Μια νέα πρόταση στο τραπέζι των κρατών-μελών της ΕΕ προτείνει να δοθεί μεγαλύτερος χρόνος συμμόρφωσης σε βαριές βιομηχανίες, με στόχο να ξεμπλοκάρουν οι διαπραγματεύσεις για τον στόχο μείωσης εκπομπών μέχρι το 2040. Πρόκειται για κίνητρο που αποσκοπεί να προσελκύσει τη στήριξη της πλειοψηφίας πριν από τη σύνοδο COP30 στη Βραζιλία στα μέσα Νοεμβρίου.
Ποιο είναι το νέο προσχέδιο
Η δανική προεδρία που συντονίζει τις συζητήσεις φέρεται να έχει διαμορφώσει ένα κείμενο που προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία σε επιλεγμένους τομείς της οικονομίας. Σύμφωνα με το κείμενο που απέσπασε το POLITICO, η πρόταση προβλέπει επανεξέταση της προόδου κάθε δύο χρόνια και δυνατότητα προσαρμογής των κανόνων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η λογική της πρότασης είναι να συνυπολογιστούν νέες επιστημονικές μελέτες, τεχνολογικά βήματα και οι προκλήσεις για την βιομηχανική ανταγωνιστικότητα, πριν αποφασιστούν περαιτέρω δεσμεύσεις ή αλλαγές στους στόχους.
Προτεινόμενες ευελιξίες και επιπτώσεις
Μεταξύ των ρυθμίσεων περιλαμβάνεται η δυνατότητα να μην επιβαρύνεται ένας κλάδος αν άλλοι τομείς δεν καταφέρουν να μειώσουν ή να απορροφήσουν τις εκπομπές τους. Η πρόταση θέτει ως αρχή ότι «πιθανά κενά σε έναν τομέα δεν θα πρέπει να επιβαρύνουν άλλους», κάτι που κυρίως αφορά το βαρύ βιομηχανικό τομέα υπό το ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας εκπομπών.
Κριτικοί επισημαίνουν ότι, αν εφαρμοστεί, η πολιτική αυτή μπορεί να καθυστερήσει ουσιαστικά την επίτευξη του στόχου 2040 ή να αυξήσει την εξάρτηση από μηχανισμούς όπως οι διεθνείς αντισταθμίσεις. Η συζήτηση για το ποσοστό χρήσης αντισταθμίσεων στο εξωτερικό αναμένεται να είναι κομβική.
Διεθνείς αντισταθμίσεις και όρια χρήσης
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προτείνει περιορισμό της χρήσης διεθνών αντισταθμίσεων στο 3% από το 2036, αλλά ορισμένα κράτη-μέλη έχουν ζητήσει υψηλότερα ποσοστά, με προτάσεις να φθάνουν στο 5% ή και 10%. Το ζήτημα αυτό επηρεάζει το πώς θα μετρηθεί στην πράξη η επίτευξη του στόχου 2040 σε σχέση με τις εθνικές μειώσεις.
Προτεινόμενο Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει αναθεώρηση κυρώσεων προς Ισραήλ υπό όρους εκεχειρίας
Αν υιοθετηθούν μεγαλύτερα όρια για τις αντισταθμίσεις, η ΕΕ μπορεί πρακτικά να μεταφέρει μέρος της μείωσης εκπομπών εκτός συνόρων, κάτι που εγείρει ερωτήματα για τη διαφάνεια και την περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα.
Σύνδεση με άλλες προτεραιότητες της Ένωσης
Το προσχέδιο που παρουσιάζεται στο πλαίσιο των συνομιλιών τονίζει επίσης ότι οι κλιματικοί στόχοι δεν πρέπει να υπονομεύουν τις στρατιωτικές προτεραιότητες της Ένωσης. Η διατύπωση καλεί την Επιτροπή να λάβει υπόψη την ανάγκη ενίσχυσης της αμυντικής ικανότητας των κρατών-μελών κατά το σχεδιασμό νέας νομοθεσίας.
Αυτό το στοιχείο αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες ορισμένων κυβερνήσεων που πιέζουν για πιο «πρακτικούς» στόχους, ώστε να διατηρηθεί η παραγωγική ικανότητα κλειδιών για την ασφάλεια και την προμήθεια στρατηγικών υλικών.
Ποια είναι τα επόμενα βήματα
Το προσχέδιο θα τεθεί προς συζήτηση σε συνεδριάσεις των επιτρόπων και των πρεσβευτών των κρατών-μελών πριν φθάσει στο τραπέζι των υπουργών Περιβάλλοντος στις αρχές Νοεμβρίου, με στόχο πολιτική συμφωνία πριν τη σύνοδο του COP30. Η διαδικασία προβλέπει στάδια αξιολόγησης και πιθανές τροποποιήσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν η τελική μορφή τεθεί σε ψηφοφορία.
Η τελική απόφαση θα καθορίσει αν η ΕΕ θα υιοθετήσει μια πιο ευέλικτη προσέγγιση ή θα διατηρήσει αυστηρότερη γραμμή για τις εκπομπές, επηρεάζοντας την επιτήρηση της αγοράς και τις βιομηχανικές επενδύσεις σε ολόκληρο το μπλοκ.
Κλείσιμο
Η πρόταση της δανικής προεδρίας ανοίγει έναν νέο γύρο πολιτικών συμβιβασμών, όπου τα ζητήματα της ανταγωνιστικότητας, της αμυντικής επάρκειας και της αξιοπιστίας των περιβαλλοντικών δεσμεύσεων θα τεθούν σε σύγκρουση. Οι επόμενες εβδομάδες αναμένεται να δείξουν αν οι χώρες της ΕΕ θα προτιμήσουν ευελιξίες προκειμένου να πετύχουν ευρύτερη συναίνεση ή θα επιμείνουν σε πιο αυστηρές δεσμεύσεις ενόψει του COP30.
