Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, δήλωσε την Κυριακή ότι η χώρα του παραμένει αντίθετη στη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, μια θέση που προέκυψε μετά από έντονες αντιδράσεις από τους ακροδεξιούς εταίρους του κυβερνητικού συνασπισμού.
Οι διαμαρτυρίες ξέσπασαν λόγω μιας δήλωσης που υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ και υποδείκνυε στήριξη σε μια πορεία προς την παλαιστινιακή ανεξαρτησία, απειλώντας την ίδια τη συνοχή της κυβέρνησης.
Το Αμερικανικό Σχέδιο και οι Εσωτερικές Διαφωνίες
Η δήλωση του Νετανιάχου ήρθε μόλις δύο ημέρες αφότου ο βασικός σύμμαχος του Ισραήλ, οι Ηνωμένες Πολιτείες, μαζί με πολλές μουσουλμανικές χώρες, ενέκριναν ένα σχέδιο ψηφίσματος του ΟΗΕ. Το σχέδιο αυτό υποστήριζε το ειρηνευτικό σχέδιο του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για τη Γάζα, αναφέροντας ότι η διαδικασία προσφέρει μια οδό προς την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση.
Το 15μελές Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ξεκίνησε διαπραγματεύσεις στις 7 Νοεμβρίου για το σχέδιο, το οποίο θα επέβαλε την πρόταση του Τραμπ για μια μεταβατική διοίκηση «Συμβουλίου Ειρήνης» στη Γάζα, για την αντιμετώπιση ζητημάτων όπως η μεταπολεμική ανοικοδόμηση και η οικονομική ανάκαμψη.
Η συζήτηση για τη λύση των δύο κρατών αποτελεί διαχρονικά τον πυρήνα των προσπαθειών για ειρήνη στην περιοχή, αλλά και σημείο έντονων τριβών εντός της ισραηλινής πολιτικής σκηνής. Ιστορικά, οι κυβερνήσεις συνασπισμού στο Ισραήλ έχουν συχνά αντιμετωπίσει εσωτερικές πιέσεις, με την ακροδεξιά πτέρυγα να αντιτίθεται σθεναρά σε οποιαδήποτε παραχώρηση εδάφους ή αναγνώριση παλαιστινιακής κυριαρχίας.
Αυτή η δυναμική καθιστά κάθε διπλωματική πρωτοβουλία εξαιρετικά εύθραυστη και πολιτικά φορτισμένη.
Το 20σημο σχέδιο του Τραμπ περιλαμβάνει μια ρήτρα που αναφέρει ότι εάν υπάρξουν μεταρρυθμίσεις εντός της Παλαιστινιακής Αρχής, «οι συνθήκες μπορεί τελικά να είναι κατάλληλες για μια αξιόπιστη πορεία προς την παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και κρατική υπόσταση, την οποία αναγνωρίζουμε ως την επιδίωξη του παλαιστινιακού λαού».
Αυτό το σημείο εξόργισε τους ακροδεξιούς ηγέτες του Ισραήλ, οι οποίοι είχαν αντιταχθεί στην εκεχειρία του Οκτωβρίου στη Γάζα που μεσολάβησε ο Τραμπ, δοκιμάζοντας τον δύσκολο κυβερνητικό συνασπισμό του Νετανιάχου, αποτελούμενο από συντηρητικούς και υπερεθνικιστές.
Οι Απειλές της Ακροδεξιάς και η Σκληρή Στάση του Νετανιάχου
Το Σάββατο, οι ακροδεξιοί υπουργοί Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ και Μπεζαλέλ Σμότριχ κάλεσαν τον Νετανιάχου να καταδικάσει την ιδέα ενός παλαιστινιακού κράτους. Ο Μπεν-Γκβιρ μάλιστα απείλησε να αποχωρήσει από τον κυβερνητικό συνασπισμό εάν ο πρωθυπουργός δεν αναλάμβανε δράση.
Η απειλή αυτή έθεσε σε κίνδυνο την πολιτική σταθερότητα της κυβέρνησης, καθώς μια αποχώρηση της ακροδεξιάς θα μπορούσε να οδηγήσει στην πτώση της πολύ πριν από τις επόμενες εκλογές, οι οποίες πρέπει να διεξαχθούν έως τον Οκτώβριο του 2026.
Ο Νετανιάχου, σε δήλωσή του την Κυριακή, ήταν σαφής: «Η αντίθεσή μας σε ένα παλαιστινιακό κράτος σε οποιοδήποτε έδαφος δεν έχει αλλάξει. Η Γάζα θα αποστρατιωτικοποιηθεί και η Χαμάς θα αφοπλιστεί, με τον εύκολο ή τον δύσκολο τρόπο. Δεν χρειάζομαι επιβεβαιώσεις, tweets ή διαλέξεις από κανέναν».
