Μια σημαντική απόφαση σχετικά με τη χορήγηση δανείου ύψους 140 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Ουκρανία, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, παραμένει στον αέρα μετά τις έντονες διαφωνίες που εκφράστηκαν από τον πρωθυπουργό του Βελγίου, Μπαρτ Ντε Βέβερ.
Η εξέλιξη αυτή έχει προκαλέσει ανησυχίες για τη συνεχιζόμενη ευρωπαϊκή δέσμευση προς το Κίεβο, καθώς το θέμα αναβλήθηκε για την επόμενη σύνοδο κορυφής, σε μια περίοδο που η διεθνής υποστήριξη προς την Ουκρανία κρίνεται πιο κρίσιμη από ποτέ.
Το Βέλγιο, ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο φημίζεται για την ικανότητά του να επιτυγχάνει συμβιβασμούς, κατάφερε να «νερώσει» σημαντικά τη διατύπωση που δημοσιεύτηκε στη σύνοδο των Βρυξελλών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αναβολή της απόφασης και την εκ νέου αμφισβήτηση της αποτελεσματικότητας της ενωμένης ευρωπαϊκής δράσης.
Η βελγική άρνηση και οι κίνδυνοι για το δημόσιο
Ο Μπαρτ Ντε Βέβερ, ένας δεξιός Φλαμανδός εθνικιστής, αντιμετωπίζει πιέσεις στο εσωτερικό της χώρας του αναφορικά με το σχέδιο χρηματοδότησης. Ο ίδιος επισημαίνει ότι η χρήση των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων εγκυμονεί τεράστιους χρηματοοικονομικούς και νομικούς κινδύνους για το Βέλγιο.
Η χώρα του φιλοξενεί μεγάλο μέρος αυτών των περιουσιακών στοιχείων, με την χρηματοπιστωτική εταιρεία Euroclear, η οποία έχει την έδρα της στο Βέλγιο, να κατέχει το μεγαλύτερο μέρος τους. Αυτή η γεωγραφική συγκέντρωση καθιστά το Βέλγιο ιδιαίτερα εκτεθειμένο σε πιθανές αγωγές ή αξιώσεις από τη Ρωσία στο μέλλον.
Οι Βέλγοι διπλωμάτες, σε εσωτερικές συναντήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρομοίασαν την πιθανότητα κινδύνου με ένα αεροπορικό δυστύχημα: παρόλο που οι πιθανότητες είναι μικρές, οι συνέπειες, εάν συμβεί, είναι καταστροφικές. Ο Ντε Βέβερ χαρακτήρισε την ιδέα οι Βέλγοι φορολογούμενοι να επωμιστούν το βάρος ως «εντελώς παράλογη», υπογραμμίζοντας την ανάγκη για σαφείς εγγυήσεις που δεν έχουν ακόμη προσφερθεί.
Διπλωματικοί ελιγμοί και η απουσία ξεκάθαρων απαντήσεων
Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, οι ευρωπαίοι ηγέτες προσπάθησαν να καθησυχάσουν τον Βέλγο πρωθυπουργό, αλλά χωρίς επιτυχία. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, είχε δηλώσει πως οι κίνδυνοι που συνδέονται με το δάνειο είναι «διαχειρίσιμοι».
Ωστόσο, η βελγική πλευρά επέμεινε στην απαίτηση για συγκεκριμένες εγγυήσεις σχετικά με το ποιος θα αναλάβει την ευθύνη σε περίπτωση που η Ρωσία διεκδικήσει τα χρήματα. Αυτό το ερώτημα δεν απαντήθηκε «με ένα τσουνάμι ενθουσιασμού» από τους άλλους ηγέτες, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Ντε Βέβερ.
Προτεινόμενο Αστοχία στις Βρυξέλλες: Η ΕΕ αποτυγχάνει να συμφωνήσει για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας
Μετά από μια ημέρα έντονων διαπραγματεύσεων, το τελικό κείμενο της συνόδου απέχει πολύ από τον αρχικό στόχο. Ενώ προηγούμενα σχέδια καλούσαν ρητά την Επιτροπή να υποβάλει νομική πρόταση, η τελική διατύπωση απλώς «καλεί την Επιτροπή να παρουσιάσει, το συντομότερο δυνατόν, επιλογές για οικονομική στήριξη» και αναβάλλει το ζήτημα για την επόμενη σύνοδο, η οποία έχει προγραμματιστεί για τον Δεκέμβριο.
Ευρύτερες γεωπολιτικές προεκτάσεις
Η αμφίσημη στάση του Ντόναλντ Τραμπ έναντι της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία έχει ενισχύσει την ανάγκη η Ευρώπη να ενισχύσει τη δική της στήριξη προς το Κίεβο. Η ιδέα της χρήσης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, η οποία επί μακρόν θεωρούνταν αδιανόητη λόγω φόβων για παραβίαση του διεθνούς δικαίου, αναδείχθηκε ως ρεαλιστική προοπτική τους τελευταίους μήνες, καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται.
Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι το σχέδιο για τα περιουσιακά στοιχεία «δεν έχει θαφτεί» και ότι «ήμασταν σε θέση να συζητήσουμε τεχνικές λεπτομέρειες». Ωστόσο, η αναβολή της απόφασης εγείρει νέα ερωτήματα σχετικά με την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να παράσχει συνεπή και αποφασιστική υποστήριξη σε κρίσιμες στιγμές, ιδίως καθώς η σύγκρουση πλησιάζει την τετραετία της.
Το βάρος των Βρυξελλών και οι εσωτερικές πιέσεις
Η επιμονή του Ντε Βέβερ μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει από τις εσωτερικές πολιτικές πιέσεις που αντιμετωπίζει. Αυτή την περίοδο, εμπλέκεται σε άκαρπες συνομιλίες για τη συμφωνία ενός προϋπολογισμού που θα επαναφέρει σε ισορροπία τα βελγικά οικονομικά. Η ανάληψη ενός τόσο μεγάλου οικονομικού και νομικού κινδύνου, χωρίς σαφείς διασφαλίσεις, θα μπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ήδη ευαίσθητη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας.
Διπλωμάτες υποστηρίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «υποτίμησε την πολυπλοκότητα αυτής της πολύ περίπλοκης χρηματοοικονομικής κατασκευής». Η άρνηση των αξιωματούχων της ΕΕ να συζητήσουν διμερώς με το Βέλγιο τις πιο ευαίσθητες πτυχές του δανείου ενέτεινε την ένταση και οδήγησε στο σημερινό αδιέξοδο.
Ο συμβιβασμός που επιτεύχθηκε το βράδυ, αν και επιτρέπει σε όλες τις πλευρές να διατηρήσουν τα προσχήματα, αφήνει στον Ντε Βέβερ τη δυνατότητα να ασκήσει βέτο σε οποιαδήποτε μελλοντική ενέργεια που δεν θα πληροί τις «κόκκινες γραμμές» του, διατηρώντας το μέλλον του δανείου αβέβαιο.
