Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά σε ένα νέο πλαίσιο πολιτικής για να περιορίσει την εξάρτησή της από κρίσιμα ορυκτά που προέρχονται κυρίως από την Κίνα. Η πρόταση, που παρουσιάστηκε από την Πρόεδρο της Κομισιόν, στοχεύει στη διασφάλιση προμηθειών βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, καθώς οι πρόσφατοι περιορισμοί εξαγωγών από το Πεκίνο έχουν αναδειχθεί σε μείζον θέμα για ευρωπαϊκές αλυσίδες παραγωγής.
Η πρωτοβουλία θα συνδυάζει διεθνείς συμφωνίες με μέτρα όπως η ανακύκλωση και η αποθήκευση εφοδίων, ενώ παράλληλα θέτει σε πρώτη γραμμή την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής.
Ποιους κινδύνους αντιμετωπίζει η Ευρώπη
Η αιχμή του προβλήματος αφορά προϊόντα που χρησιμοποιούνται ευρέως στην αυτοκινητοβιομηχανία, την άμυνα, την αεροδιαστημική και την τεχνολογία υψηλών επιδόσεων. Όπως τόνισε η πρόεδρος της Επιτροπής, μεγάλο τμήμα των μαγνητών και άλλων κρίσιμων εξαρτημάτων εισάγεται από την Κίνα, με αποτέλεσμα να υπάρχουν σημαντικές ευπάθειες σε περίπτωση αποκλεισμού των ροών εμπορίου.
Οι συνέπειες επεκτείνονται στις επενδύσεις και στις εφοδιαστικές αλυσίδες, από τα εργοστάσια κατασκευής αυτοκινήτων έως τα κέντρα δεδομένων που υποστηρίζουν υπηρεσίες τεχνητής νοημοσύνης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βλέπει πλέον την ανάγκη για επαναπροσανατολισμό προμηθειών ως θέμα στρατηγικής σπουδαιότητας, όχι μόνο οικονομικής.
Τι προβλέπει το σχέδιο RESourceEU
Το νέο σχέδιο, με την ονομασία RESourceEU, σκοπεύει να συνδυάσει διάφορα εργαλεία: διμερείς συμφωνίες προμήθειας, κοινές αγορές, δημιουργία αποθεμάτων και στοχευμένες επενδύσεις στην επεξεργασία πρώτων υλών εντός της ΕΕ. Στόχος είναι να αναπτυχθούν εναλλακτικές πηγές προμηθειών σε βραχυπρόθεσμο και μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή επιδιώκει να ενισχύσει συνεργασίες με χώρες όπως η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Χιλή, η Γροιλανδία, το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν και η Ουκρανία. Παράλληλα, θα δοθεί βαρύτητα στην τοπική επεξεργασία πρώτων υλών ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από εξωτερικά κέντρα επεξεργασίας.
Συνεργασίες και επενδύσεις
Προτεινόμενο Η Ανακύκλωση: Μια Πράξη Ευθύνης και ένα Όραμα Βιώσιμης Ανάπτυξης
Η προσέγγιση θα περιλαμβάνει τόσο διμερείς συμφωνίες όσο και ευρύτερες συνεργασίες για την ασφάλεια προμηθειών. Τα μέτρα που εξετάζονται περιλαμβάνουν χρηματοδότηση στρατηγικών έργων εξόρυξης και μεταποίησης, αλλά και κίνητρα για την ανάπτυξη της βιομηχανικής υποδομής εντός της ΕΕ.
Η έμφαση στην αυτονομία παραγωγής αναμένεται να συνοδευτεί από πρόσθετες πολιτικές υποστήριξης.
Μείωση ρίσκων μέσω ανακύκλωσης και αποθεμάτων
Μέρος του σχεδίου προβλέπει την ενίσχυση της ανακύκλωσης κρίσιμων υλικών από προϊόντα που κυκλοφορούν στην ευρωπαϊκή αγορά. Η αξιοποίηση δευτερογενών πόρων μπορεί να περιορίσει την ανάγκη για εισαγωγές και να μειώσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της αλυσίδας εφοδιασμού.
Επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες ανακύκλωσης θα συνοδεύσουν την προσπάθεια αξιοποίησης υλικών κύκλου ζωής εντός της ΕΕ.
Ταυτόχρονα, εξετάζονται στρατηγικά αποθέματα για κρίσιμα στοιχεία ώστε να καλύπτονται βραχυπρόθεσμες διαταραχές. Η ιδέα των αποθεμάτων συνδέεται με κοινές αγορές και συντονισμό μεταξύ κρατών μελών για να αποφευχθούν εθνικές ασυμμετρίες προσφοράς.
Βραχυπρόθεσμες κινήσεις και διπλωματία
Στο άμεσο μέλλον η Επιτροπή δηλώνει ότι θα επιδιώξει διάλογο με τις κινεζικές αρχές για να βρει λύσεις στις νέες περιοριστικές ρυθμίσεις εξαγωγών. Παράλληλα, διατυπώνεται η ετοιμότητα να αξιοποιηθούν όλα τα διαθέσιμα μέσα εμπορικής πολιτικής σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις δεν αποδώσουν.
Οι βραχυπρόθεσμες ενέργειες θα περιλαμβάνουν τόσο την επιτάχυνση συμφωνιών με τρίτες χώρες όσο και μέτρα υποκατάστασης πρώτων υλών μέσω ανακύκλωσης και επενδύσεων στην εσωτερική αλυσίδα. Η σημασία του ζητήματος φανερώνεται και από το γεγονός ότι πάνω από ενενήντα τοις εκατό της ευρωπαϊκής ζήτησης για συγκεκριμένους μαγνήτες προέρχεται σήμερα από εισαγωγές.
Η πρωτοβουλία RESourceEU φιλοδοξεί να συνδυάσει οικονομική πολιτική, βιομηχανική στρατηγική και διεθνή διπλωματία ώστε να προστατεύσει κρίσιμους κλάδους της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η επιτυχία της θα εξαρτηθεί από τα επόμενα βήματα σε επίπεδο συμφωνιών, επενδύσεων και τεχνολογικής προσαρμογής.