Προτεινόμενο Η Εκεχειρία στη Γάζα Υπό Πίεση: Βομβαρδισμοί στη Ράφα και Αλληλοκατηγορίες
Παράλληλα, ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Ισραήλ Κατς, και ο υπουργός Εξωτερικών, Γκίντεον Σαάρ, εξέδωσαν επίσης δηλώσεις στο X (πρώην Twitter) την Κυριακή κατά ενός παλαιστινιακού κράτους, χωρίς να αναφέρουν τον Νετανιάχου, υπογραμμίζοντας την ευρεία αυτή στάση εντός της κυβέρνησης.
Οι Επιπτώσεις στην Κυβερνητική Συνοχή και την Ειρήνη
Το σχέδιο του Τραμπ για τη Γάζα είχε τερματίσει τις κύριες μάχες μεταξύ του Ισραήλ και της παλαιστινιακής μαχητικής οργάνωσης Χαμάς μετά από δύο χρόνια πολέμου που κατέστρεψε τον παλαιστινιακό θύλακα και πυροδότησε περαιτέρω συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή.
Ο Νετανιάχου είχε αγκαλιάσει το σχέδιο του Τραμπ κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στον Λευκό Οίκο τον Σεπτέμβριο, αλλά μέχρι την Κυριακή δεν είχε κάνει καμία νέα δήλωση σχετικά με το ζήτημα της παλαιστινιακής κρατικής υπόστασης. Πριν από την επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο, είχε δηλώσει ότι θα απαντούσε σε ορισμένα μεγάλα δυτικά έθνη, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, που αναγνώρισαν επίσημα ένα παλαιστινιακό κράτος τον Σεπτέμβριο, προκαλώντας την οργή του Ισραήλ, αλλά δεν ακολούθησε με διπλωματικές ενέργειες.
Αυτή η πολιτική αστάθεια, όπου οι εσωτερικές διαφωνίες μπορούν να ανατρέψουν κυβερνήσεις, αποτελεί ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στην περιοχή. Παρατηρούμε ότι οι διεθνείς πιέσεις και οι προτάσεις για ειρήνη συχνά συγκρούονται με τις εθνικιστικές ατζέντες και τις ανησυχίες για την ασφάλεια, καθιστώντας την επίτευξη μακροπρόθεσμων λύσεων εξαιρετικά δύσκολη.
Η διατήρηση της κυβερνητικής συνοχής φαίνεται να υπερτερεί συχνά των μακροπρόθεσμων διπλωματικών στόχων.
Ο Σμότριχ είχε κατηγορήσει τον Νετανιάχου το Σάββατο ότι δεν τήρησε την υπόσχεσή του και τον κάλεσε να διατυπώσει άμεσα μια απάντηση: «Έχουν περάσει δύο μήνες κατά τους οποίους επιλέξατε τη σιωπή και την πολιτική ντροπή». Τον προέτρεψε να «καταστήσει σαφές σε ολόκληρο τον κόσμο ότι ένα παλαιστινιακό κράτος δεν θα αναδυθεί ποτέ στα εδάφη της πατρίδας μας».
Ο πόλεμος ξεκίνησε από την διασυνοριακή επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, η οποία σκότωσε περίπου 1.200 ανθρώπους, σύμφωνα με ισραηλινές καταμετρήσεις. Δύο χρόνια έντονων ισραηλινών βομβαρδισμών και χερσαίων επιθέσεων στη Λωρίδα της Γάζας σκότωσαν περισσότερους από 69.000 ανθρώπους, σύμφωνα με τις τοπικές υγειονομικές αρχές.
Η εκεχειρία τέθηκε σε ισχύ στις 10 Οκτωβρίου, αν και έκτοτε υπήρξαν επαναλαμβανόμενες, αν και διάσπαρτες, εξάρσεις βίας.
Το Μέλλον της Περιοχής και οι Διπλωματικές Προκλήσεις
Η τρέχουσα κατάσταση υπογραμμίζει την ευθραυστότητα του πολιτικού τοπίου στο Ισραήλ και τις τεράστιες προκλήσεις που αντιμετωπίζει κάθε προσπάθεια για ειρήνευση. Η δέσμευση του Νετανιάχου να μην επιτρέψει παλαιστινιακό κράτος, υπό την πίεση των ακροδεξιών εταίρων του, δημιουργεί ένα δύσκολο διπλωματικό αδιέξοδο.
Η εκτίμησή μας είναι ότι, χωρίς μια ισχυρή διεθνή συναίνεση και εσωτερική πολιτική βούληση, η προοπτική μιας βιώσιμης λύσης παραμένει μακρινή, με τις εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες να υπερισχύουν των μακροπρόθεσμων αναγκών για σταθερότητα στην περιοχή.
