Η νέα κυβέρνηση της Τσεχίας υπό τον Αντρέι Μπάμπις έχει θέσει στο επίκεντρο του κυβερνητικού προγράμματος την επανεξέταση της ευρωπαϊκής πολιτικής για το κλίμα. Η συμμαχία σχηματίστηκε με το κόμμα ANO, το Motorists for Themselves και το Freedom and Direct Democracy, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες του POLITICO’s Brussels Playbook, το πρόγραμμα χαρακτηρίζει το Green Deal «μη βιώσιμο» στην παρούσα μορφή.
Σύνθεση της κυβέρνησης
Το κυβερνητικό σχήμα προέκυψε μετά από πολιτικές διαπραγματεύσεις που οδήγησαν σε συμμαχία των παραπάνω κομμάτων, με τον Μπάμπις να περιμένει την επίσημη πρότασή του από τον πρόεδρο της χώρας. Ο ίδιος αναμένεται να επανέλθει στο τραπέζι των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 18-19 Δεκεμβρίου, όταν συγκεντρωθούν οι αρχηγοί κρατών για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Στην προσπάθεια συγκρότησης της κυβέρνησης περιλαμβάνεται η πρόθεση του κ. Μπάμπις να αναδιατάξει τις αρμοδιότητες για θέματα Ευρώπης, καταργώντας τη θέση υπουργού για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις και τοποθετώντας τις αρμοδιότητες υπό τμήμα υπαγόμενο στον πρωθυπουργό.
Παράλληλα, αναφέρεται προσπάθεια να προταθεί για υπουργός Εξωτερικών ο Filip Turek, ένα βήμα που έχει προκαλέσει αντιδράσεις ενόψει της προεδρικής έγκρισης.
Αμφισβήτηση των ευρωπαϊκών κανόνων για το κλίμα
Στο κυβερνητικό πρόγραμμα καταγράφεται ρητή αναφορά ότι το Green Deal χρειάζεται «θεμελιώδη αναθεώρηση», ενώ η νέα κυβέρνηση δηλώνει ότι θα επιδιώξει αλλαγές σε κεντρικές πολιτικές της ΕΕ. Η προσέγγιση αυτή αποτυπώνεται σε σημεία του σχεδίου που θέτουν την ανάγκη επανεξέτασης των κανόνων και των κοινωνικών επιπτώσεών τους.
Ειδικότερα, το πρόγραμμα δηλώνει αντίθεση στην εφαρμογή του νέου συστήματος εμπορίας εκπομπών για κτίρια και μεταφορές, γνωστού ως ETS2, και αναφέρει ότι η Τσεχία είναι προετοιμασμένη να μην εισαγάγει το μέτρο στην εθνική νομοθεσία εφόσον προκύψουν «πολύ αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις».
Η ΕΕ έχει ήδη ψηφίσει υπέρ του ETS2 και η εφαρμογή του προβλέπεται για το 2027.
Αμφισβήτηση της απαγόρευσης κινητήρων 2035
Το κυβερνητικό πρόγραμμα χαρακτηρίζει «απαράδεκτη» την απαγόρευση πωλήσεων και παραγωγής αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης από το 2035, μια απόφαση που είχε εγκριθεί το 2023 από όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, παρά την τελευταία στιγμή αντίδραση της Γερμανίας.
Προτεινόμενο Η συμφωνία συνασπισμού φέρνει τον Μπάμπις πιο κοντά στο αξίωμα του πρωθυπουργού
Η νέα κυβέρνηση προβάλλει την άποψη ότι τέτοιες αποφάσεις θίγουν κυριαρχικά ζητήματα των κρατών-μελών.
Προηγούμενες κυβερνητικές κινήσεις στην περιοχή δείχνουν ότι η αμφισβήτηση των μεταρρυθμίσεων δεν είναι άνευ προηγουμένου: η προηγούμενη κυβέρνηση της Τσεχίας είχε ήδη ζητήσει καθυστέρηση για το ETS2, ενώ η Εσθονία είχε ζητήσει την πλήρη κατάργησή του.
Διεθνείς συμμαχίες και πολιτικές επιπτώσεις
Κριτικοί προειδοποιούν ότι η στάση της νέας κυβέρνησης μπορεί να φέρει την Τσεχία σε θέση αντιπαράθεσης εντός της ΕΕ, παρόμοια με τις σχέσεις που είχαν αναπτυχθεί με την Ουγγαρία και τη Σλοβακία. Ο υπουργός Εξωτερικών Jan Lipavský δήλωσε στο POLITICO ότι, με βάση τις δηλώσεις και τους ευρωπαϊκούς συμμάχους του κ.
Μπάμπις, υπάρχει κίνδυνος η χώρα να ωθηθεί προς τα «όρια» της Ένωσης.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Donald Tusk πέτυχε την εισαγωγή μιας «revision clause» στη διεύρυνση του συστήματος εμπορίας, κίνηση που ο ίδιος παρουσίασε ως δυνατότητα μελλοντικών αλλαγών και ενδεχόμενων καθυστερήσεων. Η εξέλιξη αυτή έχει ήδη αποτελέσει σημείο αναφοράς στις συζητήσεις για το ETS2.
Υποψηφιότητες και πολιτικές αντιδράσεις
Η ενδεχόμενη πρόταση για τον Filip Turek στη θέση του υπουργού Εξωτερικών έχει προκαλέσει δημόσιο διάλογο μετά από δημοσίευμα του Deník N, το οποίο ανέφερε ότι πριν την είσοδό του στην πολιτική υπήρχαν στον λογαριασμό του αναρτήσεις με ρατσιστικό, σεξιστικό και ομοφοβικό περιεχόμενο.
Ο ίδιος ο Turek αρνείται ότι ήταν υπεύθυνος για εκείνες τις αναρτήσεις, σύμφωνα με βίντεο που ανέβασε στο Facebook.
Καθώς οι εταίροι της συνασπισμένης κυβέρνησης καλούνται να υπογράψουν το κυβερνητικό πρόγραμμα, αναμένεται εσωτερική διαπραγμάτευση για την εφαρμογή των προτάσεων, ενώ τις αποφάσεις θα κρίνουν τόσο η προεδρική επιλογή όσο και οι αντιδράσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η πορεία προς τις αποφάσεις στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα φωτίσει τις πραγματικές επιπτώσεις των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων.
