Ο Πάπας Λέων υποδέχθηκε κορυφαίους αστέρες και κινηματογραφιστές του Χόλιγουντ στο Βατικανό το Σάββατο, εκφράζοντας την έντονη ανησυχία του για την επιβίωση των κινηματογράφων και την κοινή εμπειρία της θέασης ταινιών. Ο πρώτος Αμερικανός Πάπας τόνισε ότι ο κινηματογράφος αποτελεί ένα «εργαστήρι ελπίδας» σε μια εποχή παγκόσμιας αβεβαιότητας, καλώντας τους θεσμούς να συνεργαστούν για την προστασία αυτής της ζωτικής κοινωνικής και πολιτιστικής δραστηριότητας.
Η ανησυχία του Πάπα για την κρίση του κινηματογράφου
Ο Πάπας Λέων, σε μια ιδιαίτερη ακρόαση στο Βατικανό, υποδέχθηκε κορυφαίους αστέρες και κινηματογραφιστές του Χόλιγουντ, όπως την Κέιτ Μπλάνσετ, τη Μόνικα Μπελούτσι, τον Κρις Πάιν και τον βραβευμένο με Όσκαρ σκηνοθέτη Σπάικ Λι. Ο Πάπας Λέων υπογράμμισε ότι οι κινηματογράφοι «αντιμετωπίζουν μια ανησυχητική παρακμή», με πολλές αίθουσες να εξαφανίζονται από τις πόλεις και τις γειτονιές.
Αυτή η κατάσταση, όπως επισήμανε, απειλεί την τέχνη του κινηματογράφου και την μοναδική κινηματογραφική εμπειρία που προσφέρει.
Η ιστορία του κινηματογράφου, που φέτος συμπληρώνει 130 χρόνια, αποτελεί ένα ταξίδι από την απλή «αναπαράσταση» της ζωής στην ενδοσκόπηση της ανθρώπινης ψυχής. Δεν είναι απλώς μια μορφή ψυχαγωγίας, αλλά ένα ισχυρό μέσο κοινωνικού σχολιασμού, πολιτιστικής ανταλλαγής και προσωπικής αφύπνισης.
Η ανησυχία του Πάπα Λέοντα δεν αφορά μόνο την οικονομική βιωσιμότητα των αιθουσών, αλλά την διατήρηση ενός χώρου συλλογικής εμπειρίας που επιτρέπει την ενσυναίσθηση και την κριτική σκέψη, κάτι που οι ατομικές ψηφιακές πλατφόρμες δυσκολεύονται να προσφέρουν.
Τα δεδομένα που επιβεβαιώνουν την πτώση
Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν την ανησυχία του Πάπα. Τα έσοδα από τα box office σε πολλές χώρες παραμένουν σημαντικά κάτω από τα επίπεδα πριν την πανδημία COVID-19. Στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά, τα multiplexes βίωσαν το χειρότερο καλοκαίρι από το 1981, εξαιρουμένης της περιόδου του lockdown.
Ο Πάπας Λέων χαρακτήρισε τον κινηματογράφο ως ένα ζωτικό «εργαστήρι ελπίδας» σε μια εποχή παγκόσμιας αβεβαιότητας και ψηφιακής υπερφόρτωσης.
- Ο Πάπας Λέων προειδοποίησε ότι μια κουλτούρα διαμορφωμένη από συνεχή ψηφιακά ερεθίσματα κινδυνεύει να περιορίσει τις ιστορίες σε ό,τι οι αλγόριθμοι προβλέπουν ότι θα έχει επιτυχία.
- Τόνισε ότι η λογική των αλγορίθμων τείνει να επαναλαμβάνει ό,τι λειτουργεί, ενώ η τέχνη «ανοίγει αυτό που είναι δυνατό».
- Ενθάρρυνε τους κινηματογραφιστές να υπερασπιστούν την «βραδύτητα, τη σιωπή και τη διαφορετικότητα» όταν αυτές υπηρετούν την ιστορία.
