Για πρώτη φορά εδώ και τρεις δεκαετίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες απουσιάζουν από την ετήσια διεθνή σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα, την COP30, ανοίγοντας τον δρόμο για την Κίνα να αναδειχθεί ως ηγέτης στον αγώνα κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η κινεζική παρουσία στο Μπελέμ της Βραζιλίας είναι κυρίαρχη, με στελέχη κορυφαίων εταιρειών καθαρής ενέργειας να παρουσιάζουν τις πράσινες φιλοδοξίες τους και διπλωμάτες να εργάζονται παρασκηνιακά για εποικοδομητικές συνομιλίες.
Η αναδυόμενη κυριαρχία της Κίνας στην κλιματική διπλωματία
Η απουσία των Ηνωμένων Πολιτειών από την ετήσια διεθνή σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα, την COP30, σηματοδοτεί μια ιστορική αλλαγή. Για πρώτη φορά εδώ και τρεις δεκαετίες, η Ουάσιγκτον δεν στέλνει επίσημη αντιπροσωπεία υψηλού επιπέδου, ένα κενό που η Κίνα σπεύδει να καλύψει με εντυπωσιακό τρόπο.
Ο Francesco La Camera, γενικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, παρατήρησε εύστοχα ότι «το νερό ρέει εκεί που υπάρχει χώρος, και η διπλωματία συχνά κάνει το ίδιο», τονίζοντας την ενίσχυση της θέσης της Κίνας λόγω της κυριαρχίας της στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα ηλεκτρικά οχήματα.
Αυτή η μετατόπιση αντικατοπτρίζει την επιστροφή του Προέδρου Τραμπ στην εξουσία, ο οποίος, ως σκεπτικιστής της κλιματικής αλλαγής, απέσυρε τις ΗΠΑ από την ιστορική Συμφωνία του Παρισιού. Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Taylor Rogers, δήλωσε ότι «ο Πρόεδρος Τραμπ δεν θα θέσει σε κίνδυνο την οικονομική και εθνική ασφάλεια της χώρας μας για να επιδιώξει ασαφείς κλιματικούς στόχους που σκοτώνουν άλλες χώρες».
Ωστόσο, οι επικριτές προειδοποιούν ότι η αποχώρηση των ΗΠΑ παραχωρεί πολύτιμο έδαφος στις κλιματικές διαπραγματεύσεις, ειδικά καθώς η Κίνα, ο κορυφαίος εκπομπός αερίων του θερμοκηπίου, επεκτείνει ραγδαία τις βιομηχανίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ηλεκτρικών οχημάτων.
Αυτή η εξέλιξη δεν είναι τυχαία, αλλά αποτελεί το επιστέγασμα μιας μακράς πορείας όπου οι ρόλοι στην κλιματική διπλωματία έχουν διαρκώς αναδιαμορφωθεί. Ιστορικά, οι ΗΠΑ είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην κινητοποίηση των κυβερνήσεων προς συμφωνίες, ενώ η Κίνα, παρά τις μεγάλες εκπομπές της, επένδυε σταθερά στην πράσινη τεχνολογία.
Η τρέχουσα κατάσταση, όπου η Κίνα έχει αναπτύξει κολοσσιαία παραγωγική ικανότητα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, της δίνει ένα τεχνικό και οικονομικό πλεονέκτημα που μεταφράζεται πλέον σε διπλωματική επιρροή.
Οι Κινεζικές Εταιρείες και η Παρουσία τους στην COP30
Το περίπτερο της Κίνας στην COP30 κυριαρχεί στην είσοδο του συνεδριακού χώρου στο Μπελέμ της Βραζιλίας, τοποθετημένο σε προνόμιο χώρο δίπλα στη διοργανώτρια χώρα. Σε αντίθεση με προηγούμενα χρόνια, όπου η παρουσία ήταν πιο διακριτική, φέτος η Κίνα προσελκύει τους περαστικούς με βιώσιμο κινέζικο καφέ, παιχνίδια πάντα και προωθητικά προϊόντα, ενώ φιλοξενεί παρουσιάσεις από Κινέζους αξιωματούχους και στελέχη των μεγαλύτερων εταιρειών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στον κόσμο.
- Ο Meng Xiangfeng, αντιπρόεδρος της CATL, του μεγαλύτερου κατασκευαστή μπαταριών στον κόσμο, απευθύνθηκε σε μεγάλο κοινό, τονίζοντας την ανάγκη για κλιματική συνεργασία και την οικοδόμηση ενός καθαρού κόσμου. Η CATL προμηθεύει ήδη το ένα τρίτο των μπαταριών για κατασκευαστές ηλεκτρικών οχημάτων όπως η Tesla, η Ford και η Volkswagen, και είναι η πρώτη φορά που φιλοξενεί εκδήλωση σε COP.
- Ο Li Gao, υφυπουργός Οικολογίας της Κίνας, δήλωσε ότι η θέση της Κίνας ως κορυφαίου παραγωγού ανανεώσιμων πηγών ενέργειας «αποφέρει οφέλη σε χώρες, ιδιαίτερα στον Παγκόσμιο Νότο».
- Εταιρείες όπως η State Grid (η μεγαλύτερη ηλεκτρική εταιρεία στον κόσμο) και οι κολοσσοί της ηλιακής ενέργειας Trina και Longi πραγματοποίησαν επίσης παρουσιάσεις.
- Η κινεζική αυτοκινητοβιομηχανία BYD παρουσίασε έναν στόλο plug-in υβριδικών οχημάτων συμβατών με βιοκαύσιμα, που κατασκευάστηκαν στο εργοστάσιό της στην Bahia της Βραζιλίας, για χρήση στην COP30.
