Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να ανακοινώσει ένα σχέδιο ευρείας κλίμακας για την άρση γραφειοκρατικών εμποδίων και την επένδυση σημαντικών κεφαλαίων στην ενίσχυση της στρατιωτικής κινητικότητας στην ήπειρο, με στόχο την αποτελεσματική αποτροπή πιθανών απειλών από τη Ρωσία.
Το πακέτο, που περιλαμβάνει το νέο σύστημα EMERS, στοχεύει να επιτρέψει την ταχεία μετακίνηση στρατευμάτων και οπλισμού σε περιόδους κρίσης, αντιμετωπίζοντας τις τρέχουσες ελλείψεις υποδομών και διαδικασιών.
Αυτή η φιλόδοξη πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έρχεται ως άμεση απάντηση στις αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις και την ανάγκη της Ευρώπης να ενισχύσει την αμυντική της στάση απέναντι σε πιθανούς αντιπάλους, κυρίως τη Ρωσία. Η τρέχουσα κατάσταση, όπου οι εθνικοί κανόνες και οι υποδομές δεν είναι εναρμονισμένοι, δημιουργεί σημαντικά εμπόδια στην ταχεία και αποτελεσματική μετακίνηση στρατιωτικών δυνάμεων, καθιστώντας την αποτροπή θεωρητική.
Οι «σημαντικοί φραγμοί» στην ευρωπαϊκή άμυνα
«Σημαντικά εμπόδια στην αποτελεσματική στρατιωτική κινητικότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθούν να υφίστανται», αναφέρει η ανακοίνωση που πρόκειται να δημοσιευθεί την Τετάρτη, σύμφωνα με το POLITICO. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να μειώσει τη γραφειοκρατία και να επενδύσει χρήματα για να διευκολύνει τη μετακίνηση στρατευμάτων και όπλων σε ολόκληρη την ήπειρο.
Το έγγραφο, μέρος του επερχόμενου πακέτου στρατιωτικής κινητικότητας, τονίζει ότι η στρατιωτική κινητικότητα είναι ο κρίσιμος παράγοντας για την αμυντική στάση και τις δυνατότητες που χρειάζεται επειγόντως η Ευρώπη για να αποτρέψει αξιόπιστα τους αντιπάλους της και να ανταποκριθεί σε οποιαδήποτε κρίση.
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους αναλυτές άμυνας είναι η αργή ανταπόκριση της Ευρώπης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, με ορισμένες χώρες να απαιτούν έως και 45 ημέρες προειδοποίηση για τη διέλευση στρατιωτικού εξοπλισμού. Η αποσπασματικότητα των εθνικών κανόνων και η έλλειψη εναρμόνισης υπονομεύουν την ικανότητα της ΕΕ να λειτουργήσει ως ενιαίο αμυντικό μέτωπο, γεγονός που καθιστά επιτακτική την ανάγκη για άμεσες και συντονισμένες δράσεις.
Το νέο σύστημα EMERS και οι αλλαγές στους κανόνες
Στο επίκεντρο του σχεδίου βρίσκεται το νέο Ευρωπαϊκό Σύστημα Ενισχυμένης Απόκρισης Στρατιωτικής Κινητικότητας (EMERS), ένα νέο σχήμα που επιτρέπει στα κράτη μέλη – ή στην Επιτροπή – να προτείνουν την προσωρινή αναστολή των κανονικών κανόνων μεταφοράς κατά τη διάρκεια έκτακτων αναγκών.
Μόλις ενεργοποιηθεί, το EMERS θα δώσει στον στρατό προτεραιότητα πρόσβασης σε υποδομές, μέσα μεταφοράς και βασικές υπηρεσίες. «Οι καταστάσεις που απαιτούν ταχεία, μεγάλης κλίμακας στρατιωτική μετακίνηση σπάνια ανακοινώνονται εκ των προτέρων», αναφέρει η ανακοίνωση, προσθέτοντας ότι χωρίς καλύτερους κανόνες στρατιωτικής κινητικότητας, η αποτροπή ενός αντιπάλου παραμένει «θεωρητική».
Εάν εγκριθεί, το EMERS θα χορηγεί επίσης παρεκκλίσεις από τους τυπικούς τελωνειακούς και μεταφορικούς κανόνες, συμπεριλαμβανομένων των ορίων στους χρόνους οδήγησης και των περιόδων ανάπαυσης για τους πολιτικούς φορείς, καθώς και ταχύτερες, ειδικές τελωνειακές διαδικασίες βάσει ενός συγκεκριμένου πρωτοκόλλου της ΕΕ.
Το πλαίσιο θα μπορούσε να παραμείνει σε ισχύ για έως και ένα έτος, με την ενεργοποίηση να εγκρίνεται από το Συμβούλιο εντός 48 ωρών από την πρότασή του. Για τον συντονισμό επί τόπου, κάθε κράτος μέλος θα ορίσει έναν εθνικό συντονιστή για τις στρατιωτικές μεταφορές, ο οποίος θα λειτουργεί ως ενιαίο σημείο επαφής για άδειες, ειδοποιήσεις και αντιμετώπιση κρίσεων.
