Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε πρόσφατα την έναρξη επίσημων διαδικασιών κατά των τεχνολογικών κολοσσών Meta και TikTok, κατηγορώντας τους για παραβιάσεις του ορόσημου νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ, του Νόμου για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA). Οι κατηγορίες αφορούν κυρίως την αδυναμία τους να παρέχουν επαρκή πρόσβαση σε δεδομένα σε ερευνητές, ενώ η Meta αντιμετωπίζει επιπρόσθετα ζητήματα σχετικά με τη διευκόλυνση των χρηστών στην αναφορά παράνομου περιεχομένου και την αμφισβήτηση αποφάσεων εποπτείας.
Αυτή η κίνηση υπογραμμίζει την αυξανόμενη αποφασιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιβάλει τους ψηφιακούς της κανόνες και να ενισχύσει τη λογοδοσία των μεγάλων διαδικτυακών πλατφορμών, με πιθανά πρόστιμα που μπορούν να φτάσουν το 6% του παγκόσμιου ετήσιου τζίρου τους.
Οι κατηγορίες της Κομισιόν στο επίκεντρο
Οι κύριες αιτιάσεις της Κομισιόν επικεντρώνονται στην **αποτυχία των Meta (μέσω του Facebook και του Instagram) και TikTok** να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά την παροχή πρόσβασης σε δημόσια δεδομένα σε ανεξάρτητους ερευνητές. Η διάταξη αυτή του DSA κρίνεται ζωτικής σημασίας για την κατανόηση των επιπτώσεων των πλατφορμών στην κοινωνία και την ανάπτυξη αποτελεσματικών πολιτικών προστασίας.
Επιπλέον, για τις πλατφόρμες της Meta, οι ευρωπαϊκές αρχές εντόπισαν ελλείψεις σε τρία σημεία: την απουσία επαρκώς φιλικών προς τον χρήστη μηχανισμών για την επισήμανση παράνομου περιεχομένου, την δυσκολία στην αμφισβήτηση των αποφάσεων εποπτείας περιεχομένου, καθώς και τον **παραπλανητικό σχεδιασμό των διεπαφών** τους.
Αυτές οι κατηγορίες δεν είναι τυχαίες. Αντανακλούν μια βαθύτερη φιλοσοφία του DSA, η οποία θέτει στο επίκεντρο την ενδυνάμωση των χρηστών και τη διαφάνεια των διαδικτυακών υπηρεσιών. Η δυνατότητα των χρηστών να αναφέρουν εύκολα ακατάλληλο περιεχόμενο και να προσφεύγουν κατά των αποφάσεων των πλατφορμών θεωρείται θεμελιώδης για τη δημιουργία ενός ασφαλέστερου ψηφιακού περιβάλλοντος.
Ομοίως, η ανεμπόδιστη πρόσβαση σε δεδομένα είναι κρίσιμη για τη **δημόσια λογοδομία** και την αξιολόγηση της πραγματικής επίδρασης των αλγορίθμων και των πολιτικών των πλατφορμών.
Οι απαντήσεις των κολοσσών της τεχνολογίας
Οι εμπλεκόμενες εταιρείες έχουν το δικαίωμα να απαντήσουν στις κατηγορίες της Επιτροπής. Η Meta, μέσω εκπροσώπου της, εξέφρασε τη **διαφωνία της με οποιαδήποτε υπόδειξη παραβίασης του DSA**, δηλώνοντας ότι οι συζητήσεις με την Επιτροπή συνεχίζονται. Η εταιρεία τονίζει πως έχει ήδη εισάγει αλλαγές στις επιλογές αναφοράς περιεχομένου, στη διαδικασία προσφυγών και στα εργαλεία πρόσβασης δεδομένων από την έναρξη ισχύος του DSA, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι αυτές οι λύσεις συνάδουν με τις απαιτήσεις του νόμου στην ΕΕ.
Από την πλευρά της, η TikTok δηλώνει ότι επανεξετάζει τα ευρήματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ωστόσο, εκπρόσωπος της εταιρείας επισήμανε μια **δυνητική ένταση μεταξύ των απαιτήσεων του DSA** για διευκόλυνση της πρόσβασης σε δεδομένα και των διατάξεων του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (GDPR) σχετικά με τις διασφαλίσεις δεδομένων.
Η TikTok έχει ήδη επενδύσει σημαντικά στην κοινή χρήση δεδομένων, παρέχοντας πρόσβαση σε περίπου 1.000 ερευνητικές ομάδες μέσω των εργαλείων της, ζητώντας παράλληλα διευκρινίσεις από τις ρυθμιστικές αρχές για το πώς μπορούν να συμφιλιωθούν αυτές οι αντικρουόμενες υποχρεώσεις.
