Η πρόσφατη συμφωνία των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μείωση εκπομπών έως το 2040 περιέχει όρους που ενδέχεται να χαλαρώσουν την πορεία προς τον μηδενισμό του 2050, όπως προειδοποιεί κορυφαίος επιστημονικός σύμβουλος. Σε αυτήν τη συμφωνία το ενιαίο ποσοστό μειώσεων αναφέρεται σε 90% έως το 2040, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπεται η κάλυψη μέρους των στόχων μέσω πιστωτικών μηχανισμών, γεγονός που αλλάζει το σκηνικό για τις εσωτερικές επενδύσεις. Στόχος 2040 της ΕΕ παρουσιάζει νέες επιλογές συμμόρφωσης που επηρεάζουν τον σχεδιασμό πολιτικής.
Τι προβλέπει ο νέος ενδιάμεσος στόχος
Σύμφωνα με τις αποφάσεις, το γενικό πλαίσιο αναφέρει μείωση έως 90 τοις εκατό σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, αλλά το εσωτερικό κόψιμο εκπομπών ορίζεται στο 85% για τις εσωτερικές εκπομπές, αφήνοντας έως 5 μονάδες για αντιστάθμιση εκτός συνόρων. Η πρακτική της αγοράς πιστώσεων σημαίνει ότι ένα μέρος των υποχρεώσεων μπορεί να εκπληρωθεί με αγορές από τρίτες χώρες, κάτι που αλλάζει τη γεωγραφία των επενδύσεων σε τεχνολογίες μείωσης εκπομπών. πιστώσεις άνθρακα εισάγουν επιλογές συμμόρφωσης που δεν βασίζονται αποκλειστικά στην εγχώρια μείωση ρύπων.
Επιπλέον, στο κείμενο περιλαμβάνεται ρήτρα επανεξέτασης κάθε πέντε χρόνια με δυνατότητα προσαρμογής των υποχρεώσεων σε περίπτωση υψηλών τιμών ενέργειας ή δυσμερών οικονομικών όρων, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στο μέλλον. Η ρήτρα προβλέπει επίσης την επιλογή αγοράς πρόσθετων πιστώσεων σε συγκεκριμένες συνθήκες, γεγονός που φέρνει στο προσκήνιο την σχέση ανάμεσα σε δημόσιες πολιτικές και αγορές άνθρακα.
Αυτές οι προβλέψεις έχουν ήδη προκαλέσει συζητήσεις για τη μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα των μέτρων.
Προειδοποίηση από το επιστημονικό συμβούλιο
Σύμφωνα με πληροφορίες του POLITICO, ο επικεφαλής του επιστημονικού συμβουλίου της ΕΕ εξέφρασε ανησυχίες ότι τα κενά στην εφαρμογή μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο να μην επιτευχθεί ο στόχος του 2050· η αρχική σύσταση του συμβουλίου πρότεινε μειώσεις μεταξύ 90 και 95 τοις εκατό ως ορθολογικό εύρος για το 2040.
Η διατύπωση αυτή τονίζει ότι η τρέχουσα συμφωνία είναι περισσότερο πολιτικός συμβιβασμός παρά πλήρης εφαρμογή των επιστημονικών προτάσεων. Επιστημονικό συμβούλιο προειδοποιεί για τον κίνδυνο διάβρωσης των στόχων μέσω επαναλαμβανόμενων αναθεωρήσεων.
Ο ίδιος επιστήμονας τόνισε ότι η χρήση πιστώσεων στο εξωτερικό μπορεί να μεταθέσει κρίσιμες επενδύσεις εκτός της ευρωπαϊκής οικονομίας και να επιβραδύνει την εγχώρια απολιγνιτοποίηση, παρά το γεγονός ότι αναγνωρίζει την ανάγκη ευελιξίας σε ορισμένα σημεία.
Η προβληματική σχέση ανάμεσα σε εγχώριες επενδύσεις και εξαγωγή επιδόσεων για την εκπλήρωση στόχων αποτέλεσε κεντρικό σημείο της τοποθέτησης. Ottmar Edenhofer επισήμανε ότι ο κίνδυνος δεν μειώθηκε αλλά αυξήθηκε εξαιτίας των παραχωρήσεων.
Αντιδράσεις για την αγορά άνθρακα και τις μεταρρυθμίσεις
Η συζήτηση για την αγορά άνθρακα κέντρισε αντιδράσεις από βιομηχανικούς φορείς, με κάποιες φωνές να ζητούν κατάργηση του συστήματος, αίτημα που ο επικεφαλής του συμβουλίου χαρακτήρισε απαράδεκτο. Παρά τη διαφωνία, ο ίδιος αποδέχεται ότι χρειάζονται περιορισμένες μεταρρυθμίσεις για να διασφαλιστεί η εφικτότητα των στόχων σε έντονες βιομηχανίες.
Οι απαιτήσεις για κατάργηση της τιμής CO2 κρίνεται από τον ίδιο ως αντιπαραγωγική επιλογή που δεν θα βοηθήσει στην επίτευξη του μηδενισμού.
Από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο υπεύθυνος για την κλιματική πολιτική χαρακτήρισε τη συμφωνία «absolutely science-based», διατυπώνοντας διαφορετική οπτική για το αν οι προβλέψεις ανταποκρίνονται πλήρως στις επιστημονικές οδηγίες. Η αντίθεση ανάμεσα σε πολιτικές ανάγκες, οικονομικούς περιορισμούς και επιστημονικές συστάσεις παραμένει εμφανής, ενώ θέματα ανταγωνιστικότητας κρίσιμων κλάδων συχνά συνδέονται με τις αλλαγές στην κλιματική ρύθμιση.
Wopke Hoekstra παρουσίασε τη συμφωνία ως επιστημονικά τεκμηριωμένη.
