Η Μαδρίτη επαναφέρει δυναμικά στο προσκήνιο το αίτημα για τον τερματισμό της πρακτικής της αλλαγής ώρας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επτά χρόνια μετά την αρχική πρόταση των Βρυξελλών το 2018, η οποία παρέμεινε σε αδράνεια, η Ισπανία επιδιώκει να αναζωογονήσει τη συζήτηση και να προτρέψει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκπληρώσει την υπόσχεσή της για το τέλος της θερινής ώρας.
Η κίνηση αυτή έρχεται εν μέσω αυξανόμενης αμφισβήτησης για την αναγκαιότητα και τα οφέλη αυτής της χρονικής προσαρμογής.
Ο Ισπανός πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ, εξέφρασε δημόσια την προσωπική του αντίθεση, τονίζοντας ότι «πλέον δεν βλέπει το νόημα» στην αλλαγή των δεικτών των ρολογιών. Σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του, υπογράμμισε τη σημαντική δυσαρέσκεια των πολιτών, τόσο στην Ισπανία όσο και στην Ευρώπη γενικότερα, καθώς η πλειοψηφία των ερωτηθέντων σε διάφορες δημοσκοπήσεις εκφράζεται κατά της αλλαγής.
Επιπλέον, επεσήμανε την ύπαρξη πληθώρας επιστημονικών στοιχείων που καταδεικνύουν την ελάχιστη συμβολή της πρακτικής στην εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ αντίθετα αναδεικνύουν τον αρνητικό της αντίκτυπο στην υγεία και την καθημερινότητα των ανθρώπων.
Η επαναφορά μιας παλιάς συζήτησης
Το ζήτημα της αλλαγής ώρας, αν και φαίνεται απλό, έχει ευρείες επιπτώσεις, αγγίζοντας κρίσιμους τομείς όπως οι μεταφορές, οι τηλεπικοινωνίες και η ενέργεια. Οι πολιτικές χρονοκαθυστέρησης της ΕΕ παραδοσιακά εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των υπουργών μεταφορών, τηλεπικοινωνιών και ενέργειας, καθώς μπορούν να επηρεάσουν την ομαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς, την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και την ασφάλεια των μετακινήσεων.
Παρότι η συζήτηση δεν περιλαμβανόταν στην προγραμματισμένη ημερήσια διάταξη της υπουργικής συνόδου στο Λουξεμβούργο, ο Ισπανός υφυπουργός Ενέργειας, Χοάν Γκροϊθάρδ, ζήτησε την άμεση συμπερίληψή της.
Ο Γκροϊθάρδ τόνισε ότι το ενεργειακό σύστημα βρίσκεται σε φάση σημαντικών μετασχηματισμών, γεγονός που καθιστά επιτακτική την επαναπροώθηση της συζήτησης για την εύρεση μιας βέλτιστης λύσης. Η Ισπανία, με αυτή την κίνηση, προσπαθεί να αναβιώσει μια πρόταση που έχει συναντήσει σημαντικές αντιστάσεις στο παρελθόν, αλλά η οποία παραμένει ένα θέμα με έντονο δημόσιο ενδιαφέρον και επιστημονική τεκμηρίωση.
Οι αντιδράσεις και ο διχασμός
Η πρόταση για το τέλος της αλλαγής ώρας, όπως αρχικά διατυπώθηκε το 2018 από τον τότε πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, στο πλαίσιο της ομιλίας του για την Κατάσταση της Ένωσης, προέβλεπε τον τερματισμό της πρακτικής έως τον Οκτώβριο του 2019 το αργότερο.
Ο Γιούνκερ είχε χαρακτηριστικά δηλώσει «δεν έχουμε χρόνο», τονίζοντας την ανάγκη για άμεση δράση. Ωστόσο, η πρόταση προκάλεσε την έντονη αντίδραση ορισμένων εθνικών ηγετών.