Προτεινόμενο Το Βέλγιο έκλεισε αεροδρόμια και τέθηκε σε κατάσταση επιφυλακής λόγω πτήσεων μη επανδρωμένων συσκευών
Επενδύσεις σε υποδομές και προστασία από κυβερνοαπειλές
Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ αγωνίζονται να διευκολύνουν τη μεταφορά στρατευμάτων, όπλων, πυρομαχικών και καυσίμων από τη Δυτική Ευρώπη στις πρώτες γραμμές μιας πιθανής σύγκρουσης με τη Ρωσία στα ανατολικά. Επί του παρόντος, οι δρόμοι, οι γέφυρες, οι σιδηροδρομικές γραμμές και η γραφειοκρατία του μπλοκ δεν είναι κατάλληλα για να αντιδράσουν γρήγορα σε περίπτωση απειλής.
Η ανακοίνωση προβλέπει επίσης την αναθεώρηση του κανονισμού για τις εγκαταστάσεις σιδηροδρομικών υπηρεσιών και του κανονισμού για τις αεροπορικές υπηρεσίες, καθώς και μια αξιολόγηση το 2026 των κανόνων ευέλικτης χρήσης του εναέριου χώρου και μια δέσμευση για την προώθηση αεροδρομίων διπλής χρήσης.
Ένα μεγάλο μέρος της προσπάθειας στρατιωτικής κινητικότητας της Ευρώπης είναι η χαρτογράφηση 500 σημείων συμφόρησης – των γεφυρών, των σηράγγων και των λιμανιών που λειτουργούν ως σημεία συμφόρησης για τις στρατιωτικές μεταφορές – και η αναβάθμισή τους σε στρατιωτικά πρότυπα.
Η ανακοίνωση προβλέπει επίσης μια προσπάθεια να συνδέσει καλύτερα τις υποδομές μεταφορών της ΕΕ με την Ουκρανία, η οποία θα κοστίσει έως και 100 δισεκατομμύρια ευρώ. Η Επιτροπή θέλει η ΕΕ να διαθέσει 17,7 δισεκατομμύρια ευρώ για τη στρατιωτική κινητικότητα στο πλαίσιο της Διευκόνσεως «Συνδέοντας την Ευρώπη» στον επόμενο επταετή προϋπολογισμό του μπλοκ, ξεκινώντας το 2027 – μια δεκαπλάσια αύξηση από τα 1,7 δισεκατομμύρια ευρώ του τρέχοντος προϋπολογισμού.
Το κείμενο προβλέπει επίσης τη δημιουργία ενός ταμείου αλληλεγγύης και ενός στρατηγικού αποθέματος μεταφορών, επιτρέποντας την κοινή χρήση των μέσων μεταφοράς της ΕΕ και των εθνικών μέσων μεταφοράς σε κρίσεις. Η ανακοίνωση σημειώνει επίσης ότι η ΕΕ πρέπει να προστατεύσει καλύτερα τις υποδομές της από κυβερνοεπιθέσεις και υβριδικές επιθέσεις, καθώς το μπλοκ έχει δει μια εξάπλωση τέτοιων απειλών.
Το χρονοδιάγραμμα και οι μελλοντικές προοπτικές
Ο Επίτροπος Μεταφορών, Απόστολος Τζιτζικώστας, δήλωσε νωρίτερα αυτό το μήνα στο POLITICO ότι το μπλοκ πρέπει να αναπαράγει τη ζώνη ανοιχτών συνόρων Σένγκεν για στρατιωτικό εξοπλισμό. «Πρέπει να κινηθούμε γρήγορα. Πρέπει να κινηθούμε γρηγορότερα από ό,τι έχει συνηθίσει ή αναμένει η Ευρώπη», δήλωσε ο κ.
Τζιτζικώστας, λέγοντας ότι ο στόχος είναι να τεθούν οι βάσεις έως το 2030. Ένας νέος Όμιλος Μεταφορών Στρατιωτικής Κινητικότητας, που θα συγκεντρώνει εθνικές αρχές, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, θα επιβλέπει την εφαρμογή.
Ο Γερμανός Υπουργός Άμυνας, Μπόρις Πιστόριους, προειδοποίησε το Σαββατοκύριακο ότι η Ρωσία ενδέχεται να είναι ικανή να εξαπολύσει επίθεση σε κράτος μέλος του ΝΑΤΟ ενισχύοντας την ανατολική πτέρυγα ήδη από το 2028-2029. Η ανακοίνωση καταλήγει τονίζοντας ότι «η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει αποφασιστική δράση», καθώς «ενώ έχει σημειωθεί πρόοδος, η ΕΕ παραμένει δεσμευμένη από κατακερματισμένες προσεγγίσεις που υπονομεύουν την ικανότητά μας να μετακινούμε στρατιωτικό εξοπλισμό και προσωπικό σε όλη την Ευρώπη».