Τόσο ο Πρόεδρος της COP, Andre Correa do Lago, όσο και η CEO της COP30, Ana de Toni, επαίνεσαν τον ρόλο της Κίνας ως ηγέτη στην τεχνολογία καθαρής ενέργειας. Η Ana de Toni δήλωσε ότι «η Κίνα έχει δείξει ηγετική ικανότητα όχι μόνο πραγματοποιώντας τη δική της ενεργειακή επανάσταση, αλλά με την κλίμακα της Κίνας, μπορούμε τώρα να αγοράζουμε χαμηλών εκπομπών άνθρακα…».
σε ανταγωνιστικές τιμές
Επιπτώσεις της αλλαγής φρουράς στην κλιματική ατζέντα
Η αποχώρηση των ΗΠΑ από την κλιματική διαδικασία έχει σοβαρές επιπτώσεις, καθώς παραχωρεί πολύτιμο έδαφος στις διαπραγματεύσεις. Ο Κυβερνήτης της Καλιφόρνια, Gavin Newsom, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στη διάσκεψη, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Η Αμερική είναι καμένη ανταγωνιστικά, αν δεν ξυπνήσουμε σε αυτό που κάνουν στην Κίνα σε αυτόν τον τομέα, στις αλυσίδες εφοδιασμού, πώς κυριαρχούν στην κατασκευή, πώς πλημμυρίζουν την αγορά».
Αυτή η παρατήρηση υπογραμμίζει την οικονομική διάσταση της κλιματικής διπλωματίας, όπου η τεχνολογική υπεροχή μεταφράζεται σε γεωπολιτική επιρροή.
Πίσω από τις σκηνές, η Κίνα διαδραματίζει έναν πιο διακριτικό αλλά κρίσιμο ρόλο, καλύπτοντας το κενό που άφησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες ήταν γνωστές για την ικανότητά τους να συγκεντρώνουν τις κυβερνήσεις προς μια συμφωνία. Ένας ανώτερος διπλωμάτης από μια αναδυόμενη οικονομία σημείωσε ότι «σιγά σιγά, η Κίνα ενεργεί ως εγγυητής του κλιματικού καθεστώτος», καθώς έχει «επενδύσει πολλά στην πράσινη οικονομία».
Ένας Βραζιλιάνος διπλωμάτης επιβεβαίωσε ότι η Κίνα έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη συμφωνίας για την ατζέντα της COP30 πριν καν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις, κάτι που δεν συνέβαινε σε προηγούμενα χρόνια.
Στην εμπειρία μας, τέτοια διπλωματικά κενά καλύπτονται γρήγορα, και αυτό που παρατηρούμε εδώ δεν είναι απλώς ένα πολιτικό, αλλά και ένα οικονομικό κενό. Η βιομηχανική ισχύς της Κίνας στην πράσινη τεχνολογία της προσδίδει σημαντική μόχλευση. Το γενικότερο κλίμα μεταξύ πολλών αναπτυσσόμενων χωρών φαίνεται να είναι πραγματιστικό, αναζητώντας λύσεις όπου μπορούν να τις βρουν, ανεξάρτητα από τις παραδοσιακές συμμαχίες.
Αυτό υπογραμμίζει την μετατόπιση των ισορροπιών και την ανάγκη για νέες προσεγγίσεις στην παγκόσμια συνεργασία για το κλίμα.
Το μέλλον της παγκόσμιας κλιματικής διακυβέρνησης
Η Sue Biniaz, πρώην αναπληρώτρια απεσταλμένη των ΗΠΑ για το κλίμα και βασική αρχιτέκτονας της Συμφωνίας του Παρισιού, αναγνώρισε την ικανότητα της Κίνας να συγκεντρώνει τα ευρέα συμφέροντα του αναπτυσσόμενου κόσμου. Ωστόσο, εξέφρασε επιφυλάξεις για το αν η Κίνα διαδραματίζει ηγετικό ρόλο πέρα από τα περίπτερα, σημειώνοντας ότι «αν ήθελαν, θα είχαν θέσει έναν πιο φιλόδοξο στόχο μείωσης των εκπομπών», αναφερόμενη στην ανακοίνωση της Κίνας τον Σεπτέμβριο για μείωση των εκπομπών κατά τουλάχιστον 7% από την κορύφωσή τους έως το 2035.
Από την άλλη πλευρά, ο Li Shuo, βετεράνος παρατηρητής της Κίνας στις κλιματικές συνομιλίες του ΟΗΕ, υποστήριξε ότι η τεχνολογική θέση της Κίνας αποτελεί ήδη επίδειξη πολιτικής ηγεσίας, καθώς οι εταιρείες της καθιστούν εφικτές τις δεσμεύσεις του ΟΗΕ. «Η πιο ισχυρή χώρα δεν είναι αυτή με το πιο δυνατό μικρόφωνο στην COP», είπε, «αλλά αυτή που παράγει και επενδύει σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα».
Η εκτίμησή μας είναι ότι η Κίνα βρίσκεται σε μια μοναδική θέση, ως ο μεγαλύτερος εκπομπός αλλά και ο μεγαλύτερος επενδυτής σε πράσινες τεχνολογίες. Η παγκόσμια κοινότητα χρειάζεται τόσο φιλόδοξους στόχους όσο και πρακτικές λύσεις, και η ικανότητα της Κίνας να παρέχει το δεύτερο θα είναι καθοριστική για την πορεία της κλιματικής δράσης στο μέλλον.
