Μια διπλωματική τριβή στις Βρυξέλλες έχει αναστείλει την έκδοση κοινής τοποθέτησης της ΕΕ για τις πρόσφατες εισβολές μπαλονιών από τη Λευκορωσία, με αποτέλεσμα η αντίδραση του μπλοκ να καθυστερεί ημέρες. Η Λιθουανία προέβη σε μέτρα άμυνας και μόνιμα έκλεισε τα σύνορά της, ενώ διπλωμάτες που μίλησαν στο POLITICO μεταφέρουν ότι η Βουδαπέστη ασκεί πιέσεις για την άμβλυνση της γλώσσας στην κοινή ανακοίνωση.
Τι συνέβη στα σύνορα
Τα περιστατικά ξεκίνησαν όταν κύματα μεγάλων μπαλονιών πέρασαν πάνω από τα σύνορα με τη Λιθουανία, προκαλώντας την ενεργοποίηση των συστημάτων εναέριας άμυνας και την προσωρινή αναστολή πτήσεων. Ανησυχίες για την αεροπορική ασφάλεια οδήγησαν σε εκτεταμένες έρευνες από μυστικές υπηρεσίες και την κυβέρνηση της Λιθουανίας.
Αξιωματούχοι της περιοχής εκτίμησαν ότι τα μπαλόνια, σχεδόν στο μέγεθος ενός μεγάλου αυτοκινήτου, χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για τη μεταφορά εμπορευμάτων όπως τσιγάρα, αλλά προκάλεσαν φόβους για ευρύτερη διαταραχή της ασφάλειας και την πιθανότητα εργαλειακής δράσης από κράτος.
Ο Λευκορωσικός ηγέτης αρνήθηκε την εμπλοκή, ενώ η λιθουανική κυβέρνηση —με δηλώσεις της πρωθυπουργού Inga Ruginienė— ανακοίνωσε ότι τα σύνορα με τη Λευκορωσία θα παραμείνουν κλειστά επ’ αόριστον εξαιτίας των επαναλαμβανόμενων περιστατικών. Στη σκιά αυτών των εξελίξεων, ο υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας Kęstutis Budrys ζήτησε από την ΕΕ ενισχυμένη ετοιμότητα και νέα μέτρα.
Η ρήξη στις Βρυξέλλες
Στο πλαίσιο του ταχείας διαμόρφωσης κοινής θέσης, οι υπηρεσίες της ΕΕ συνέταξαν ένα προσχέδιο δήλωσης που θα υπογεγραφόταν από τα 27 κράτη-μέλη. Ωστόσο, η τελική μορφή καθυστερεί «εξαιτίας της στάσης της Ουγγαρίας», σύμφωνα με διπλωμάτες που μίλησαν στο POLITICO. Η διαφωνία αφορά κυρίως τη διατύπωση για το αν οι εισβολές συνιστούν προσπάθεια αποσταθεροποίησης.
Η εμπλοκή της Ουγγαρίας δεν είναι άγνωστη στο ευρωπαϊκό σκηνικό: η κυβέρνηση του Βίκτορ Όρμπαν έχει στο παρελθόν μπλοκάρει συλλογικές πρωτοβουλίες, όπως την επέκταση κυρώσεων και τη συνυπογραφή δηλώσεων που εναντιώνονται στη Ρωσία. Αυτή η δυναμική περιπλέκει την προσπάθεια της ΕΕ να παρουσιάσει ενιαίο μέτωπο.
Προτεινόμενο Ανησυχία στις Βρυξέλλες: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακρίνει την Ουγγαρία για κατασκοπεία
Πηγές που παρακολουθούν τις συνομιλίες αναφέρουν ότι η Ουγγαρία ζητά να αποσαιρεθεί οποιαδήποτε αναφορά σε «υβριδικό πόλεμο» ή σε προσπάθεια «αποσταθεροποίησης» από τη Λευκορωσία, επιδιώκοντας πιο ουδέτερη γλώσσα στην ανακοίνωση. Η καθυστέρηση αυτή έχει αφήσει το προσχέδιο χωρίς επίσημη έκδοση επί πολλές ημέρες.
Πολιτικές συνέπειες και πιθανές αντιδράσεις
Η Λιθουανία πιέζει για την επιβολή νέων κυρώσεων, θεωρώντας τα περιστατικά μέρος ευρύτερης στρατηγικής πίεσης. Το αίτημα αφορά τόσο στοχευμένες κυρώσεις όσο και στην ενίσχυση των μέτρων πρόληψης στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Η συζήτηση για κυρώσεις κατά Λευκορωσίας παραμένει ενεργή στα όργανα της ΕΕ.
Η κατάσταση επιβαρύνεται από τις στενές σχέσεις μεταξύ Μινσκ και Μόσχας, που θέτουν το περιστατικό στο ευρύτερο πλαίσιο των σχέσεων ΕΕ-Ρωσίας. Οι επιπτώσεις σε ενεργειακά και γεωπολιτικά ζητήματα καθιστούν την απόφαση της ΕΕ περισσότερο ευαίσθητη πολιτικά.
Σε διπλωματικό επίπεδο, η καθυστέρηση της κοινής δήλωσης ενδέχεται να έχει κόστος στην αξιοπιστία της Ένωσης ως ενιαίου παίχτη σε εξωτερικά ζητήματα. Ταυτόχρονα, οι μυστικές υπηρεσίες και οι μηχανισμοί πολιτικής προστασίας εντείνουν τον συντονισμό τους για να αντιμετωπίσουν με πρακτικά μέσα το άμεσο πρόβλημα. Στο παρασκήνιο, οι μόνιμες αντιπροσωπείες των εμπλεκόμενων κρατών δεν ανταποκρίθηκαν σε αιτήματα σχολιασμού.
Τι μένει να δούμε
Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν συνδυασμό ασφάλειας, διπλωματίας και νομικών επιλογών. Αν η Βουδαπέστη αποφασίσει να παραμερίσει τις αντιρρήσεις της, το μπλοκ μπορεί να εκδώσει ενιαίο κείμενο και να εξετάσει πρόσθετα μέτρα. Η απόφαση αυτή θα καθορίσει την επόμενη φάση της συλλογικής αντίδρασης.
Μέχρι τότε, οι κυβερνήσεις της περιοχής συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν τα πρακτικά προβλήματα που προκάλεσαν οι εισβολές: προστασία των πολιτών, ασφάλεια πτήσεων και διαχείριση των συνόρων. σχέσεις Ουγγαρίας-ΕΕ και η ικανότητα της Ένωσης να συντονίσει ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική θα παραμείνουν στο επίκεντρο των συζητήσεων.
