- Η ΕΕ επιταχύνει τις προσπάθειες για δάνειο 140 δισ. ευρώ στην Ουκρανία από παγωμένα ρωσικά assets.
- Οι ΗΠΑ πρότειναν διαφορετικό σχέδιο, με κέρδη για τις ίδιες, προκαλώντας ανησυχία στην ΕΕ.
- Το Βέλγιο ζητά νομικές εγγυήσεις και επιμερισμό κόστους λόγω κινδύνου ρωσικών αγωγών.
- Η Ουγγαρία αποτελεί ρίσκο για την ομόφωνη ανανέωση των κυρώσεων, απειλώντας την απελευθέρωση των κεφαλαίων.
- Η Πρόεδρος φον ντερ Λάιεν δεσμεύτηκε για το σχέδιο, τονίζοντας ότι ο Ευρωπαίος φορολογούμενος δεν θα πληρώσει μόνος του.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εντείνει τις προσπάθειές της για να συμφωνήσει σε ένα σχέδιο χρήσης των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων προς βοήθεια της Ουκρανίας, όπως αναφέρουν αξιωματούχοι της ΕΕ στο Reuters. Η κίνηση αυτή έρχεται μετά την παρουσίαση ενός διαφορετικού ειρηνευτικού σχεδίου από τις ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα, το οποίο οι Ευρωπαίοι ηγέτες θεώρησαν ότι ευνοεί σε μεγάλο βαθμό τη Μόσχα, δημιουργώντας νέα επείγουσα ανάγκη για τις Βρυξέλλες.
Η συζήτηση για την αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων αποτελεί ένα από τα πλέον κρίσιμα και περίπλοκα ζητήματα στην ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς η ανάγκη για χρηματοδοτική στήριξη της Ουκρανίας παραμένει επιτακτική. Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια των προσπαθειών της ΕΕ να βρει βιώσιμες λύσεις για την κάλυψη των αμυντικών και δημοσιονομικών αναγκών του Κιέβου, εν μέσω της συνεχιζόμενης ρωσικής εισβολής που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2022.
Η επείγουσα ανάγκη και το σχέδιο της ΕΕ
Οι προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων έχουν επιταχυνθεί, με στόχο την παροχή ενός δανείου ύψους 140 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Ουκρανία. Το σχέδιο αυτό, το οποίο συζητείται από τον Οκτώβριο, προβλέπει τη χορήγηση των κεφαλαίων από τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας στην Ευρώπη, ώστε το Κίεβο να τα χρησιμοποιήσει για αμυντικές ανάγκες και τακτικές δημοσιονομικές δαπάνες. Αυτό θα προσφέρει μια σημαντική ανάσα στις κυβερνήσεις της ΕΕ, οι οποίες είναι οι μεγαλύτεροι δωρητές της Ουκρανίας. Η Ουκρανία θα αποπλήρωνε το δάνειο μόνο όταν λάβει πολεμικές αποζημιώσεις από τη Ρωσία, εξασφαλίζοντας έτσι τη στήριξη για το 2026 και το 2027.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε την Τετάρτη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ότι η Επιτροπή είναι έτοιμη να παρουσιάσει ένα νομικό κείμενο για το θέμα. Υπογράμμισε επίσης ότι «δεν μπορώ να δω κανένα σενάριο στο οποίο ο Ευρωπαίος φορολογούμενος θα πληρώσει μόνος του τον λογαριασμό», τονίζοντας την ανάγκη για αξιοποίηση των ρωσικών κεφαλαίων. Η δέσμευση της φον ντερ Λάιεν για επιτάχυνση του σχεδίου είχε γίνει γνωστή νωρίτερα την ίδια ημέρα.
Οι αντιπροτάσεις των ΗΠΑ και οι ανησυχίες του Βελγίου
Η επείγουσα ανάγκη για συμφωνία στην ΕΕ ενισχύθηκε από τις λεπτομέρειες ενός ειρηνευτικού σχεδίου που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και παρουσιάστηκε την περασμένη εβδομάδα. Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο, 100 δισεκατομμύρια δολάρια από τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια θα επενδύονταν σε μια προσπάθεια υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, με τις ΗΠΑ να λαμβάνουν το 50% των κερδών από αυτή την επιχείρηση. Η Ευρώπη θα έπρεπε να συνεισφέρει επιπλέον 100 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το υπόλοιπο των παγωμένων κεφαλαίων θα επενδυόταν σε ένα ξεχωριστό επενδυτικό όχημα ΗΠΑ-Ρωσίας για κοινά έργα. Αυτή η πρόταση προκάλεσε έντονη οργή και ανησυχία στις Βρυξέλλες, καθώς θεωρήθηκε ότι ευνοούσε υπερβολικά τη Μόσχα και τις ΗΠΑ.
