Ενώ τα αμερικανικά σχέδια για το μέλλον της Γάζας αρχίζουν να διαμορφώνονται, η Χαμάς επαναφέρει σταδιακά τον έλεγχο στην περιοχή, ρυθμίζοντας τιμές και επιβάλλοντας τέλη σε αγαθά. Κάτοικοι της Γάζας αναφέρουν ότι η ομάδα επιδιώκει να διευρύνει την εξουσία της, προκαλώντας αμφιβολίες στους αντιπάλους της σχετικά με την πρόθεσή της να παραχωρήσει την εξουσία όπως έχει υποσχεθεί, με σοβαρές επιπτώσεις στην καθημερινότητά τους.
Η Επαναφορά του Ελέγχου της Χαμάς στη Γάζα
Μετά την έναρξη της εκεχειρίας τον περασμένο μήνα, η Χαμάς επανεγκατέστησε γρήγορα τον έλεγχό της σε περιοχές από τις οποίες αποχώρησε το Ισραήλ. Αυτή η κίνηση συνοδεύτηκε από την εκτέλεση δεκάδων Παλαιστινίων που κατηγορήθηκαν για συνεργασία με το Ισραήλ, κλοπή ή άλλα εγκλήματα.
Ενώ οι ξένες δυνάμεις απαιτούν τον αφοπλισμό και την αποχώρηση της ομάδας από τη διακυβέρνηση, δεν έχει ακόμη επιτευχθεί συμφωνία για το ποιος θα τους αντικαταστήσει.
Δεν είναι η πρώτη φορά που παρατηρούμε τη Χαμάς να εκμεταλλεύεται ένα κενό εξουσίας για να ενισχύσει τη θέση της. Ιστορικά, από την ανάληψη του ελέγχου της Γάζας το 2007 από την Παλαιστινιακή Αρχή, η ομάδα έχει δείξει μια συστηματική ικανότητα να αναδιοργανώνεται και να επιβάλλει την παρουσία της, ιδιαίτερα σε περιόδους αστάθειας.
Αυτή η τακτική αποσκοπεί στο να δείξει τόσο στους κατοίκους όσο και στις διεθνείς δυνάμεις ότι η Χαμάς δεν μπορεί να παρακαμφθεί σε καμία μελλοντική διευθέτηση της περιοχής.
Πλέον, πολλοί κάτοικοι της Γάζας δηλώνουν ότι αισθάνονται τον έλεγχο της Χαμάς να αυξάνεται και με άλλους τρόπους. Οι αρχές παρακολουθούν κάθε εισαγόμενο αγαθό στις περιοχές που ελέγχονται από τη Χαμάς, επιβάλλοντας τέλη σε ιδιωτικά εισαγόμενα προϊόντα, όπως καύσιμα και τσιγάρα, ενώ επιβάλλουν πρόστιμα σε εμπόρους που θεωρούνται ότι υπερχρεώνουν τα αγαθά.
Οικονομικές Παρεμβάσεις και Αντιδράσεις
Οι αναφορές για φορολόγηση τσιγάρων και καυσίμων διαψεύστηκαν από τον Ισμαήλ Αλ-Θαουάμπτα, επικεφαλής του γραφείου Τύπου της κυβέρνησης της Χαμάς, ο οποίος αρνήθηκε ότι η κυβέρνηση αυξάνει φόρους. Ο Θαουάμπτα δήλωσε ότι οι αρχές εκτελούν μόνο επείγοντα ανθρωπιστικά και διοικητικά καθήκοντα, καταβάλλοντας «εντατικές προσπάθειες» για τον έλεγχο των τιμών.
Επανέλαβε επίσης την ετοιμότητα της Χαμάς να παραδώσει την εξουσία σε μια νέα τεχνοκρατική διοίκηση, με στόχο την αποφυγή του χάους στη Γάζα.
