- Η Βελέμ της Βραζιλίας πρωτοπορεί σε βιώσιμο οικονομικό μοντέλο για τον Αμαζόνιο ενόψει της COP30.
- Το μοντέλο στοχεύει στην αξιοποίηση προϊόντων του δάσους αντί για αποψίλωση και εξόρυξη.
- Το Bioeconomy and Innovation Park στην Παρά υποστηρίζει την ανάπτυξη νέων προϊόντων και θέσεων εργασίας.
- Η αγορά του acai αναμένεται να τριπλασιαστεί έως το 2032, ενισχύοντας τους τοπικούς παραγωγούς.
- Η βιοοικονομία συνδυάζει την παράδοση με την καινοτομία, προσφέροντας υψηλότερο εισόδημα και προστασία του περιβάλλοντος.
Στις όχθες του ποταμού Γκουάμα, όπου η πόλη της Βελέμ εφάπτεται με τον απέραντο πράσινο Αμαζόνιο, η Βραζιλία πρωτοπορεί σε ένα οικονομικό μοντέλο που έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τους ντόπιους να επωφεληθούν από ένα υγιές τροπικό δάσος. Αυτή η πρωτοβουλία, όπως μεταδίδει το Reuters, έρχεται καθώς η Βελέμ φιλοξενεί την διεθνή σύνοδο για το κλίμα COP30, με στόχο να δείξει στον κόσμο έναν τρόπο προστασίας του Αμαζονίου διασφαλίζοντας παράλληλα θέσεις εργασίας και εισόδημα για τους κατοίκους του.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς ιστορίας εκμετάλλευσης του Αμαζονίου, όπου η αποψίλωση των δασών για κτηνοτροφία και εξορύξεις αποτελούσε την κυρίαρχη οικονομική πρακτική. Η νέα προσέγγιση της Βραζιλίας σηματοδοτεί μια στροφή προς τη βιωσιμότητα, επιδιώκοντας να μετατρέψει τη βιοποικιλότητα του τροπικού δάσους σε πηγή πλούτου, χωρίς να υπονομεύει το περιβάλλον.
Το μοντέλο αυτό αναμένεται να αποτελέσει κεντρικό θέμα συζήτησης κατά τη διάρκεια της COP30, η οποία φιλοξενείται στην Βελέμ.
Η βιοοικονομία ως στρατηγικός τομέας
Η κυβέρνηση της πολιτείας της Παρά, στην οποία ανήκει η Βελέμ, αποκάλυψε φέτος ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα έρευνας και ανάπτυξης. Στόχος του είναι να βοηθήσει τους ντόπιους να μετατρέψουν προϊόντα του δάσους, όπως το acai και οι ξηροί καρποί Βραζιλίας, σε εμπορεύματα για τις παγκόσμιες αγορές.
Ο κυβερνήτης της Παρά, Χέλντερ Μπαρμπάλιο, δήλωσε στο Reuters ότι «η πρόθεσή μας είναι η Παρά να μετατρέψει τα δασικά της περιουσιακά στοιχεία σε έναν νέο στρατηγικό τομέα που μεταμορφώνει τη βιοποικιλότητά μας σε μια νέα οικονομία». Αυτό, όπως τόνισε, θα συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης από εξορυκτικές βιομηχανίες που εκπέμπουν αέρια του θερμοκηπίου, προς όφελος οικονομιών χαμηλών εκπομπών που αξιολογούν το ζωντανό δάσος.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η ταχύτητα με την οποία μπορεί να επεκταθεί αυτό το μοντέλο και να αντικαταστήσει τις παραδοσιακές, καταστροφικές πρακτικές. Ωστόσο, ειδικοί όπως η Πάουλα Καμπαλέρο, διευθύντρια της Nature Conservancy για τη Λατινική Αμερική, υπογραμμίζουν ότι «αυτή δεν είναι μια εξειδικευμένη αγορά.
Αυτό μπορεί να είναι πολύ ισχυρό». Ο Κάρλος Νόμπρε, Βραζιλιάνος επιστήμονας συστημάτων της Γης, προσθέτει ότι, παρόλο που οι επιχειρήσεις βιοοικονομίας αποτελούν επί του παρόντος ένα μικρό μέρος της συνολικής βραζιλιάνικης οικονομίας, μπορούν να αποφέρουν τρία έως επτά φορές καλύτερες απολαβές από την καλλιέργεια σόγιας ή την κτηνοτροφία και να απασχολήσουν πολύ περισσότερους ανθρώπους.
Η δυναμική για δράση κατά της κλιματικής αλλαγής, όπως επισημαίνεται, εξαρτάται από τέτοιες βιώσιμες λύσεις.
