Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τον κατάλογο κρατών που θα είναι επιλέξιμα για υποστήριξη απέναντι σε αυξημένες αφίξεις και ποιες χώρες θα έχουν δικαίωμα εξαίρεσης ή επιστροφής πόρων, με εφαρμογή κάποιων μέτρων από τα μέσα του 2026. Στο κείμενο της πρότασης γίνεται ιδιαίτερη αναφορά σε κράτη υπό οξεία πίεση και σε χώρες με διαρκή προκλήσεις, ενώ οι λεπτομέρειες για την κατανομή θα καθοριστούν στο επόμενο στάδιο.
Χώρες που αναγνωρίστηκαν ως υπό οξεία πίεση
Η Επιτροπή χαρακτήρισε την Ελλάδα, την Κύπρο και την Ιταλία ανάμεσα στις χώρες με σημαντική αύξηση αφίξεων, με αποτέλεσμα να είναι επιλέξιμες για βοήθεια από το νέο μηχανισμό. Οι αναφορές σημειώνουν ότι αυτές οι χώρες θα μπορούν να λάβουν υποστήριξη από το Solidarity Pool από τα μέσα του 2026, όταν αρχίσει να λειτουργεί πλήρως ο μηχανισμός.
Σε αυτές προστέθηκε και η Ισπανία, λόγω της αύξησης αφίξεων τον τελευταίο χρόνο, κάτι που οδήγησε σε επίσημη αναγνώριση της κατάστασης και δικαίωμα συμμετοχής στην κατανομή βοήθειας. Η απόφαση περιλαμβάνει τόσο πρακτική στήριξη όσο και οικονομική βοήθεια για τη διαχείριση ροών.
Χώρες με σημαντικές καταστάσεις και δικαίωμα επιστροφής
Η Επιτροπή χαρακτήρισε τη Βουλγαρία, την Τσεχία και την Εσθονία μεταξύ εκείνων που αντιμετωπίζουν «σημαντικές μεταναστευτικές καταστάσεις», με διατήρηση πιέσεων τα τελευταία πέντε χρόνια. Αυτή η κατηγορία επιτρέπει σε αυτά τα κράτη να ζητήσουν πλήρη ή μερική επιστροφή των συνεισφορών τους στη μηχανισμό αλληλεγγύης μέσα στο πρώτο εξάμηνο μετά την εφαρμογή του.
Στη λίστα με τις χώρες που έχουν σταθερή πίεση περιλαμβάνονται επίσης η Κροατία, η Αυστρία και η Πολωνία, καθώς και άλλες που βλέπουν παρατεταμένες ροές και πιέσεις στα συστήματα υποδοχής.
Χώρες «σε κίνδυνο» και εργαλείο στήριξης
Η Επιτροπή προσδιόρισε μια ομάδα κρατών ως «σε κίνδυνο» για την επόμενη χρονιά, μεταξύ των οποίων το Βέλγιο, η Γερμανία και η Γαλλία, τα οποία δεν αποκτούν εξαίρεση άμεσα αλλά θα έχουν προτεραιότητα πρόσβασης σε έκτακτα μέτρα. Επιπλέον, οι χώρες αυτές θα μπορούν να αξιοποιήσουν το Migration Support Toolbox για χρηματοδότηση και επιχειρησιακή βοήθεια.
Η επιλογή των «σε κίνδυνο» διακρίσεων βασίστηκε σε κριτήρια όπως οι διαρκείς αφίξεις, η επιβάρυνση των συστημάτων υποδοχής και ο κίνδυνος χειραγώγησης μεταναστευτικών ροών από τρίτες χώρες. Migration Support Toolbox θα παρέχει εργαλεία για άμεση στήριξη όπου χρειάζεται.
Προτεινόμενο Τέσσερις χώρες απέκτησαν δικαίωμα στο Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ
Σύστημα αλληλεγγύης και επιλογές των κρατών
Το κεντρικό στοιχείο του νέου πλαισίου είναι ο Solidarity Pool, ο οποίος επιβάλλει αλληλεγγύη αλλά αφήνει την επιλογή μορφής της συνεισφοράς στα κράτη: είτε άμεση υποδοχή αιτούντων είτε οικονομική ή άλλη στήριξη. Αυτή η λύση προέκυψε για να συνδυαστεί η υποχρεωτική αλληλεγγύη με την ευελιξία των κρατών που δεν επιθυμούν υποχρεωτικές μετακινήσεις.
Με αυτόν τον τρόπο, χώρες όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία μπορούν να επιλέξουν οικονομική συνεισφορά αντί υποδοχής, χωρίς να εξαιρεθούν από το σύνολο της αλληλεγγύης, ενώ οι τελικές παράμετροι θα γίνουν δημόσιες μόλις συμφωνηθεί το μέγεθος του ταμείου.
Διαδικασία εφαρμογής και επόμενα βήματα
Οι διαπραγματεύσεις για να μετατραπεί η πρόταση σε δεσμευτικό νομοθέτημα αναμένεται να ξεκινήσουν σύντομα, με ακρόαση του Επιτρόπου Magnus Brunner ενώπιον των ευρωβουλευτών πριν από τις τελικές αποφάσεις. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν διαθέτει πρωτοβουλία νομοθετικής εξουσίας για την τελική μορφή, καθώς η απόφαση εξαρτάται από τα κράτη μέλη.
Μέχρι να οριστικοποιηθούν οι κανόνες, τα κράτη που έχουν χαρακτηριστεί «σε κίνδυνο» θα πάρουν προτεραιότητα κατά την κινητοποίηση πόρων, ενώ η ακριβής κατανομή προσώπων και πόρων θα ανακοινωθεί μετά τον καθορισμό του προϋπολογισμού του Solidarity Pool. Solidarity Pool προϋπολογισμός αποτελεί βασική παράμετρο για τις τελικές υποχρεώσεις.
Η Επιτροπή τόνισε ότι η εφαρμογή πρέπει να εξασφαλίσει ισορροπία ανάμεσα σε αλληλεγγύη και ευθύνη, με συνεχείς αξιολογήσεις για την πορεία των αφίξεων και τις δυνατότητες των κρατών υποδοχής. αλληλεγγύη και ευθύνη θα παραμείνουν κεντρικές αρχές στην παρακολούθηση του μηχανισμού.
Καθώς οι τελικές λεπτομέρειες θα κριθούν μέσα στις επόμενες εβδομάδες, αναμένεται να ανοίξουν συζητήσεις για τα κριτήρια, τις εξαιρέσεις και το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής, με επίκεντρο τόσο τις ανάγκες των χωρών πρώτης υποδοχής όσο και την εσωτερική συναίνεση των κρατών μελών. διαπραγματεύσεις ΕΕ
