Το κοινοβούλιο της Λετονίας ψήφισε την αποχώρηση από τη διεθνή συμφωνία κατά της βίας κατά των γυναικών, σε μια κίνηση που προκάλεσε πολιτικό ρήγμα μέσα στον κυβερνητικό συνασπισμό και μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους της Ρίγας. Η απόφαση αυτή έρχεται ενώ στο εσωτερικό της χώρας συνεχίζεται η συζήτηση για την ερμηνεία των όρων της σύμβασης και τις επιπτώσεις της στο εθνικό δίκαιο.
Η ψηφοφορία στο κοινοβούλιο
Σε μια συνεδρίαση που συγκέντρωσε έντονα πολιτικά πάθη, το κοινοβούλιο ενέκρινε την αποχώρηση με 56 ψήφους σε σύνολο 100. Η απόφαση αυτή προκλήθηκε από την αποχώρηση ενός κόμματος του κυβερνητικού συνασπισμού, του Greens and Farmers Union, το οποίο στήριξε το αίτημα της αντιπολίτευσης.
Η κίνηση αυτή ήρθε παρά την αντίδραση της πρωθυπουργού Evika Silina και του προέδρου της χώρας, που είχαν εκφράσει θέση υπέρ της παραμονής στη σύμβαση. Το γεγονός ανέδειξε ρωγμές στη λειτουργία του κυβερνητικού συνασπισμού και έθεσε στο επίκεντρο τη διαφωνία για τη στρατηγική της εξωτερικής πολιτικής.
Οι πολιτικές αιτιάσεις και οι θέσεις των εμπλεκόμενων
Υποστηρικτές της αποχώρησης τονίζουν ότι ο ορισμός του «φύλου» στη σύμβαση υπερβαίνει την βιολογική διάσταση και εισάγει κοινωνικές ερμηνείες που, κατά την άποψή τους, δεν ταιριάζουν στο εθνικό πλαίσιο. Αυτή η επιχειρηματολογία αποτέλεσε βασικό επιχείρημα του Greens and Farmers Union κατά την ψηφοφορία.
Από την άλλη πλευρά, επικριτές προειδοποιούν για διεθνείς συνέπειες και πλήγμα στην εικόνα της Λετονίας. Ο Andris Suvajevs, πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας των Progressives, χαρακτήρισε την απόφαση ως σοβαρό πλήγμα στην αξιοπιστία της χώρας εντός ΕΕ.
Μέλος του κόμματος που τάχθηκε υπέρ της αποχώρησης, ο Gunars Gutris, δήλωσε πως η προστασία από ενδοοικογενειακή βία υπήρχε ήδη στο λετονικό δίκαιο πριν από την κύρωση της σύμβασης, προτείνοντας ότι η αποχώρηση δεν θα αλλάξει πρακτικά μέτρα προστασίας.
Κοινωνικές αντιδράσεις στη Ρίγα
Χιλιάδες πολίτες συγκεντρώθηκαν στο κέντρο της πρωτεύουσας για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στην απόφαση· το δημόσιο ραδιόφωνο LSM μετέδωσε ότι περίπου 5.000 άνθρωποι συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις.
Προτεινόμενο Οι ΗΠΑ διατάσσουν αποχώρηση μη κρίσιμου προσωπικού από το Μάλι λόγω κινδύνου
Η πρωθυπουργός Evika Silina απευθύνθηκε στους συγκεντρωμένους, εκφράζοντας την αντίθεσή της στην αποχώρηση και υποστηρίζοντας ότι η παραμονή στη σύμβαση ενισχύει την προστασία των θυμάτων βίας. Η ομιλία της επισήμανε την ανησυχία για τη διεθνή εικόνα της χώρας.
Διεθνές πλαίσιο και προηγούμενα στην Ευρώπη
Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, που υπογράφηκε το 2011 και τέθηκε σε ισχύ το 2014, θεωρείται από πολλές ευρωπαϊκές χώρες ως βασικό εργαλείο για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Πολλές χώρες της ΕΕ έχουν ήδη κυρώσει τη σύμβαση ή την έχουν υπογράψει.
Η Λετονία είχε κυρώσει τη σύμβαση το 2023 και με την παρούσα απόφαση βρίσκεται σε τροχιά να γίνει το δεύτερο κράτος που αποχωρεί μετά την Τουρκία, η οποία είχε δεχτεί κριτική από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όταν αποσύρθηκε το 2021. Στο παρελθόν, η Πολωνία είχε ξεκινήσει διαδικασία αποχώρησης το 2020, αλλά στη συνέχεια η νέα κυβέρνηση υπό τον Donald Tusk εγκατέλειψε την ιδέα.
Επιπτώσεις για την πολιτική και την κοινωνία
Η κίνηση της Λετονίας ενδέχεται να πυροδοτήσει συζητήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την εφαρμογή και την ερμηνεία διεθνών συμβάσεων περί δικαιωμάτων. Ειδικοί παρατηρητές εκφράζουν ανησυχία για το σήμα που στέλνει η αποχώρηση όσον αφορά τη δέσμευση στη συλλογική αντιμετώπιση της έμφυλης βίας.
Σε εσωτερικό επίπεδο, η απόφαση αναμένεται να διατηρήσει την ένταση ανάμεσα σε πολιτικά κόμματα και κοινωνικές ομάδες, με ενδεχόμενο νέο κύμα νομοθετικών και δημόσιων αντιπαραθέσεων το επόμενο διάστημα. Οι εξελίξεις αυτές θα παρακολουθούνται στενά από ξένες πρωτεύουσες και διεθνείς οργανισμούς.
Η αποχώρηση της Λετονίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης σηματοδοτεί μια νέα φάση στη δημόσια συζήτηση για τις πολιτικές προστασίας από την έμφυλη βία στην Ευρώπη, με συνέπειες που θα κριθούν το επόμενο διάστημα τόσο στο εσωτερικό όσο και στη διεθνή σκηνή.
