Σε απομακρυσμένες κοινότητες του αμαζονιανού τμήματος της Βραζιλίας οι κάτοικοι ανησυχούν για την υγεία των παιδιών, καθώς ποτάμια που τροφοδοτούσαν την καθημερινή ζωή έχουν γίνει φορείς υδραργύρου από παράνομες εξορυκτικές δραστηριότητες. παράνομη εξόρυξη χρυσού εμφανίζεται ως κεντρικός παράγοντας στον προβληματισμό, ενώ τοξικότητα στον υδράργυρο ανιχνεύεται σε μανάδες και βρέφη.
Πηγές ρύπανσης και τρόπος μετάδοσης
Η εξόρυξη μικρών κομματιών χρυσού σε ποτάμια συνοδεύεται από χρήση υδραργύρου για να συγκρατηθούν τα σωματίδια, με αποτέλεσμα ο υδράργυρος να εισέρχεται στο υδάτινο οικοσύστημα και να συσσωρεύεται στα ψάρια. Σε πολλές κοινότητες το ψάρι ως βασική τροφή παραμένει κύρια πηγή πρωτεΐνης, γεγονός που αυξάνει την έκθεση των νοικοκυριών στον υδράργυρο.
Ο υδράργυρος, μόλις εισέλθει στο ποτάμι, μετατρέπεται βιολογικά και παραμένει στον κύκλο νερού και τροφής για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ειδικοί τονίζουν ότι ο υδράργυρος επιμένει στο περιβάλλον δεκαετίες μετά τη χρήση του, με συνέπειες για τις επόμενες γενιές.
Κλινικά ευρήματα στην περιοχή Sai Cinza
Στην κοινότητα Sai Cinza της περιοχής Munduruku, οικογένειες περιγράφουν παιδιά με σοβαρές νευρολογικές δυσλειτουργίες, μεταξύ των οποίων προβλήματα κατάποσης και μυϊκοί σπασμοί. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 36 ασθενείς με διαταραχές που δεν εξηγούνται από γενετικές εξετάσεις.
Μια μεμονωμένη οικογένεια περιγράφει ότι η καθημερινή διατροφή περιλαμβάνει συχνά surubim, ένα ψάρι που συγκεντρώνει υδράργυρο, και ότι το ζωμό του ψαριού δίνεται ακόμη και σε βρέφη με προβλήματα κατάποσης. Οι κάτοικοι αναφέρουν ότι το μητρικό γάλα έχει αμφίβολη ασφάλεια, κάτι που επιβαρύνει τον φόβο για εγκυμοσύνες.
Επιστημονική μελέτη και περιορισμοί απόδειξης
Ερευνητική ομάδα υπό την αιγίδα δημόσιου ινστιτούτου υγείας πραγματοποιεί πολυετή μελέτη που παρακολουθεί 176 εγκύους για να εξεταστούν οι επιπτώσεις στον πρώτο χρόνο ζωής των βρεφών. Στα προκαταρκτικά δεδομένα εμφανίζεται ότι μητέρες είχαν πενταπλάσια επίπεδα υδραργύρου από το όριο που θεωρείται ασφαλές, ενώ τα βρέφη εμφάνισαν κατά μέσο όρο τριπλάσια επίπεδα.
Προτεινόμενο Έφεση για αγωγή 2,5 δισ. δολαρίων κατά διανομέων οπιοειδών στη Δυτική Βιρτζίνια
Παρά τα ευρήματα, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι είναι δύσκολο να αποδειχθεί αιτιώδης σύνδεση, καθώς οι κοινότητες αντιμετωπίζουν έλλειψη ιατρικών υπηρεσιών και πολλαπλές πιθανές αιτίες νευρολογικών διαταραχών, όπως λοιμώξεις και κληρονομικοί παράγοντες.
Ορισμένα τεστ υδραργύρου δείχνουν μόνο την πρόσφατη έκθεση, γεγονός που περιπλέκει την τεκμηρίωση του αιτίου.
Αντίδραση αρχών και ευρύτερες επιπτώσεις
Η βραζιλιάνικη κυβέρνηση έχει αυξήσει την παρακολούθηση των επιπέδων υδραργύρου σε περιοχές των Munduruku, εκπαιδεύει προσωπικό δημόσιας υγείας και χρηματοδοτεί προγράμματα καθαρού νερού για απομακρυσμένες κοινότητες. Παράλληλα, έχουν γίνει επιχειρήσεις για την απομάκρυνση μεταναστών και μηχανημάτων από ιθαγενείς περιοχές, ενώ ειδικοί προειδοποιούν ότι οι επιπτώσεις θα διαρκέσουν ακόμη και εάν η εξόρυξη σταματήσει.
Στο διεθνές επίπεδο, η προσοχή θα εστιαστεί στην περιοχή κατά τη διάρκεια της επερχόμενης συνόδου του ΟΗΕ για το κλίμα COP30, η οποία έχει προγραμματιστεί να λάβει χώρα στον Αμαζόνιο και έχει παρουσιαστεί από τους διοργανωτές ως Forest COP. Επιστήμονες και ανθρωπιστικές οργανώσεις προειδοποιούν ότι τα δεδομένα που συλλέγονται θα καθορίσουν την κλίμα και την έκταση της υγειονομικής κρίσης για τις τοπικές κοινότητες.
Η τρέχουσα έρευνα ελπίζει να συνδέσει με μεγαλύτερη σαφήνεια τις μετρήσεις υδραργύρου με τα νευροαναπτυξιακά προβλήματα, χωρίς όμως να αποκλείει άλλους παράγοντες. Εργαζόμενοι στον χώρο της δημόσιας υγείας επισημαίνουν ότι χωρίς περαιτέρω δεδομένα η κρίση κινδυνεύει να παραμείνει υποεκτιμημένη.
