Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει σε προτεραιότητα τη γρήγορη εξασφάλιση πόρων για την Ουκρανία: είτε μέσω της αξιοποίησης παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων είτε με κοινή ευρωπαϊκή δανειοδότηση, μια επιλογή που πολλοί θεωρούν πολιτικά δυσαρεστή. Η Επιτροπή φέρεται να χρησιμοποιεί το δεύτερο σενάριο ως μοχλό πίεσης ώστε τα κράτη-μέλη να συμφωνήσουν πιο εύκολα στην αξιοποίηση των κρατικών περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας. σκληρή διπλωματία
Το δίλημμα της Επιτροπής
Από τη μία πλευρά υπάρχει η πρόταση να χρηματοδοτηθεί ένα δάνειο περίπου 140 δισ. ευρώ για την ανασύσταση της Ουκρανίας με πόρους που σήμερα βρίσκονται παγωμένοι· από την άλλη, το σχέδιο για ευρωομόλογα παραμένει ανεπιθύμητο σε πολλούς πρωτεύοντες της ΕΕ.
Κράτη με παραδοσιακά περιοριστική δημοσιονομική πολιτική φοβούνται ότι η κοινή έκδοση χρέους θα μεταφέρει υπερβολικές υποχρεώσεις στους φορολογούμενους, ενώ χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος δεν θέλουν πρόσθετη επιβάρυνση.
Η Επιτροπή πιστεύει ότι η απειλή της κοινής έκδοσης χρέους μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο πίεσης: οι κυβερνήσεις που διστάζουν να επιτρέψουν την αξιοποίηση των ρωσικών κεφαλαίων μπορεί να αλλάξουν στάση όταν αντιληφθούν το πολιτικό κόστος μιας εναλλακτικής.
Αυτό το παιχνίδι ισορροπιών αποτυπώνει μια νέα μορφή ευρωπαϊκής συλλογικής στρατηγικής στις διαπραγματεύσεις.
Νομικές επιφυλάξεις και ο ρόλος του Βελγίου
Τα περισσότερα από τα επίμαχα κεφάλαια βρίσκονται υπό τη φροντίδα του θεματοφύλακα Euroclear, γεγονός που δίνει στο Βέλγιο κρίσιμο ρόλο και πιθανά νομικά βάρη. Οι βελγικές Αρχές έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με τη νομική βάση για την άμεση χρήση αυτών των κονδυλίων, επικαλούμενες διεθνείς συμβάσεις και συμφωνίες που είχαν υπογραφεί πριν από δεκαετίες.
Η Επιτροπή έχει δηλώσει ότι θα καταβάλει προσπάθειες για συλλογική κάλυψη ρίσκου μεταξύ κρατών-μελών, υποστηρίζοντας ότι τυχόν νομικές απαιτήσεις επιστροφής των κεφαλαίων στην Ρωσία είναι μικρής πιθανότητας. Παρά ταύτα, στο επίκεντρο παραμένει ο φόβος ότι η Μόσχα θα κινηθεί δικαστικά εναντίον του κράτους που θα αναλάβει πρωτοβουλία.
Πολιτικές συμμαχίες και χρονοδιαγράμματα
Η άσκηση πίεσης συμπίπτει με το επείγον χρηματοδοτικό κενό που αντιμετωπίζει το Κίεβο: πηγές αναφέρουν ότι τα ταμεία της Ουκρανίας μπορεί να εξαντληθούν νωρίς την επόμενη άνοιξη, γεγονός που αυξάνει την πίεση για άμεσες αποφάσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή επιδιώκει να κερδίσει την υποστήριξη όλων των 27 κυβερνήσεων πριν από τη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου.
Προτεινόμενο Η Ευρωπαϊκή Ένωση οδεύει σε συμφωνία για τη χρήση ρωσικών παγωμένων περιουσιακών στοιχείων προς χρηματοδότηση της Ουκρανίας
Παράλληλα, εμφανίζονται πολιτικές ευθυγραμμίσεις εντός του μπλοκ: χώρες όπως η Ουγγαρία, σε συνεννόηση με την Τσεχία και τη Σλοβακία, έχουν δείξει σκεπτικισμό απέναντι σε κάποιες πρωτοβουλίες. Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί το ενδεχόμενο σχηματισμού ενός μπλοκ που θα δυσχεράνει τις εσωτερικές συμφωνίες για το πακέτο αποζημιώσεων.
Επιλογές στο τραπέζι και οι επιπτώσεις
Εκτός από τις δύο βασικές επιλογές, υπάρχει πρόταση για έναν πιο διασκορπισμένο εντοπισμό ρωσικών περιουσιακών στοιχείων σε διάφορα κράτη-μέλη, που θα μπορούσε να αποφέρει περί τα 25 δισ. ευρώ. Ωστόσο, τέτοια διαδικασία απαιτεί χρόνο, κάτι που δεν συμφωνεί με τις βραχείες προθεσμίες που έχει θέσει το Κίεβο.
Υποστηρικτές της χρήσης των παγωμένων κεφαλαίων υπογραμμίζουν ότι, σε αντίθεση με την έκδοση κοινού χρέους, αυτή η λύση αποφεύγει την άμεση μηχανή χρέωσης φορολογουμένων στους λιγότερο επιβαρυμένους προϋπολογισμούς. Κρατούν, ωστόσο, επιφυλάξεις για τη νομική διαχείριση και για πιθανές διεθνείς αντιδράσεις.
Προοπτικές πριν τη σύνοδο κορυφής
Οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να ενταθούν προς τις προγραμματισμένες συναντήσεις ηγετών, όπου η Επιτροπή θα επιδιώξει να κλείσει τους τελευταίους γύρους αντιρρήσεων. Όπως έχει μεταφερθεί στο POLITICO, υπάρχουσες διπλωματικές κινήσεις έχουν στόχο να μεταπείσουν κράτη που έχουν εκφράσει επιφυλάξεις.
Εν όψει αυτής της προθεσμίας, η Ευρώπη προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ νομικής προφύλαξης και πολιτικής αναγκαιότητας, με στόχο να εξασφαλίσει γρήγορη ροή κεφαλαίων προς την Ουκρανία χωρίς να μετακυλήσει αδικαιολόγητο κόστος σε επιμέρους κράτη-μέλη.
Η πορεία προς μια συμφωνία παραμένει ανοικτή: οι επόμενες βδομάδες θα δείξουν εάν η απειλή της κοινής δανειοδότησης θα αποδειχθεί αρκετή για να ξεπεράσει τις νομικές και πολιτικές αντιστάσεις, ή εάν θα χρειαστούν πρόσθετα βήματα για την εξασφάλιση των απαραίτητων πόρων.