Προτεινόμενο Η Gunvor απέσυρε την προσφορά αγοράς για τα διεθνή περιουσιακά στοιχεία της Lukoil
Το ευρύτερο πλαίσιο της επιβολής του DSA
Οι ενέργειες αυτές αποτελούν μέρος των συνεχών προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιβάλει τους ψηφιακούς της κανόνες και να διασφαλίσει τη συμμόρφωση των τεχνολογικούς κολοσσούς. Η Meta είναι η δεύτερη αμερικανική πλατφόρμα που κατηγορείται για παραβίαση των κανόνων, καθώς η πλατφόρμα X του Έλον Μασκ είχε αντιμετωπίσει παρόμοιες κατηγορίες τον Ιούλιο του 2024.
Επιπλέον, οι κινεζικές πλατφόρμες Temu και AliExpress έχουν επίσης βρεθεί στο στόχαστρο για πιθανές παραβάσεις. Η αυστηρότητα της Επιτροπής αντανακλά την πρόθεσή της να θέσει **νέα πρότυπα για τη διακυβέρνηση του διαδικτύου**, επηρεάζοντας δυνητικά τις πρακτικές εταιρειών παγκοσμίως.
Ο DSA, ο οποίος τέθηκε σε πλήρη εφαρμογή για τις πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες τον Αύγουστο του 2023, είναι σχεδιασμένος για να δημιουργήσει ένα ασφαλέστερο, πιο δίκαιο και διαφανές ψηφιακό περιβάλλον. Επιδιώκει να αντιμετωπίσει ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων, από την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και του παράνομου περιεχομένου έως την ενίσχυση της προστασίας των δεδομένων και την **προστασία των δικαιωμάτων των χρηστών**.
Οι προαναφερθείσες κατηγορίες αποτελούν ένα σαφές μήνυμα προς όλες τις πλατφόρμες ότι η συμμόρφωση με αυτό το πλαίσιο είναι αδιαπραγμάτευτη.
Η ιστορία των ερευνών και οι επόμενες κινήσεις
Η διερεύνηση της Meta ξεκίνησε τον Απρίλιο του περασμένου έτους και διευρύνθηκε τον Μάιο, ενώ η έρευνα για την TikTok ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2024 και επεκτάθηκε δύο φορές, τον Απρίλιο και τον Δεκέμβριο. Ωστόσο, το σκέλος της έρευνας του Απριλίου για την TikTok έκλεισε μετά τη συμφωνία της εταιρείας να αποσύρει το επίμαχο προϊόν από την Ευρώπη.
Μέχρι στιγμής, **κανένα από τα ευρήματα δεν έχει οδηγήσει σε επιβολή προστίμων**, αλλά η διαδικασία είναι σε εξέλιξη.
Πέραν των τρεχουσών κατηγοριών, η Επιτροπή διατηρεί ανοιχτές αρκετές άλλες έρευνες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν τον τρόπο με τον οποίο οι πλατφόρμες προστατεύουν τους ανηλίκους και τον ρόλο τους στη χειραγώγηση εκλογών. Αυτό υπογραμμίζει την πολυδιάστατη φύση των ανησυχιών της ΕΕ σχετικά με την επιρροή των ψηφιακών κολοσσών.
Διεθνείς αντιδράσεις και η σημασία της ρύθμισης
Το θεσμικό πλαίσιο του DSA έχει προκαλέσει και διεθνείς αντιδράσεις. Η κυβέρνηση Τραμπ, για παράδειγμα, έχει επανειλημμένα επιτεθεί στον νόμο, χαρακτηρίζοντάς τον «Οργουελιανό» και κατηγορώντας την ΕΕ για λογοκρισία. Αυτές οι επικρίσεις αναδεικνύουν τις **διαφορετικές προσεγγίσεις στη ρύθμιση του ψηφιακού χώρου** μεταξύ μεγάλων οικονομιών και αναδεικνύουν την πρωτοποριακή αλλά και αμφιλεγόμενη φύση των ευρωπαϊκών προσπαθειών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, επιμένοντας στην επιβολή του DSA, δείχνει τη δέσμευσή της να διαμορφώσει ένα πιο ελεγχόμενο και υπεύθυνο ψηφιακό οικοσύστημα. Οι τρέχουσες διαδικασίες κατά της Meta και της TikTok αποτελούν **σημαντικές δοκιμασίες** για την αποτελεσματικότητα του νόμου και θα καθορίσουν το εύρος της επιρροής του στις πρακτικές των διαδικτυακών πλατφορμών σε ολόκληρο τον κόσμο, με την αναμονή για τις τελικές αποφάσεις να είναι μεγάλη.
