Προτάσεις για την προσωρινή ένταξη χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς άμεσο δικαίωμα βέτο έχουν αρχίσει να απασχολούν τις Βρυξέλλες, ως πιθανή διέξοδος από το σημερινό αδιέξοδο της διεύρυνσης. Η ιδέα, που βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο, προτείνει να δοθούν σε υποψήφιες χώρες πολλά από τα προνόμια μέλους αλλά να ανασταλεί προσωρινά το δικαίωμα βέτο μέχρι να υιοθετηθούν σημαντικές εσωτερικές μεταρρυθμίσεις στην ΕΕ.
πλαίσιο της πρότασης
Η πρόταση συζητείται εσωτερικά μεταξύ κυβερνήσεων και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, χρειάζεται έγκριση από όλα τα υπάρχοντα κράτη-μέλη. Στόχος είναι να επιτραπεί σε χώρες που βρίσκονται στον δρόμο προς την ένταξη να ενταχθούν με ευέλικτους όρους, αποφεύγοντας την ανάγκη άμεσης αναθεώρησης των θεμελιωδών συνθηκών της Ένωσης.
Υποστηρικτές της ιδέας επισημαίνουν ότι με αυτόν τον τρόπο θα μειωθεί ο κίνδυνος νέων αδιεξόδων στις Βρυξέλλες, τουλάχιστον έως ότου η ΕΕ θεσπίσει αλλαγές όπως η ευρύτερη εφαρμογή της ψηφοφορίας κατά πλειοψηφία σε περισσότερους τομείς.
γιατί προτείνεται αυτή η λύση
Η πίεση για μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση στη διεύρυνση εντάθηκε καθώς ορισμένα μέλη του μπλοκ φρενάρουν τη διαδικασία, φοβούμενα οικονομικό ανταγωνισμό ή επιπτώσεις στην ασφάλεια. Κράτη όπως η Αυστρία και η Σουηδία προωθούν ενεργά ιδέες που θα αναζωογονήσουν τη διαδικασία, ενώ αξιωματούχοι της Επιτροπής έχουν θέσει την διεύρυνση στο κέντρο της στρατηγικής ατζέντας τους.
Ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναφέρουν ότι η ένταξη χωρίς άμεσο βέτο θα δώσει χρόνο για την εφαρμογή θεσμικών μεταρρυθμίσεων που θα καταστήσουν τον οργανισμό πιο λειτουργικό σε μεγαλύτερο μέγεθος.
ποιοι θα επηρεαστούν
Χώρες που έχουν ήδη αιτηθεί ή βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις, όπως η Ουκρανία, η Μολδαβία και το Μαυροβούνιο, θα μπορούσαν να αποκομίσουν άμεσα οφέλη από την πρόσβαση στις αγορές και τους θεσμούς της Ένωσης, ακόμη και αν δεν διαθέτουν προσωρινά δικαίωμα κρίσιμης ψήφου.
Το ίδιο ισχύει και για τα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων, που συζητούνται έντονα στις σχετικές συναντήσεις.
Ταυτόχρονα, δεν λείπουν οι αντιδράσεις: χώρες όπως η Ουγγαρία έχουν εκφράσει σαφή δυσφορία με την ιδέα, ενώ και άλλα μέλη έχουν δείξει επιφυλάξεις σχετικά με την παραχώρηση διαφορετικών καθεστώτων στα νέα μέλη.
πολιτική δυναμική και διαφωνίες
Προτεινόμενο Κάντε εξέταση αiματος αν σας σuμβαίνει αuτό τη νύχτα στο κρεβάτι:
Η πρόταση εμφανίζεται ως προσπάθεια να ξεπεραστεί το μπλοκάρισμα που προέρχεται από μεμονωμένα κράτη-μέλη, με στόχο την ταχύτερη ενσωμάτωση χωρών που έχουν επιδείξει μεταρρυθμιστική πρόοδο. Ο πρόεδρος της Επιτροπής έχει θέσει τη διεύρυνση ως προτεραιότητα, αλλά η διαδικασία προσκρούει σε εγχώριες πολιτικές πιέσεις σε αρκετές πρωτεύουσες.
Μερικοί ηγέτες έχουν αμφιβολίες για το χρονοδιάγραμμα: ο Γερμανός καγκελάριος Friedrich Merz έχει σημειώσει ότι δεν αναμένει την ένταξη συγκεκριμένων χωρών μέσα στο επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, ενώ άλλοι αξιωματούχοι ζητούν πιο «δημιουργικές» λύσεις για να αποφευχθεί η περαιτέρω καθυστέρηση.
διαδικαστικά ζητήματα και επόμενα βήματα
Μια από τις τεχνικές προτάσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι ήταν να προχωρούν οι διαπραγματεύσεις χωρίς την ανάγκη έγκρισης σε κάθε στάδιο από όλα τα κράτη-μέλη, γεγονός που θα αποφεύγει το μονοπώλιο της άρνησης σε κάθε φάση. Ένας διπλωμάτης της ΕΕ έχει προτείνει τέτοιου τύπου ευελιξία ως τρόπο να μειωθεί ο ρόλος του μονόδρομου βέτο στην επιβράδυνση των διαδικασιών.
Παράλληλα, η Επιτροπή αναμένεται να συμπεριλάβει στην επόμενη «παρτίδα διεύρυνσης» και προτάσεις για εσωτερικές μεταρρυθμίσεις που θα προετοιμάσουν την Ένωση για την υποδοχή νέων μελών. Οι επερχόμενες διεθνείς και περιφερειακές συναντήσεις, καθώς και οι πρόσφατες δηλώσεις αξιωματούχων, θα καθορίσουν κατά πόσον η ιδέα θα προωθηθεί περαιτέρω στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
πολιτικός και γεωστρατηγικός αντίκτυπος
Σε γεωστρατηγικό επίπεδο, η διεύρυνση αντιμετωπίζεται συχνά ως μέσο ενίσχυσης της συνοχής απέναντι σε εξωτερικές προκλήσεις. Υψηλόβαθμα στελέχη της ΕΕ έχουν συνδέσει την επιτάχυνση της ένταξης με την ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής ασφάλειας και αντίστασης σε εξωτερικές επιρροές.
Οι αντιμαχόμενες θέσεις μεταξύ υποστηρικτών και αντιπάλων της πρότασης θα εξακολουθήσουν να καθορίζουν την ατζέντα. Η τελική απόφαση για το εάν και πώς θα εφαρμοστεί αυτή η προσέγγιση θα απαιτήσει πολιτικές συμβιβαστικές λύσεις και την επίτευξη ευρείας συναίνεσης μεταξύ των κρατών-μελών.
Η συζήτηση για τη διεύρυνση συνεχίζεται με έντονο ενδιαφέρον τόσο στις πρωτεύουσες της ΕΕ όσο και στις πρωτεύουσες των υποψήφιων χωρών, και τα επόμενα βήματα θα δείξουν αν η πρόταση για προσωρινή ανάσχεση του βέτο θα καταλήξει σε πρακτικό εργαλείο πολιτικής ή θα παραμείνει μια θεωρητική επιλογή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
