Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά σε νομοθετική κίνηση που στοχεύει να σταματήσει τις εισαγωγές ρωσικού αερίου προς την Ουγγαρία και τη Σλοβακία, εξουδετερώνοντας ουσιαστικά το δικαίωμα βέτο που είχαν οι δύο χώρες σε αντίστοιχα μέτρα. Το νομοσχέδιο προβλέπει σταδιακό περιορισμό των ροών και έχει σχεδιαστεί ως μέτρο εμπορικής φύσης, ώστε να εγκριθεί με ειδική κοινοτική πλειοψηφία χωρίς ανάγκη ομοφωνίας.
Πώς λειτουργεί το προτεινόμενο μέτρο
Η Κομισιόν υπέβαλε πρόταση που προβλέπει εξέλιξη απαγόρευσης σε δύο φάσεις: περιορισμός των βραχυπρόθεσμων συμβολαίων από το επόμενο έτος και μεταγενέστερο τερματισμό των μακροχρόνιων συμφωνιών έως τα τέλη του 2027. Ο χαρακτήρας του μέτρου ως εμπορική ρύθμιση σημαίνει ότι απαιτείται ειδική πλειοψηφία κρατών-μελών για να τεθεί σε εφαρμογή, παρακάμπτοντας την ανάγκη ομοφωνίας.
Στόχος των Βρυξελλών είναι να ενισχύσουν την αυτονομία της αγοράς ενέργειας της ΕΕ, μετά από σημαντική μείωση της εξάρτησης από τη Ρωσία. Τα τελευταία χρόνια η ΕΕ έχει ήδη επιβάλει εμπάργκο σε ρωσικά προϊόντα πετρελαίου, καυσίμων και άνθρακα, και υιοθέτησε ένα πλαφόν τιμής για το πετρέλαιο, μειώνοντας την καταγεγραμμένη συμμετοχή της Ρωσίας στην ευρωπαϊκή αγορά αερίου από περίπου 45% σε περίπου 13%.
Η αντίδραση της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας
Η Βουδαπέστη και η Μπρατισλάβα έχουν αντισταθεί επανειλημμένα σε μέτρα που πλήττουν τις εμπορικές τους σχέσεις με τη Μόσχα, υποστηρίζοντας ότι η ταχεία διακοπή θα έθετε σε κίνδυνο την εγχώρια ενεργειακή ασφάλεια και θα αύξανε το κόστος για τα νοικοκυριά.
Ο ουγγρικός υπουργός Εξωτερικών, Péter Szijjártó, κατήγγειλε το κείμενο ως πλήγμα για την ενέργεια της χώρας.
Ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας, Robert Fico, απείλησε να μπλοκάρει την 19η δέσμη κυρώσεων προς τη Ρωσία εάν δεν εξασφαλίσει εξαιρέσεις ή συμβιβασμούς σχετικά με το αέριο. Οι διπλωματικοί κύκλοι της ΕΕ όμως εμφανίζονται αποφασισμένοι να προχωρήσουν παρά τις αντιρρήσεις.
Προτεινόμενο Κάντε εξέταση αiματος αν σας σuμβαίνει αuτό τη νύχτα στο κρεβάτι:
Συμβόλαια, οικονομικά μεγέθη και εναλλακτικές λύσεις
Κεντρικό επιχείρημα των χωρών είναι η ύπαρξη μακροχρόνιων δεσμεύσεων: η ουγγρική εταιρεία MVM διατηρεί συμφωνία με τη Gazprom έως το 2036, ενώ η σλοβακική SPP είναι δεσμευμένη έως το 2034. Αυτές οι συμβάσεις έχουν αξιοποιηθεί από Βουδαπέστη και Μπρατισλάβα ως επιχείρημα για την ανάγκη σταδιακής μετάβασης.
Παράλληλα, αναλύσεις του κλάδου δείχνουν ότι οι δύο χώρες εξακολουθούν να πληρώνουν σημαντικά ποσά για εισαγωγές ορυκτών καυσίμων: ο Isaac Levi, επικεφαλής του ρωσικού τομέα στο Centre for Research on Energy and Clean Air, αναφέρει εκροές ύψους περίπου 5,58 δισ. ευρώ φέτος, έναντι 5,56 δισ. ευρώ πέρυσι.
Οικονομικοί παράγοντες εκτιμούν ότι η εφαρμογή του μέτρου μπορεί να ανεβάσει τις τιμές κατά 5% έως 10% μεσοπρόθεσμα, αλλά μέτρα όπως η μείωση των τελών διέλευσης θα μπορούσαν να εξαλείψουν μέχρι και το 40% αυτής της αύξησης, σύμφωνα με τον αναλυτή Tamás Pletser της Erste.
Ταυτόχρονα, εταιρικοί κύκλοι αναφέρουν ότι η αγορά εξετάζει λύσεις εφοδιασμού: υγροποιημένο φυσικό αέριο από τη Δυτική Ευρώπη και την Ελλάδα, καθώς και επέκταση εσωτερικής παραγωγής με νέα έργα στη Ρουμανία από το 2027, αναφέρονται ως πρακτικές επιλογές για τη μείωση της εξάρτησης.
Πολιτικές επιπτώσεις και επιχειρήματα στο παρασκήνιο
Μέρος της ώθησης για την κίνηση αυτή είναι πολιτικό: υπήρξε κριτική ότι οι πληρωμές προς τη Ρωσία βοηθούν την πολεμική μηχανή της Μόσχας. Ο Λιθουανός υπουργός Ενέργειας Žygimantas Vaičiūnas τόνισε στη POLITICO πως τέτοιες οικονομικές ροές είναι ανεπίτρεπτες και πρέπει να τερματιστούν.
Ευρωπαίοι διπλωμάτες που συμμετέχουν στη διαπραγμάτευση επισημαίνουν ότι το συλλογικό ενδιαφέρον για την ασφάλεια της Ένωσης έχει προτεραιότητα όταν ορισμένα κράτη-μέλη δεν προσαρμόζονται σε πολιτικές διαφοροποίησης προμηθειών. Στο παρασκήνιο, οι συνομιλίες στοχεύουν να συνδυάσουν πολιτική βούληση με τεχνικά μέτρα για να περιοριστούν οι αναταράξεις στην αγορά.
Η τελική ψήφος αναμένεται να δείξει εάν η πλειοψηφία των κρατών μελών θα εφαρμόσει το νέο πλαίσιο και πώς θα διαμορφωθεί η ενεργειακή κάλυψη των δύο χωρών στον επόμενο χρόνο. Η κίνηση σηματοδοτεί μια πιο αποφασιστική στάση της ΕΕ απέναντι στη ρωσική προσφορά ενέργειας και ανοίγει νέα φάση στις σχέσεις ενέργειας και ασφάλειας στην ήπειρο.
