Η πίεση στο δημόσιο ταμείο του Κιέβου προκαλεί επείγουσες αποφάσεις στην Ευρώπη καθώς η Ουκρανία ενδέχεται να επιβάλει μέτρα λιτότητας από τον Απρίλιο εάν δεν υπάρξει νέα χρηματοδότηση. Αξιωματούχοι της ΕΕ εξετάζουν τη χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη δημιουργία δανείου αποκατάστασης, ενώ στο τραπέζι παραμένει αντιπαράθεση για τη νομική και πολιτική ασφαλή εφαρμογή.
Πότε τελειώνουν τα διαθέσιμα
Η κυβέρνηση στο Κίεβο έχει καταρτίσει σειρά έκτακτων μέτρων που ενεργοποιούνται σε βαθμίδες, ξεκινώντας από την πρόωρη χρήση κονδυλίων που προορίζονται για το επόμενο έτος και φτάνοντας σε πιθανά πάγωμα πληρωμών προς δήμους. Στο ενδιάμεσο στάδιο προβλέπεται πώληση κρατικού χρέους στους επενδυτές και αναδιάρθρωση ορισμένων δαπανών πριν αποφασιστεί ο οριστικός περιορισμός μισθών ή συντάξεων.
Εφόσον εξαντληθούν οι επιλογές χρηματοδότησης, το κράτος θα αρχίσει να αναστέλλει πληρωμές που σχετίζονται με αποκατάσταση υποδομών από επιθέσεις, με τελευταίο μέτρο την αναβολή μισθοδοσίας σε δημόσιους υπαλλήλους και στρατιωτικούς. Η διαδικασία αυτή θα επιφέρει άμεσες επιπτώσεις σε τοπικές υπηρεσίες και κοινωνικές δομές.
Το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί την ιδέα ενός δανείου αποζημίωσης ύψους €140 δισ. που θα χρηματοδοτηθεί από τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια που διατηρούνται υπό την επιμέλεια του Euroclear, με στόχο να παρασχεθεί με εγγυήσεις χωρίς να βαρύνει απευθείας τους προϋπολογισμούς κρατών μελών.
Ωστόσο, η Βελγική κυβέρνηση παραμένει ο κύριος αντίπαλος στην παρούσα φάση εξαιτίας φόβων για αντίποινα.
Η σύνδεση αυτού του σχεδίου με το ΔΝΤ καθιστά κρίσιμη την πρόταση της Επιτροπής, αφού το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προετοιμάζει δάνειο περίπου $8 δισ. προς την Ουκρανία που θα εξαρτηθεί από την ύπαρξη εγγυήσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες του Jamie Dettmer, Giovanna Faggionato, Seb Starcevic, Gregorio Sorgi και Tim Ross, οι κινήσεις της Επιτροπής μπορούν να καθησυχάσουν το Ταμείο και να επιτρέψουν τις εκταμιεύσεις.
Παρά την πολιτική βούληση σε επίπεδο Επιτροπής και αρκετών υπουργών, η νομοθετική διαδρομή περνά από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια, ενώ απαιτείται να αντιμετωπιστούν νομικά εμπόδια που επιτρέπουν σε ορισμένα κράτη να ασκήσουν βέτο στη διατήρηση κυρώσεων.
Προτεινόμενο Ο γερουσιαστής Σέλντον Γουάιτχαους παρευρίσκεται στη σύνοδο COP30 στο Μπελέμ
Πολιτικοί κίνδυνοι και πρακτικά εμπόδια
Η ανάγκη για ομοφωνία σε ορισμένα σημεία, καθώς και οι κάθε εξάμηνο ανανεώσεις κυρώσεων, αφήνουν περιθώριο σε κυβερνήσεις όπως της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας να μπλοκάρουν αποφάσεις, με αποτέλεσμα κίνδυνος ανατροπής της πρωτοβουλίας εάν ενεργοποιήσουν το βέτο.
Η Επιτροπή εξετάζει νομικούς χειρισμούς για να μειωθεί αυτή η απειλή, αλλά η αποτελεσματικότητα τους δεν είναι βέβαιη.
Επιπλέον, η πιθανότητα πολιτικών αιτημάτων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να τροποποιήσει το κείμενο εισάγει νέο επίπεδο ρίσκου, ενώ κάποιες κυβερνήσεις θα χρειαστούν νομοθετική έγκριση σε εθνικό επίπεδο πριν δώσουν εγγυήσεις. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και αν συμφωνηθεί το πλαίσιο, η εκταμίευση θα καθυστερήσει μήνες σε ορισμένες περιπτώσεις.
Στην πολιτική σφαίρα προστίθεται και η πρόσφατη υπόθεση διαφθοράς στην ενέργεια της Ουκρανίας, όπου η εισαγγελική έρευνα αναφέρει απόπειρα εκροής περίπου €100 εκατ. από κρατικές συμβάσεις, με εμπλοκή σημερινών και πρώην αξιωματούχων. Το σκάνδαλο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για περιορισμούς χρήσης χρημάτων ή ως επιχείρημα από κράτη που αντιτίθενται, παρά το επιχείρημα ότι δεν υπάρχει πρόταση απόρριψης του συνολικού σχεδίου.
Χρονολογίες και επόμενα βήματα
Η Δανική προεδρία της ΕΕ ζήτησε από την Επιτροπή να προχωρήσει με την πρόταση μετά τις συναντήσεις υπουργών, ώστε οι τεχνικές συνομιλίες να ξεκινήσουν πριν από τη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου, αλλιώς υπάρχει ρίσκο ώθησης της διαδικασίας μετά τις 18 Δεκεμβρίου.
Ένα τέτοιο ορόσημο θα επιβραδύνει την πιθανότητα άμεσης βοήθειας και μπορεί να επιβάλει γεφυρωτικά δάνεια προς το Κίεβο μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες.
Η επιλογή ανάμεσα σε νομικές και πολιτικές λύσεις παραμένει στενά συνδεδεμένη με τον χρόνο: χωρίς άμεσες αποφάσεις, οι δαπάνες για άμυνα και αποκατάσταση στην Ουκρανία θα συρρικνωθούν, ενώ μια γρήγορη πρόταση από την Επιτροπή θα δώσει στα κράτη μέλη και στο Ευρωκοινοβούλιο χώρο για διαπραγμάτευση. Η ώρα της απόφασης παραμένει κρίσιμη καθώς η Ευρώπη επιχειρεί να εξισορροπήσει νομικά και γεωπολιτικά ρίσκα.