Προτεινόμενο Η ΕΕ θα καταφύγει στον κοινό δανεισμό ως εφεδρική λύση για τη βοήθεια προς την Ουκρανία
Το Βέλγιο, όπου βρίσκονται τα 185 από τα 210 δισεκατομμύρια ευρώ των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην Ευρώπη, έχει εκφράσει σημαντικές ανησυχίες. Το Βελγικό κράτος ζητά λεπτομερείς νομικές εγγυήσεις, κυρίως όσον αφορά το ενδεχόμενο ρωσικών αγωγών κατά του βελγικού θεματοφυλακίου τίτλων Euroclear, όπου τηρούνται τα περιουσιακά στοιχεία. Τέτοιες αγωγές θα μπορούσαν να είναι δαπανηρές και μακροχρόνιες. Το Βέλγιο απαιτεί από τις άλλες χώρες της ΕΕ να εγγυηθούν ότι δεν θα μείνει μόνο του να καλύψει τα έξοδα και τις οικονομικές επιπτώσεις, καθώς και να παράσχουν άμεσα κεφάλαια αν τα δικαστήρια αποφασίσουν την επιστροφή των χρημάτων στη Ρωσία πριν από την καταβολή αποζημιώσεων στην Ουκρανία. Οι ανησυχίες του Βελγίου αποτελούν κρίσιμο εμπόδιο για την πρόοδο του σχεδίου.
Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η πολυπλοκότητα των διεθνών νομικών πλαισίων και οι πιθανές αντιδράσεις της Ρωσίας καθιστούν την αξιοποίηση των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων μια νομικά λεπτή ισορροπία. Η ανάγκη για ομόφωνη ανανέωση των κυρώσεων κάθε έξι μήνες δημιουργεί επίσης τον κίνδυνο η Ουγγαρία, η οποία διατηρεί στενότερες σχέσεις με τη Μόσχα, να αρνηθεί την ανανέωση, οδηγώντας στην αυτόματη απελευθέρωση των κεφαλαίων. Το Βέλγιο και άλλες κυβερνήσεις της ΕΕ ζητούν από την Επιτροπή να βρει έναν τρόπο να αποτρέψει αυτό το σενάριο πριν εγκρίνουν το σχέδιο.
Το πολιτικό διακύβευμα και η συνέχεια
Πέρα από τα 185 δισεκατομμύρια ευρώ που έχουν δεσμευτεί στο Βέλγιο, εκτιμάται ότι επιπλέον 25 δισεκατομμύρια ευρώ ρωσικών κρατικών κεφαλαίων είναι παγωμένα σε τράπεζες της ΕΕ σε διάφορες χώρες, κυρίως στη Γαλλία και το Λουξεμβούργο. Το Βέλγιο υποστηρίζει ότι και άλλες χώρες που διαθέτουν ρωσικά κεφάλαια, συμπεριλαμβανομένων των μελών της Ομάδας των Επτά (G7) – Καναδάς, Ιαπωνία, Βρετανία και ΗΠΑ – θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο σχέδιο.
Αξιωματούχοι της ΕΕ που είναι κοντά στις συνομιλίες μεταξύ της Επιτροπής και του Βελγίου εκφράζουν αισιοδοξία ότι όλες αυτές οι ανησυχίες μπορούν να αντιμετωπιστούν μία προς μία. Ωστόσο, όπως υπογράμμισε ένας αξιωματούχος, «τελικά, θα είναι θέμα πολιτικής βούλησης». Η επόμενη συζήτηση των ηγετών της ΕΕ για το σχέδιο έχει προγραμματιστεί για τις 18 Δεκεμβρίου, όπου αναμένεται να εξεταστούν οι προτάσεις της Επιτροπής για την αντιμετώπιση των βελγικών ανησυχιών και την εξασφάλιση της αναγκαίας συναίνεσης. Η ΕΕ έχει ήδη επεξεργαστεί σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την Ουκρανία, σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία.
