Η απουσία των ΗΠΑ από τη σύνοδο COP30 στο Μπέλεμ αφήνει την Ευρωπαϊκή Ένωση σε πρώτο πλάνο των διεκδικήσεων για δεσμεύσεις από πλούσιες χώρες, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτει εσωτερικές αντιφάσεις στην πολιτική της για το κλίμα. Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να δεχθεί πιέσεις για χρηματοδότηση, εμπόριο και νέο καθορισμό στόχων.
Κενό ΗΠΑ και διπλωματική μετατόπιση
Η απόφαση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να μην παραστεί στην COP30 μεταφέρει στην ΕΕ ρόλους που μέχρι πρότινος διαχειρίζονταν οι ΗΠΑ, με αποτέλεσμα διπλωματικό κενό κατά την έναρξη των συνομιλιών. Οι ΗΠΑ είχαν στο παρελθόν αποχωρήσει από τη Συμφωνία του Παρισιού και ο Τραμπ είχε δημόσια απαξιώσει τις διεθνείς συνόδους, γεγονός που έχει ιστορικό αντίκτυπο στις σχέσεις στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Στο δεύτερο μισό της συνόδου, όπου απαιτούνται πολιτικές αποφάσεις, η ΕΕ θα βρει τον εαυτό της να παίζει ρόλο που συχνά λειτουργούσαν οι Αμερικανοί ως «απορροφητής» εις βάρος προωθημένων θέσεων. Η παρουσία της ΕΕ στο COP30 στο Μπέλεμ θα κριθεί από την ικανότητά της να χειριστεί αντιπαραθέσεις με μεγάλους ρυπαντές.
Εσωτερικές τριβές και στόχοι 2035
Η ΕΕ αποφάσισε νέους στόχους για το 2035 με μείωση των εκπομπών μεταξύ 66.3% και 72.5% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, αφού πρώτα έχασε την προθεσμία του ΟΗΕ για τον Σεπτέμβριο. Η καθυστέρηση στην επίτευξη κοινού στόχου έθεσε την ένωση σε δύσκολη θέση απέναντι σε εταίρους που ανέμεναν πιο σαφή δέσμευση.
Παράλληλα, κυβερνήσεις κάτω από πίεση από την άκρα δεξιά και βιομηχανικούς κλάδους προχωρούν σε αλλαγές που χαλαρώνουν ρυθμίσεις που προηγουμένως υποστήριζαν τη μετάβαση, γεγονός που έχει χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα σε διεθνείς συνομιλίες. Η στρατηγική που αναπτύσσεται στον εσωτερικό χώρο επηρεάζει την αξιοπιστία της ΕΕ στο εξωτερικό.
Η Κίνα και οι νέες δεσμεύσεις
Τον Σεπτέμβριο το Πεκίνο ανακοίνωσε στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 7–10% έως το 2035 σε σχέση με άγνωστο σημείο κορυφής, μια πρωτοβουλία που ορισμένοι διπλωμάτες χαρακτήρισαν περιορισμένη σε σχέση με τις προσδοκίες της ΕΕ. Η αντίδραση των ευρωπαίων αξιωματούχων προκάλεσε δημόσια κριτική από την κινεζική πλευρά για διπλά στάνταρ.
Προτεινόμενο Το κεντρώο ΕΛΚ επιδιώκει συμμαχίες για απλούστευση των κανόνων περιβάλλοντος
Η ανακοίνωση της Κίνας, που θεωρείται η πρώτη της σημαντική ποσοτικοποιημένη δέσμευση για το 2035, δεν ικανοποίησε τις απαιτήσεις που ανέμενε η Ένωση, με αποτέλεσμα Κίνα στόχος 2035 να αποτελέσει σημείο έντασης πριν την έναρξη των συνομιλιών.
Εμπόδια εμπορικών πολιτικών και CBAM
Οι εμπορικές διαφορές γύρω από τον μηχανισμό προσαρμογής άνθρακα στα σύνορα (CBAM) έχουν επιβαρύνει τις σχέσεις με το Πεκίνο, που βλέπει το μέτρο ως πιθανόν προστατευτική πολιτική σε βάρος των αναπτυσσόμενων οικονομιών. Η πρόθεση να επανέλθει το ζήτημα στην ατζέντα της COP30 σηματοδοτεί νέες συγκρούσεις.
Εάν το θέμα του CBAM τεθεί ξανά, η ΕΕ δεν θα έχει την αυτόματη υποστήριξη των ΗΠΑ για την υπεράσπιση της θέσης της, κάτι που αναμένεται να αλλάξει δυναμικές στις διαπραγματεύσεις.
Αλλαγές προσώπων και διπλωματικά κενά
Την ίδια περίοδο η Ένωση αντιμετωπίζει αλλαγές σε κορυφαίες διπλωματικές θέσεις: η θέση του κλιματικού απεσταλμένου της Γερμανίας καταργήθηκε, και υπουργοί που πρωταγωνίστησαν σε παλαιότερα COP δεν συμμετέχουν, γεγονός που δημιουργεί ελλείψεις εμπειρίας σε πολιτικό επίπεδο.
Παράλληλα, παλαιότερες διμερείς συνδέσεις που διευκόλυναν τον διάλογο με το Πεκίνο δεν λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο· όπως σημειώθηκε, ήταν πιο απλό όταν John Kerry και Xie Zhenhua είχαν τακτική επικοινωνία, μια πρακτική που τώρα δεν υπάρχει σε σταθερή μορφή.
John Kerry αναφέρεται συχνά ως παράδειγμα αυτής της περιόδου.
Η ΕΕ παραμένει με ambitiές πολιτικές και μετρήσιμους στόχους, αλλά θα αναγκαστεί να διαπραγματευτεί σε ένα περιβάλλον όπου η απουσία των ΗΠΑ εντείνει τις πιέσεις για χρηματοδοτήσεις, εμπορικές εξαιρέσεις και δεσμεύσεις από μεγάλους ρυπαντές, ενώ ταυτόχρονα η έλλειψη ενότητας και υψηλού προφίλ διαπραγματευτών κάνει το έργο πιο δύσκολο. Διπλωματική αποτελεσματικότητα και συνέπεια στις δεσμεύσεις θα καθορίσουν τον ρόλο της στο συμπόσιο.
