Η Λιθουανία απαιτεί απτές απαντήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση μετά από μία νέα σειρά περιστατικών στον εναέριο χώρο της χώρας, όπου εμφανίστηκαν μεγάλες φουσκάλες που μετέφεραν λαθραία τσιγάρα. Ο υπουργός εξωτερικών Kęstutis Budrys, όπως δήλωσε στο POLITICO, προτείνει την επέκταση των κυρώσεων και στοχευμένα μέτρα για να μειωθεί η δυνατότητα της Λευκορωσίας να υποστηρίζει «υβριδικές» επιχειρήσεις.
Τι συνέβη στα σύνορα
Τις τελευταίες ημέρες ο λιθουανικός εναέριος χώρος καταγράφηκε από δεκάδες φουσκάλες-αντικείμενα, περιστατικά που ανάγκασαν σε προσωρινή αναστολή πτήσεων και την εντολή του στρατού να στοχεύσει τα ξένα αντικείμενα. Η απόφαση για κλείσιμο συνόρων ελήφθη ύστερα από σχετική εκτίμηση της κυβέρνησης ότι οι κινήσεις αυτές συνδέονται με συντονισμένες προσπάθειες αποσταθεροποίησης.
Αρχικά τα φουσκωτά παρουσιάστηκαν ως μέσο λαθρεμπορίου τσιγάρων, αλλά οι αρχές της Λιθουανίας τα αντιμετώπισαν ως μέρος ευρύτερης στρατηγικής πίεσης. Η λιθουανική κυβέρνηση αναφέρει ότι τα περιστατικά επιβαρύνουν την ασφάλεια στα σύνορα και επιζητούν μια ενιαία ευρωπαϊκή αντίδραση.
Αιτήματα προς την ΕΕ
Ο Kęstutis Budrys προτείνει επέκταση των ευρωπαϊκών κυρώσεων σε τομείς της βιομηχανίας που τροφοδοτούν στρατιωικές δυνατότητες, καθώς και την επιβολή νέων δασμών σε εξαγωγές από τη Λευκορωσία. Σύμφωνα με την πρόταση, τα μέτρα πρέπει να καλύπτουν τόσο άμεσες όσο και «υβριδικές» δραστηριότητες που αποσταθεροποιούν χώρες της περιοχής.
Παράλληλα, έχει τεθεί στο τραπέζι η ανάγκη για συγχρονισμό των μέτρων κατά της Ρωσίας και της Λευκορωσίας, ειδικά σε τομείς όπως τα αεροπορικά εξαρτήματα, όπου υπάρχουν ενδείξεις κυκλωμάτων παράκαμψης των ήδη επιβαλλόμενων περιορισμών. Η προτεινόμενη πολιτική στοχεύει να δυσκολέψει την πρόσβαση σε κρίσιμα τεχνολογικά αγαθά.
Προκλήσεις στην εφαρμογή κυρώσεων και την αεράμυνα
Προτεινόμενο Η σοβαρή επίδραση των ΗΠΑ στις εξαγωγές της Κίνας οδήγησε σε μεγάλη πτώση τον Οκτώβριο
Στελέχη της ΕΕ έχουν ήδη συζητήσει την ιδέα ενός ευρωπαϊκού προγράμματος αεράμυνας μεγάλης κλίμακας, που αρχικά περιλαμβάνονταν υπό τον όρο «τείχος από drones». Οι προσπάθειες όμως χρειάζονται χρόνο και συναίνεση μεταξύ κρατών-μελών για να υλοποιηθούν σε επίπεδο προμηθειών και επιχειρησιακής συνεργασίας.
Ειδικοί προειδοποιούν για τις δυσκολίες εφαρμογής των κυρώσεων λόγω δικτύων παράκαμψης που χρησιμοποιούν κρατικές και ιδιωτικές δομές στη Λευκορωσία. Η παρακολούθηση εισαγωγών και η ενίσχυση των ελέγχων θεωρούνται απαραίτητα ώστε να μην υπονομεύονται τα μέτρα της ΕΕ.
Διεθνής διάσταση και συντονισμός με ΝΑΤΟ
Η Λιθουανία έχει ζητήσει από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ όχι μόνο πολιτική υποστήριξη αλλά και «πολύ συγκεκριμένα μέτρα», όπως δήλωσε ο Budrys, προκειμένου να στείλουν ένα σαφές μήνυμα ότι η χρήση νέων μέσων για πίεση δεν θα γίνει ανεκτή. Η συνεργασία με ΝΑΤΟ θα περιλαμβάνει αξιολόγηση απειλών και κοινή σχεδίαση αμυντικών λύσεων.
Την ίδια στιγμή, η 19η δέσμη κυρώσεων της ΕΕ περιλαμβάνει νέες διατάξεις για επιχειρήσεις στη Λευκορωσία, ωστόσο αναλυτές επισημαίνουν ότι υπάρχουν κενά που επιτρέπουν την παράκαμψη. Η ανάγκη για ενιαίες κυρώσεις και σκληρότερους δασμούς αναδεικνύεται ως μέτρο αποτροπής.
Τι περιμένουν οι γειτονικές χώρες
Χώρες της πρώτης γραμμής, όπως η Λιθουανία, πιέζουν για ταχεία λήψη αποφάσεων καθώς εκτιμούν ότι η μη αντίδραση μπορεί να ενθαρρύνει παρόμοιες ενέργειες αλλού στην ΕΕ. Η πίεση από τα σύνορα έχει ήδη φέρει στο προσκήνιο ζητήματα που αφορούν τον συντονισμό πολιτικής και αμυντικής ικανότητας.
Οι επόμενες κινήσεις θα καθοριστούν μέσα από διαβουλεύσεις μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ και των οργανισμών ασφάλειας, με έμφαση στην πρόληψη και στον περιορισμό των δυνατοτήτων παράκαμψης των κυρώσεων. Η επιτάχυνση αποφάσεων παραμένει βασικό αίτημα της λιθουανικής πλευράς.