- Κάλεσε τους καλλιτέχνες να αντιμετωπίσουν τη βία, τον πόλεμο, τη φτώχεια και τη μοναξιά με ειλικρίνεια, σημειώνοντας ότι ο καλός κινηματογράφος «δεν εκμεταλλεύεται τον πόνο, αλλά τον αναγνωρίζει και τον εξερευνά».
Το Βατικανό, λίγο πριν τη συνάντηση, είχε μοιραστεί τέσσερις από τις αγαπημένες ταινίες του Πάπα: το οικογενειακό μιούζικαλ του Ρόμπερτ Γουάιζ «Η Μελωδία της Ευτυχίας», την αισιόδοξη ταινία του Φρανκ Κάπρα «Μια Υπέροχη Ζωή», την συγκινητική ταινία του Ρόμπερτ Ρέντφορντ «Συνηθισμένοι Άνθρωποι» και το συναισθηματικό δράμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου του Ρομπέρτο Μπενίνι «Η Ζωή Είναι Ωραία».
Ο αντίκτυπος στην κοινωνία και τον πολιτισμό
Η απώλεια των κινηματογραφικών αιθουσών και η μετατόπιση προς την ατομική θέαση στο σπίτι δεν είναι απλώς μια αλλαγή στον τρόπο κατανάλωσης περιεχομένου. Είναι μια αλλαγή στον τρόπο που βιώνουμε την τέχνη και την κοινότητα. Η είσοδος σε μια κινηματογραφική αίθουσα, όπως είπε ο Πάπας, είναι «σαν να περνάς ένα κατώφλι» όπου η φαντασία διευρύνεται και ακόμη και ο πόνος μπορεί να βρει νέο νόημα.
Η συλλογική εμπειρία του γέλιου, του δακρύου ή του προβληματισμού σε έναν σκοτεινό χώρο με αγνώστους είναι κάτι που δύσκολα μπορεί να αναπαραχθεί.
Παρατηρούμε ότι η συνεχής ροή ψηφιακών ερεθισμάτων έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο που καταναλώνουμε περιεχόμενο. Ενώ η ευκολία πρόσβασης είναι αδιαμφισβήτητη, η ποιότητα της εμπειρίας και η δυνατότητα για βαθύτερη σύνδεση με την τέχνη συχνά υποχωρούν. Η τάση να επιλέγουμε ταινίες βάσει αλγορίθμων που προβλέπουν τις προτιμήσεις μας, μπορεί να μας περιορίσει σε ένα «φίλτρο» ομοιογένειας, χάνοντας την ευκαιρία να ανακαλύψουμε διαφορετικές αφηγήσεις και οπτικές γωνίες που διευρύνουν τους ορίζοντές μας.
Το μέλλον του κινηματογράφου και η έκκληση για δράση
Η έκκληση του Πάπα Λέοντα προς τους θεσμούς και τους κινηματογραφιστές να μην εγκαταλείψουν τον αγώνα για τη διατήρηση της κινηματογραφικής εμπειρίας είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Ο κινηματογράφος, ως «συλλογική προσπάθεια στην οποία κανείς δεν είναι αυτάρκης», χρειάζεται την στήριξη όλων των εμπλεκόμενων μερών, από τους σκηνοθέτες και τους ηθοποιούς μέχρι τους αμέτρητους εργαζόμενους πίσω από τις κάμερες.
Η δική μας εκτίμηση είναι ότι η διατήρηση των κινηματογράφων και η προώθηση ποιοτικών αφηγήσεων είναι ζωτικής σημασίας για την πνευματική και πολιτιστική μας ανάπτυξη σε έναν ολοένα και πιο ψηφιακό κόσμο. Αξίζει να επενδύσουμε σε αυτή την κοινή εμπειρία, καθώς προσφέρει κάτι πολύτιμο: την δυνατότητα να ονειρευόμαστε, να σκεφτόμαστε και να συνδεόμαστε συλλογικά.
