Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε επίσημη ανακοίνωση για την πρόσφατη σειρά περιστατικών με εναέρια αντικείμενα, μετά το κλείσιμο αεροδρομίων στη Λιθουανία και το προσωρινό κλείσιμο συνόρων. Η δήλωση, που μεταδόθηκε από την επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής, Κάγια Κάλας, καταδίκασε τις ενέργειες ως «προκλητικές», αλλά απέφυγε την άμεση αναφορά στην κυβέρνηση της Λευκορωσίας έπειτα από αντιρρήσεις ορισμένων κρατών μελών.
Τι έγινε στον εναέριο χώρο
Τις τελευταίες ημέρες δεκάδες μπαλόνια εισήλθαν στον εναέριο χώρο γύρω από τη Λιθουανία, με αποτέλεσμα τις αρχές να προχωρήσουν σε αναστολή πτήσεων και αυστηρούς ελέγχους στα σύνορα. Τα αντικείμενα φέρονται να μετέφεραν ποσότητες λαθραίων τσιγάρων, δημιουργώντας προβλήματα στην ασφάλεια πολιτικής αεροπορίας και ανησυχία για την ασφάλεια επιβατών και πληρωμάτων.
Οι λιθουανικές αρχές χαρακτήρισαν τις ενέργειες ως μέρος μιας ευρύτερης τακτικής πίεσης κατά της Δύσης, σημειώνοντας ότι τα περιστατικά αυτά συνδέονται με μεθοδευμένες επιχειρήσεις παράνομης διακίνησης. Η κατάσταση οδήγησε σε έντονη κινητοποίηση των τοπικών δυνάμεων ασφαλείας και σε διεθνούς κλίμακας διπλωματικές επαφές.
Διπλωματικές τριβές εντός της ΕΕ
Η τελική κοινή δήλωση των 27 δυνάμεων διαμορφώθηκε μετά από έντονες διαπραγματεύσεις στο εσωτερικό του μπλοκ, όπου ορισμένα κράτη ζητούσαν πιο σαφή καταδίκη της Λευκορωσικής ηγεσίας. Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί η ομοφωνία, αποσύρθηκε μια εκτίμηση που ανέφερε άμεση εμπλοκή ή αμέλεια του καθεστώτος του Αλεξάντερ Λουκασένκο.
Στη συνέχεια, διπλωμάτες επεσήμαναν ότι η στάση της Ουγγαρίας ήταν καθοριστική στη διαμόρφωση του τελικού κειμένου, επειδή το Βουδαπέστη αμφισβητεί παραδοσιακά ορισμένες καταδίκες κατά της Μόσχας και του Μινσκ. Η εξέλιξη αυτή αναδεικνύει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η ΕΕ στην επίτευξη ενιαίων πολιτικών σε ευαίσθητα εξωτερικά θέματα.
Ο ρόλος της Ουγγαρίας στις διαπραγματεύσεις
Η έντονη διπλωματική άσκηση πίεσης από την Ουγγαρία είχε ως αποτέλεσμα τη μετριασμένη διατύπωση της ανακοίνωσης, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που αναφέρθηκαν σε εσωτερικές συζητήσεις. Η κατάσταση φέρνει στην επιφάνεια ξανά τις γνωστές διαφορές της Βουδαπέστης με το σύνολο της ευρωπαϊκής κοινότητας όσον αφορά τη χαρακτηριστική στάση απέναντι σε Μόσχα και Μινσκ.
Προτεινόμενο Ο Lukashenko αντιδρά στο κλείσιμο συνόρων της Λιθουανίας λόγω μπαλονιών
Παρά τις διαφωνίες, η κοινή γραμμή περιλάμβανε προειδοποίηση για πιθανές περαιτέρω κυρώσεις, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο νέων μέτρων εφόσον τα περιστατικά συνεχιστούν. Η αναφορά σε δυνατότητα κυρώσεων συζητήθηκε εκτενώς κατά τις τελευταίες συνεδριάσεις των πολιτικών εκπροσώπων των κρατών-μελών.
Προεκτάσεις για ασφάλεια και μέτρα
Οι αντιδράσεις από τη Λιθουανία ήταν άμεσες: το Βίλνιους περιέγραψε τις επιθέσεις ως υβριδικές ενέργειες με στόχο την αποσταθεροποίηση και κάλεσε την ΕΕ σε ενισχυμένη κοινή ετοιμότητα. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στη POLITICO, ο Λιθουανός υπουργός Εξωτερικών τόνισε την ανάγκη τόσο για ενίσχυση των ελέγχων όσο και για νέες κυρώσεις.
Στο πεδίο της ασφάλειας, οι συζητήσεις πλέον συνδέουν τέτοιου είδους περιστατικά με το ευρύτερο φάσμα των υβριδικών απειλών — από τη μετακίνηση προσώπων μέχρι τη μεταφορά εμπορευμάτων. Αυτό σημαίνει πως οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες πρέπει να συντονίσουν απαντήσεις που θα καλύπτουν τόσο την προστασία πολιτών όσο και τη διατήρηση της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας και των αερομεταφορών.
Η τρέχουσα ανακοίνωση της ΕΕ, παρότι πιο συγκρατημένη στην ορολογία της, αφήνει σαφές μήνυμα: η Ένωση παρακολουθεί τα γεγονότα και είναι έτοιμη να λάβει περαιτέρω αποφάσεις εφόσον η κατάσταση επιμείνει. Τα επόμενα βήματα θα εξαρτηθούν από την εξέλιξη των περιστατικών και από την ικανότητα των κρατών μελών να συμφωνήσουν σε συλλογικές κινήσεις προς αποφυγή επανάληψης.
Παράλληλα, ζητήματα όπως η αεροπορική ασφάλεια και η σχέσεις Ουγγαρίας με ΕΕ αναμένεται να τεθούν σε μόνιμη βάση στις ευρωπαϊκές ατζέντες, ενώ οι συζητήσεις για κυρώσεις κατά Λευκορωσίας και υβριδικές απειλές θα καθορίσουν τα επόμενα διπλωματικά βήματα.
Τέλος, η ανάγκη για αυξημένο συντονισμό σε θέματα συνοριακής προστασίας αναδεικνύεται σε κεντρικό σημείο, με έμφαση στη συνοριακή ασφάλεια Λιθουανίας και στην ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν τις προσεχείς εβδομάδες θα δείξουν κατά πόσο η ΕΕ μπορεί να μετατρέψει αυτήν την πρόκληση σε ένα πιο συνεκτικό κοινό πλαίσιο δράσης.
