζουν την πίεση: 109.343 άτομα αιτήθηκαν άσυλο στο Ηνωμένο Βασίλειο το έτος που έληξε τον Μάρτιο του 2025, σημειώνοντας αύξηση 17% σε σχέση με το προηγούμενο έτος και 6% πάνω από την κορυφή του 2002. Η Shabana Mahmood τόνισε ότι «η γενναιοδωρία μας προσελκύει παράνομους μετανάστες μέσω της Μάγχης», προσθέτοντας ότι «ο ρυθμός και η κλίμακα της μετανάστευσης ασκούν τεράστια πίεση στις κοινότητες».
Ωστόσο, περισσότερες από 100 βρετανικές φιλανθρωπικές οργανώσεις απέστειλαν επιστολή στην υπουργό, καλώντας την να «σταματήσει την αποδιοπόμπευση των μεταναστών και τις επιφανειακές πολιτικές που προκαλούν μόνο βλάβη», υποστηρίζοντας ότι τέτοια βήματα τροφοδοτούν τον ρατσισμό και τη βία.
Παρατηρούμε ότι η συζήτηση γύρω από τις μεταναστευτικές πολιτικές έχει γίνει ιδιαίτερα πολωμένη, με τις κυβερνήσεις να προσπαθούν να βρουν μια ισορροπία μεταξύ της διαχείρισης των ροών και της τήρησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η προσέγγιση της Δανίας, αν και έχει μειώσει τις αιτήσεις ασύλου σε χαμηλό 40 ετών, έχει δεχθεί σημαντική κριτική από ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίες υποστηρίζουν ότι δημιουργεί ένα εχθρικό κλίμα για τους μετανάστες, υπονομεύει την προστασία και τους αφήνει σε παρατεταμένη αβεβαιότητα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση γενικότερα αντιμετωπίζει παρόμοιες προκλήσεις στην εξεύρεση κοινής πολιτικής.
Το Μέλλον της Μεταναστευτικής Πολιτικής στο Ηνωμένο Βασίλειο
Το Υπουργείο Εσωτερικών δηλώνει ότι οι μεταρρυθμίσεις έχουν σχεδιαστεί για να καταστήσουν τη Βρετανία λιγότερο ελκυστική για τους παράνομους μετανάστες και να διευκολύνουν την απομάκρυνσή τους. Ωστόσο, το Refugee Council του Ηνωμένου Βασιλείου επισημαίνει ότι οι πρόσφυγες δεν συγκρίνουν τα συστήματα ασύλου όταν φεύγουν από τον κίνδυνο, αλλά έρχονται στο Ηνωμένο Βασίλειο λόγω οικογενειακών δεσμών, κάποιας γνώσης της αγγλικής γλώσσας ή υπαρχουσών συνδέσεων που τους βοηθούν να ξεκινήσουν με ασφάλεια μια νέα ζωή.
Η εκτίμησή μας είναι ότι η νέα πολιτική θα δοκιμάσει τα όρια της ανθρωπιστικής προσέγγισης και θα δημιουργήσει σημαντικές νομικές προκλήσεις, καθώς η κυβέρνηση επιδιώκει να επιτύχει τον στόχο της μείωσης των μεταναστευτικών ροών, ενώ παράλληλα θα πρέπει να διασφαλίσει την τήρηση των διεθνών υποχρεώσεων.