Ο Χάτεμ Αμπού Νταλάλ, ιδιοκτήτης εμπορικού κέντρου στη Γάζα, επεσήμανε ότι οι τιμές είναι υψηλές λόγω της ανεπαρκούς εισροής αγαθών. Ανέφερε πως κυβερνητικοί εκπρόσωποι προσπαθούν να επιβάλουν τάξη στην οικονομία, ελέγχοντας τα αγαθά και καθορίζοντας τιμές.
Ωστόσο, ο Μοχάμεντ Καλίφα, κάτοικος της περιοχής Νουσεϊράτ, δήλωσε ότι οι τιμές αλλάζουν συνεχώς παρά τις προσπάθειες ρύθμισης, περιγράφοντας την κατάσταση ως «χρηματιστήριο».
Συγκεκριμένα, οι οικονομικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν:
- Ρύθμιση της τιμής του κοτόπουλου και άλλων βασικών αγαθών.
- Επιβολή τελών σε ιδιωτικά εισαγόμενα προϊόντα, όπως καύσιμα και τσιγάρα.
- Πρόστιμα σε εμπόρους που υπερχρεώνουν, μια κίνηση που, αν και μειώνει ορισμένες τιμές, δεν αντιμετωπίζει το γενικό πρόβλημα του υψηλού κόστους.
Οι Επιπτώσεις στην Καθημερινότητα των Κατοίκων
Οι κάτοικοι της Γάζας συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, παρόλο που περισσότερη βοήθεια έχει εισέλθει μετά την εκεχειρία. «Οι τιμές είναι υψηλές. Δεν υπάρχει εισόδημα, οι συνθήκες είναι δύσκολες, η ζωή είναι σκληρή, και ο χειμώνας έρχεται», δήλωσε ο Καλίφα, τονίζοντας την απελπιστική κατάσταση.
Ένας ανώτερος εισαγωγέας τροφίμων από τη Γάζα ανέφερε ότι η Χαμάς δεν έχει επιστρέψει σε πλήρη φορολογική πολιτική, αλλά «βλέπουν και καταγράφουν τα πάντα». Υπάρχουν σημεία ελέγχου κατά μήκος των διαδρομών, όπου σταματούν φορτηγά και ανακρίνουν οδηγούς, ενώ οι χειραγωγοί τιμών τιμωρούνται με πρόστιμα.
Αυτό που παρατηρούμε είναι μια βαθιά ανησυχία μεταξύ των κατοίκων της Γάζας, καθώς η οικονομική τους κατάσταση επιδεινώνεται συνεχώς. Σε σύγκριση με προηγούμενες περιόδους μετά από συγκρούσεις, η έλλειψη ρευστότητας και η αβεβαιότητα για το μέλλον είναι πιο έντονες από ποτέ.
Η προσπάτητα της Χαμάς να ρυθμίσει τις τιμές, αν και φαινομενικά στοχεύει στην προστασία των καταναλωτών, συχνά δημιουργεί περισσότερη γραφειοκρατία και καθυστερήσεις, επιβαρύνοντας περαιτέρω την ήδη εύθραυστη αγορά.
Πριν τον πόλεμο, η κυβέρνηση της Χαμάς στη Γάζα απασχολούσε έως και 50.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένων αστυνομικών. Χιλιάδες από αυτούς σκοτώθηκαν, αλλά οι εναπομείναντες είναι έτοιμοι να συνεχίσουν να εργάζονται υπό νέα διοίκηση. Οι αρχές της Χαμάς συνέχισαν να τους καταβάλλουν μισθούς κατά τη διάρκεια του πολέμου, αν και περικόψαν τους υψηλότερους, τυποποιώντας τους μισθούς στα 1.500 σέκελ (470 δολάρια) το μήνα.
Πιστεύεται ότι η Χαμάς χρησιμοποίησε αποθεματικά μετρητά για να πληρώσει τους μισθούς.
