Σε συννεφιασμένη πρωινή ώρα ο Nurun Nabi στοιβάζει καλάμια και λαμαρίνες σε μια μικρή βάρκα καθώς το νησί όπου έχτισε το σπίτι του κινδυνεύει να εξαφανιστεί, Nurun Nabi μετράει τη νέα μετακόμιση του περασμένου έτους, Βραχμαπούτρα και τα χωράφια του έχουν ήδη χαθεί, σύμφωνα με πληροφορίες του Reuters και κάτοικοι της περιοχής Kurigram αναφέρουν συνεχείς εκκενώσεις.
Η ζωή στις Char
Οι κάτοικοι των αμμώδων νησίδων, γνωστών ως ευάλωτα νησιά, ξαναχτίζουν ξανά και ξανά μετά από κάθε πλημμύρα, ενώ οι επιθέσεις του νερού αφαιρούν χωράφια και ζώα, όπως λένε ντόπιοι. Ο 70χρονος Habibur Rahman περιγράφει καταστάσεις όπου το πρωί ξυπνούν χωρίς όχθη — το φαινόμενο είναι τυπικό για τα ποτάμια του βορρά και τις ασταθείς όχθες.
Για πολλούς, η μετακίνηση σε ένα νέο char είναι καθημερινότητα: ο Kosim Uddin λέει ότι έχει χάσει το σπίτι του δεκάδες φορές και οι οικογένειες που μετακινούνται χάνουν την πρόσβαση σε σταθερή γη και εισόδημα. Οι μακροχρόνιες απώλειες γης επηρεάζουν την τοπική διατροφική ασφάλεια και την οικονομία των κοινοτήτων.
Κλιματική διάσταση και επιστήμες
Ειδικοί επισημαίνουν ότι η κατάσταση συνδέεται με αλλαγές στα υδατικά συστήματα, ενώ ο Ainun Nishat, ειδικός σε υδατικούς πόρους και κλιματική αλλαγή, αναφέρει επιτάχυνση του λιωσίματος των παγετώνων και μεταβολές στις βροχοπτώσεις. Ταυτόχρονα, οι μελέτες δείχνουν μεγαλύτερη ροή νερού από τα ψηλά, με συνέπειες στην πιθανότητα διάβρωσης των όχθεων περιοχών.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το λιώσιμο των παγετώνων επιτείνει την ετήσια ροή, ενώ οι βροχές του μουσώνα γίνονται πιο απρόβλεπτες και έντονες. Οι προβλέψεις επιστημονικών οργανισμών συνδέουν τις αλλαγές αυτές με μεγαλύτερο κίνδυνο εκτοπισμού· το World Bank εκτιμά πως ένας στους επτά κατοίκους μπορεί να απειληθεί έως το 2050, με σοβαρές κοινωνικές συνέπειες.
Τοπικές λύσεις και περιορισμοί
Σε ορισμένα σημεία, κοινοτικές παρεμβάσεις επιβραδύνουν την απώλεια γης: στην περιοχή του Kheyar Alga Char περίπου 300 οικογένειες κατάφεραν να μείνουν για τρία χρόνια αφού τοποθετήθηκαν ενισχυτικές κατασκευές, όπως αναφέρουν κάτοικοι. Ο Johurul Islam επισημαίνει πως η σταθερότητα έδωσε προσωρινή ασφάλεια, Johurul Islam και παιδιά πλέον παίζουν σε πιο σταθερό έδαφος.
Μη κυβερνητικές οργανώσεις δοκίμασαν τεχνικές όπως γεωσάκους και ανυψωμένα χωριά για να μειώσουν την επίδραση των εποχικών πλημμυρών, με διαφορετικά επίπεδα επιτυχίας. Οι τοπικές παρεμβάσεις δείχνουν ότι μικρές λύσεις μπορούν να προστατεύσουν για κάποιο διάστημα, αλλά δεν εξαλείφουν τον κίνδυνο χωρίς μεγαλύτερη χρηματοδότηση και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων.
Επιπτώσεις στις οικογένειες και στις γυναίκες
Οι πολλαπλές μετακινήσεις επιβαρύνουν ιδιαίτερα τις γυναίκες· η Shahina Begum θυμάται πως μαγείρευε μέσα στο νερό κατά τις πλημμύρες και ότι η οικογένειά της μετακινήθηκε έξι φορές σε δέκα χρόνια. Οι συνθήκες που προκύπτουν επιβαρύνουν την ασφάλεια και την ιδιωτικότητα των νοικοκυριών.
Για οικογένειες με πολλά παιδιά, όπως του Kosim Uddin, η επαναλαμβανόμενη απώλεια παραδοσιακής γης σημαίνει συνεχή ανασφάλεια και περιορισμένες επιλογές μετανάστευσης. Η εμπειρία των κατοίκων δείχνει πως οι κοινωνικές προεκτάσεις είναι βαθιές και συχνά αόρατες στις επίσημες στατιστικές.
Πεδίο χρηματοδότησης και διεθνής διάσταση
Καθώς διεθνείς συναντήσεις για το κλίμα προβάλλουν τη μοίρα των ευάλωτων χωρών, το αίτημα για χρηματοδότηση για απώλειες και ζημιές επανέρχεται σταθερά· Ainun Nishat καλεί για ουσιαστική στήριξη ώστε να προστατευτούν ζωές και γη. Οι κάτοικοι ζητούν βοήθεια που υπερβαίνει βραχυπρόθεσμες λύσεις.
Η εμπειρία στις όχθες του Βραχμαπούτρα δείχνει πως χωρίς στοχευμένα κονδύλια και διεθνή συνεργασία, οι τοπικές παρεμβάσεις θα παραμείνουν περιορισμένες, ενώ οι κοινότητες συνεχίζουν να προσαρμόζονται σε μια πραγματικότητα όπου ο ρυθμός της αλλαγής είναι αυξημένος.
Η συζήτηση στα πλαίσια του COP30 στη Βραζιλία επανέφερε τέτοια ζητήματα στο διεθνές προσκήνιο.