Αριθμοί και προοπτικές της βιοοικονομίας
Τον Οκτώβριο, η κυβέρνηση της Παρά εγκαινίασε το Πάρκο Βιοοικονομίας και Καινοτομίας, μια επένδυση 300 εκατομμυρίων ρεάλ (περίπου 56,29 εκατομμύρια δολάρια). Αυτό το σύγχρονο κέντρο, με 6.000 τετραγωνικά μέτρα αποθηκευτικού χώρου, βρίσκεται κοντά στην ιστορική αγορά Ver-o-Peso της Βελέμ, όπου πωλητές διαθέτουν προϊόντα του τροπικού δάσους από το 1901.
Μια μελέτη του 2019 από την IDB, τη Nature Conservancy και τη βραζιλιάνικη εταιρεία καλλυντικών Natura, διαπίστωσε ότι 30 αλυσίδες αξίας προϊόντων του δάσους στην πολιτεία της Βραζιλίας δημιούργησαν 4,24 δισεκατομμύρια ρεάλ σε τοπικό εισόδημα, σχεδόν ισοδύναμο με τα 4,25 δισεκατομμύρια ρεάλ από την κτηνοτροφία.
Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει το σημαντικό οικονομικό δυναμικό της βιοοικονομίας.
Τοπικές επιτυχίες και καινοτομία
Ο τοπικός σεφ Λεονάρντο Σόουζα ήταν από τους πρώτους που χρησιμοποίησαν τα εργαστήρια του νέου πάρκου. Με τη βοήθεια των εγκαταστάσεων, κατάφερε να αυξήσει την παραγωγή του από 60 βάζα χειροποίητου αλατιού με αμαζόνια βότανα την ημέρα σε περίπου 1.000, ενώ οι οικογένειες που προμηθεύουν βότανα αυξήθηκαν από 42 σε περίπου 200.
Ένα από τα πιο διαδεδομένα προϊόντα του Αμαζονίου είναι το acai, ένα πλούσιο σε αντιοξειδωτικά μούρο, η δημοτικότητα του οποίου ως υγιεινή τροφή έχει οδηγήσει σε προβλέψεις ανάπτυξης της αγοράς από 1,23 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024 σε 3,09 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2032.
Ο Νταμιέν Μπινουά, εμπνευσμένος από το acai, ίδρυσε την εταιρεία του, NOSSA! AÇAÍ, και εξάγει πλέον σε τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες, ενώ σχεδιάζει να ανοίξει μια μεγάλη μονάδα επεξεργασίας και να προσλάβει 40 άτομα το επόμενο έτος, με στόχο τους 200 έως το 2030.
Η Σάρα Σαμπάιο, διευθύντρια της ΜΚΟ Amazonia Agroflorestal, βοηθά μικρούς αγρότες να καλλιεργούν βιολογικό καφέ, ενώ αναδασώνει εκτάσεις κατά μήκος της ζώνης αποψίλωσης των δασών, επεκτείνοντας την επιχείρησή της με νέα είδη συσκευασίας και χαρμάνια premium καφέ.
Παράδοση και μελλοντική αξία
Οι προσπάθειες της Βραζιλίας για τη βιοοικονομία μπορεί να είναι νέες, αλλά οι πωλητές στην αγορά Ver-o-Peso πωλούν προϊόντα του δάσους για περισσότερο από έναν αιώνα. Η Μπέτε Τσεϊροσίνια, 72 ετών, είναι πωλήτρια βοτάνων πέμπτης γενιάς, χρησιμοποιώντας αυτόχθονες γνώσεις για την παρασκευή βάμματα για διάφορες παθήσεις.
Ο Άλισον Τσαρλς, ο οποίος πωλεί αλεύρι κασάβα, τονίζει ότι η αξία των προϊόντων του Αμαζονίου υπερβαίνει την τιμή, καθώς αξιοποιεί την παράδοση και «ξυπνάει μνήμες», προσφέροντας μια μοναδική ανταμοιβή. Αυτή η σύνδεση του παρελθόντος με το μέλλον αποτελεί τον πυρήνα της βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής.
Η επόμενη μέρα για το δάσος και την οικονομία
Η πρωτοβουλία της Βραζιλίας στην Βελέμ για την ανάπτυξη μιας βιοοικονομίας που σέβεται τον Αμαζόνιο και ενισχύει τις τοπικές κοινότητες, αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα για το πώς η οικονομική ανάπτυξη μπορεί να συμβαδίσει με την περιβαλλοντική προστασία.
Με την ενίσχυση της έρευνας, της καινοτομίας και την αξιοποίηση της πλούσιας βιοποικιλότητας, η χώρα φιλοδοξεί να δημιουργήσει ένα μοντέλο που θα εμπνεύσει και άλλες περιοχές του κόσμου, προσφέροντας βιώσιμες λύσεις για την κλιματική κρίση και την ευημερία των κατοίκων του δάσους.
