Ο Κινέζος πρωθυπουργός, Λι Τσιάνγκ, δεν έχει προγραμματίσει συνάντηση με τον Ιάπωνα πρωθυπουργό στο περιθώριο της επερχόμενης συνόδου κορυφής της G20 στη Νότια Αφρική, όπως ανακοίνωσε το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών. Η απόφαση αυτή έρχεται εν μέσω βαθιάς κλιμάκωσης των εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών σχετικά με την Ταϊβάν, με το Πεκίνο να χαρακτηρίζει τις δηλώσεις της Ιαπωνίας ως «λανθασμένες» και να ζητά την ανάκλησή τους.
Η κλιμάκωση των εντάσεων και οι δηλώσεις της Ιαπωνίας
Οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Κίνας και Ιαπωνίας βρίσκονται σε οριακό σημείο, καθώς το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών επιβεβαίωσε τη Δευτέρα ότι ο πρωθυπουργός Λι Τσιάνγκ δεν θα συναντηθεί με τον Ιάπωνα ομόλογό του στην επικείμενη σύνοδο της G20 στη Νότια Αφρική.
Αυτή η εξέλιξη σηματοδοτεί μια περαιτέρω ψύχρανση στις σχέσεις των δύο ασιατικών δυνάμεων, με επίκεντρο τις δηλώσεις της Ιαπωνίας σχετικά με την Ταϊβάν. Η εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, Μάο Νινγκ, τόνισε ότι οι σχολιασμοί του Ιάπωνα πρωθυπουργού για την Ταϊβάν έχουν «σοβαρά βλάψει την πολιτική θεμελίωση» των σινο-ιαπωνικών σχέσεων, απαιτώντας την ανάκληση των «λανθασμένων» αυτών δηλώσεων.
Αυτό δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό στις σχέσεις των δύο χωρών. Παρατηρούμε μια διαρκή ένταση γύρω από το ζήτημα της Ταϊβάν, καθώς το Πεκίνο θεωρεί την Ταϊβάν αναπόσπαστο μέρος της επικράτειάς του υπό την αρχή της «Μίας Κίνας». Οποιαδήποτε δήλωση που υπονοεί στρατιωτική παρέμβαση ή αμφισβητεί την κυριαρχία της Κίνας στην Ταϊβάν, αντιμετωπίζεται με σφοδρή αντίδραση από το Πεκίνο.
Η Ιαπωνία, ως σημαντικός περιφερειακός παίκτης και σύμμαχος των ΗΠΑ, έχει εκφράσει επανειλημμένα ανησυχίες για την ασφάλεια στην περιοχή, γεγονός που την φέρνει σε ευθεία αντιπαράθεση με τις κινεζικές θέσεις.
Η επίσημη θέση του Πεκίνου και οι επιπτώσεις
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, η πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Σάναε Τακαΐτσι, είχε δηλώσει στο κοινοβούλιο ότι μια κινεζική επίθεση στην Ταϊβάν, την οποία το Πεκίνο διεκδικεί ως δικό του έδαφος, θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια στρατιωτική απάντηση από την Ιαπωνία.
Αυτές οι δηλώσεις προκάλεσαν την άμεση και έντονη αντίδραση της Κίνας, η οποία τις χαρακτήρισε ως απαράδεκτες παρεμβάσεις στα εσωτερικά της ζητήματα. Η άρνηση συνάντησης στη G20 είναι μια σαφής διπλωματική κίνηση από την πλευρά του Πεκίνου, που υπογραμμίζει το βάθος της δυσαρέσκειάς του και την πρόθεσή του να μην υποχωρήσει σε αυτό το ζήτημα.
Η εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, Μάο Νινγκ, επανέλαβε την πάγια θέση της Κίνας, τονίζοντας ότι η Ταϊβάν είναι εσωτερική υπόθεση της Κίνας και ότι οι δηλώσεις της Ιαπωνίας υπονομεύουν την αρχή της «Μίας Κίνας». Αυτή η ρητορική δείχνει ότι το Πεκίνο δεν είναι διατεθειμένο να ανεχθεί καμία παρέκκλιση από αυτή την αρχή, ειδικά από χώρες που βρίσκονται στην άμεση γεωγραφική του γειτνίαση.
Η επίσημη διαμαρτυρία και η άρνηση διμερούς συνάντησης αποτελούν ισχυρά διπλωματικά μηνύματα που αποσκοπούν στην άσκηση πίεσης στην Ιαπωνία.
Οι επιπτώσεις στις διμερείς σχέσεις και την περιφερειακή σταθερότητα
Η άρνηση μιας συνάντησης σε ένα τόσο σημαντικό διεθνές φόρουμ όπως η G20, αναμφίβολα επιβαρύνει περαιτέρω τις ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ Κίνας και Ιαπωνίας. Αυτή η εξέλιξη μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμό των διαύλων επικοινωνίας και σε μεγαλύτερη δυσκολία στην επίλυση μελλοντικών διαφορών.
Σε μια περίοδο όπου η περιφερειακή σταθερότητα στην Ανατολική Ασία είναι ιδιαίτερα εύθραυστη, τέτοιες διπλωματικές ενέργειες εντείνουν τις ανησυχίες για την ασφάλεια και την πιθανότητα κλιμάκωσης.
Αυτό που βλέπουμε είναι μια αυξανόμενη δυσπιστία και έλλειψη διαλόγου που μπορεί να έχει ευρύτερες επιπτώσεις, όχι μόνο στις διμερείς σχέσεις, αλλά και στην ευρύτερη γεωπολιτική σκακιέρα. Η αποστολή απεσταλμένου από την Ιαπωνία στην Κίνα για την εκτόνωση της έντασης δείχνει την αναγκαιότητα διατήρησης κάποιων διαύλων, αλλά η άρνηση συνάντησης σε επίπεδο πρωθυπουργών υποδηλώνει ότι το Πεκίνο θέλει να στείλει ένα πολύ ισχυρό μήνυμα.
Η κατάσταση αυτή δημιουργεί ένα κλίμα αβεβαιότητας για τις οικονομικές και πολιτικές συνεργασίες στην περιοχή, καθώς οι δύο χώρες είναι κορυφαίες οικονομικές δυνάμεις.
Το μέλλον των σινο-ιαπωνικών σχέσεων
Η εκτίμησή μας είναι ότι η διπλωματική ένταση μεταξύ Κίνας και Ιαπωνίας θα συνεχιστεί, όσο δεν υπάρχει σαφής αλλαγή στάσης από την πλευρά της Ιαπωνίας σχετικά με την Ταϊβάν. Το Πεκίνο δείχνει ότι είναι αποφασισμένο να υπερασπιστεί αυτό που θεωρεί εθνική του κυριαρχία με κάθε διπλωματικό μέσο.
Η απουσία διαλόγου σε υψηλό επίπεδο, όπως αυτός της G20, δεν βοηθά στην εκτόνωση και μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω παρεξηγήσεις ή κλιμάκωση. Είναι κρίσιμο και για τις δύο πλευρές να βρουν τρόπους να διατηρήσουν ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας, ακόμη και εν μέσω διαφωνιών, για να αποφευχθούν ανεπιθύμητες συνέπειες στην περιφερειακή και παγκόσμια σταθερότητα.