Το Μέλλον της Διακυβέρνησης και το Σχέδιο Τραμπ
Το σχέδιο του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, εξασφάλισε μια εκεχειρία στις 10 Οκτωβρίου και την απελευθέρωση των τελευταίων ζωντανών ομήρων που είχαν συλληφθεί κατά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 στο Ισραήλ. Το σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία μιας μεταβατικής αρχής, την ανάπτυξη μιας πολυεθνικής δύναμης ασφαλείας, τον αφοπλισμό της Χαμάς και την έναρξη της ανοικοδόμησης.
Ωστόσο, πηγές αναφέρουν ότι η de facto διαίρεση της Γάζας φαίνεται όλο και πιο πιθανή, με τις ισραηλινές δυνάμεις να παραμένουν αναπτυγμένες σε περισσότερο από το ήμισυ της περιοχής και τις προσπάθειες για την προώθηση του σχεδίου να παραπαίουν. Η πρόοδος του σχεδίου Τραμπ έχει παγώσει, δημιουργώντας ένα κενό που η Χαμάς φαίνεται να εκμεταλλεύεται.
Ερωτηθείς για τις αναφορές περί επιβολής τελών από τη Χαμάς, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ δήλωσε: «Γι’ αυτό η Χαμάς δεν μπορεί και δεν θα κυβερνήσει στη Γάζα». Πρόσθεσε ότι μια νέα κυβέρνηση μπορεί να σχηματιστεί μόλις ο ΟΗΕ εγκρίνει το σχέδιο του Τραμπ, ενώ σημείωσε ότι έχει σημειωθεί πρόοδος προς τον σχηματισμό της πολυεθνικής δύναμης.
Η Παλαιστινιακή Αρχή πιέζει για συμμετοχή στη νέα κυβέρνηση της Γάζας, αν και το Ισραήλ απορρίπτει την ιδέα της επανόδου της στην εξουσία. Το Φατάχ και η Χαμάς βρίσκονται σε αντιπαράθεση σχετικά με τον τρόπο σχηματισμού του νέου κυβερνητικού οργάνου.
Ο Γκαΐθ αλ-Ομάρι, ανώτερος συνεργάτης στο think-tank Washington Institute, υπογράμμισε ότι οι ενέργειες της Χαμάς αποσκοπούν στο να δείξουν τόσο στους κατοίκους της Γάζας όσο και στις ξένες δυνάμεις ότι δεν μπορεί να παρακαμφθεί. «Όσο περισσότερο περιμένει η διεθνής κοινότητα, τόσο πιο εδραιωμένη γίνεται η Χαμάς», δήλωσε.
Ο Μουνθέρ αλ-Χάγιεκ, εκπρόσωπος του Φατάχ στη Γάζα, ανέφερε ότι οι ενέργειες της Χαμάς «δίνουν μια σαφή ένδειξη ότι η Χαμάς θέλει να συνεχίσει να κυβερνά». Ο ακτιβιστής Μουσταφά Ιμπραήμ πιστεύει ότι η Χαμάς εκμεταλλεύεται τις καθυστερήσεις στο σχέδιο Τραμπ «για να ενισχύσει την κυριαρχία της».
Η έλλειψη μετρητών και οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες, όπως περιγράφονται στην έλλειψη ρευστού μετά την εκεχειρία, καθιστούν την κατάσταση ακόμη πιο περίπλοκη. Καθώς ο χειμώνας πλησιάζει, η ανεπαρκής ροή ανθρωπιστικής βοήθειας και οι ελλείψεις τροφίμων επιδεινώνουν την ήδη δεινή κατάσταση των κατοίκων.
Η εκτίμησή μας είναι ότι η απουσία μιας σαφούς και άμεσης εναλλακτικής λύσης για τη διακυβέρνηση της Γάζας επιτρέπει στη Χαμάς να συνεχίσει να ενισχύει τον έλεγχό της. Η διεθνής κοινότητα καλείται να δράσει αποφασιστικά για την εφαρμογή ενός βιώσιμου σχεδίου, προκειμένου να αποφευχθεί η περαιτέρω εδραίωση της Χαμάς και η επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης για τους κατοίκους της περιοχής.