Πρωθυπουργοί όπως ο Πορτογάλος Αντόνιο Κόστα, ο οποίος πλέον κατέχει την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, απέρριψαν την ιδέα, επικαλούμενοι τις συμβουλές τεχνικών εμπειρογνωμόνων που έκριναν ότι η αλλαγή θα ήταν επιζήμια για τους πολίτες της χώρας τους.
Προτεινόμενο Κάντε εξέταση αiματος αν σας σuμβαίνει αuτό τη νύχτα στο κρεβάτι:
Αντιρρήσεις εκφράστηκαν επίσης και από την Ελλάδα, γεγονός που υποδηλώνει έναν ευρύ διακρατικό διχασμό. Οι αμφιβολίες σχετικά με την εντολή της Επιτροπής για μια τέτοια ριζική αλλαγή, σε συνδυασμό με το σύντομο χρονοδιάγραμμα και το εκτιμώμενο κόστος εφαρμογής, οδήγησαν στην αναστολή της πρωτοβουλίας.
Αυτός ο εθνικός διχασμός επέτρεψε στη θερινή ώρα να επιβιώσει τόσο της προθεσμίας του Γιούνκερ το 2019, όσο και της μεταγενέστερης έκκλησης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να λήξουν οι αλλαγές ώρας έως το 2021. Μέλη από βόρειες χώρες της ΕΕ, όπως η Φινλανδία και η Πολωνία, έχουν επανειλημμένα εκφράσει τις ανησυχίες τους, παρουσιάζοντας στοιχεία που δείχνουν ότι η πρακτική έχει αρνητικές σωματικές ή ψυχικές επιπτώσεις σε ένα εκτιμώμενο 20% του ευρωπαϊκού πληθυσμού.
Ενδεικτικά, το 84% των 6,4 εκατομμυρίων Ευρωπαίων που συμμετείχαν σε δημόσια διαβούλευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2018, τάχθηκαν υπέρ της κατάργησης της θερινής ώρας.
Το ιστορικό πλαίσιο και οι υφιστάμενοι κανόνες
Η πρακτική της εποχιακής αλλαγής ώρας καθιερώθηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, με σκοπό την εξοικονόμηση άνθρακα. Εγκαταλείφθηκε μετά το τέλος της σύγκρουσης, αλλά παρόμοιες ενεργειακές ανησυχίες οδήγησαν στην επανεισαγωγή της κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και ως απάντηση στην παγκόσμια πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 1970.
Το 1980, οι τότε Ευρωπαϊκές Κοινότητες εξέδωσαν την πρώτη τους οδηγία για τις ρυθμίσεις ώρας, με στόχο τη διασφάλιση ότι όλα τα κράτη μέλη θα ακολουθούσαν την πρακτική και θα πραγματοποιούσαν την εξαμηνιαία αλλαγή την ίδια ημερομηνία και ώρα.
Οι ισχύοντες κανόνες της ΕΕ, που εφαρμόζονται από το 2001, καθορίζουν ότι τα κράτη μέλη μετακινούν τα ρολόγια τους μία ώρα μπροστά την 1 π.μ. την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου και μία ώρα πίσω την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου. Το εγχείρημα της Ισπανίας, ωστόσο, παραμένει αβέβαιο.
Για να εξασφαλιστεί η έγκριση της πρότασης από το Συμβούλιο, απαιτείται η υποστήριξη ειδικευμένης πλειοψηφίας των κρατών μελών. Ο Σάντσεθ θα χρειαστεί να πείσει 15 από τις 27 χώρες του μπλοκ, ή μια ομάδα χωρών που να αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού της ΕΕ, και να ελπίζει ότι λιγότερες από τέσσερις πρωτεύουσες θα την απορρίψουν κατηγορηματικά.
Η έκβαση αυτού του μακροχρόνιου διαλόγου παραμένει ανοιχτή, με τις αλλαγές των ρολογιών να συνεχίζουν να αποτελούν πηγή συζήτησης και προβληματισμού σε όλη την Ευρώπη.
