Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για απαγόρευση της πώλησης νέων βενζινοκίνητων και ντιζελοκίνητων οχημάτων από το 2035 έχει μετατραπεί σε πολιτικό ζήτημα που αξιοποιούν κόμματα της δεξιάς. Σε αρκετές χώρες, αντιδράσεις από πολίτες και βιομηχανία ενισχύουν την κριτική προς τις κεντρικές πολιτικές της ΕΕ, ενώ κόμματα κεντροδεξιάς και ακροδεξιάς αλλάζουν θέσεις για εκλογικούς λόγους.
Πώς το θέμα έγινε εργαλείο πολιτικής
Κομματικοί σχηματισμοί της άκρας δεξιάς εκμεταλλεύονται την επιφύλαξη των ψηφοφόρων απέναντι στην τεχνολογική αλλαγή, παρουσιάζοντας την απαγόρευση ως επίθεση στον τρόπο ζωής. Αυτή η ρητορική συχνά συνδέεται με αιχμές εναντίον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της «ρυθμιστικής υπερβολής», όρους που χρησιμοποιούνται σε προεκλογικά μηνύματα.
Μια πανευρωπαϊκή έρευνα σε περίπου 15.000 άτομα στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Πολωνία έδειξε ότι η απαγόρευση των θερμικών κινητήρων ήταν ανάμεσα στις πιο αντιδημοφιλείς πολιτικές, παρά τη συνολική στήριξη σε μέτρα για το κλίμα. Ο Jannik Jansen, ερευνητής στο Jacques Delors Centre, παρατήρησε ότι η αμφισβήτηση των πολιτών μετατρέπεται σε πολιτικά κέρδη για ορισμένα κόμματα.
Σε χώρες όπου το αυτοκίνητο αποτελεί σημαντικό κομμάτι της οικονομίας, το θέμα προσφέρει ευκαιρίες συσπείρωσης ψηφοφόρων, καθώς η αντίδραση δεν περιορίζεται μόνο σε ιδεολογικές ομάδες αλλά φτάνει και σε εργαζόμενους του κλάδου και σε ιδιοκτήτες οχημάτων.
Το ζήτημα σε εθνικές πολιτικές αρένες
Στην Τσεχία, ένα κόμμα που προβάλλει τα συμφέροντα των αυτοκινητιστών κατέγραψε σημαντική άνοδο και συμμετέχει σε συνασπισμό με το κοινώς ισχυρό κόμμα ANO και την Ελευθερία και Άμεση Δημοκρατία, διατηρώντας έτσι ισχυρή αντίθεση στην απαγόρευση σε εθνικό επίπεδο.
Στην Πολωνία, βουλευτές και κόμματα παίζουν τον ρόλο υπεράσπισης της επιλογής του καταναλωτή, με αιχμές όπως το μήνυμα «Σταματήστε τους κλιματικούς φανατικούς» που χρησιμοποιεί η Κομφεντερατία. Ο Ευρωβουλευτής Piotr Müller έχει δηλώσει ότι κανείς δεν πρέπει να αναγκαστεί να αλλάξει αυτοκίνητο λόγω αποφάσεων των Βρυξελλών, τονίζοντας την λαμβάνουσα πολιτική θέση της αντιπολίτευσης.
Στην Ιταλία, ο αρχηγός της Λέγκας Matteo Salvini χαρακτήρισε το μέτρο «ιδεοληψία» και εκφράζει ανησυχίες ότι η αλλαγή μπορεί να βλάψει τη βιομηχανία, ενώ το Ρώμη πιέζει για εξαιρέσεις στο νομοσχέδιο για τα βιοκαύσιμα. Στη Γαλλία, ο Jordan Bardella της Εθνικής Συσπείρωσης επιδιώκει την κατάργηση της 2035 διάταξης, γεγονός που αντικατοπτρίζει την πολιτική μετατόπιση της χώρας.
Προτεινόμενο Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Βοσνίας επιβεβαιώνει την πολιτική απαγόρευση κατά του Μιλόραντ Ντόντικ
Εσωτερικές αντιπαραθέσεις στην Ευρώπη
Κυβερνητικές και κομματικές γραμμές έχουν αλλάξει, με κεντροδεξιά στρώματα να υιοθετούν πιο επικριτική στάση απέναντι στη νομοθεσία ώστε να αποφύγουν απώλειες ψήφων. Στη Γερμανία, οι Χριστιανοδημοκράτες έθεσαν την ανατροπή της απαγόρευσης ως σημείο της εκστρατείας τους, ενώ η συμμαχία με Σοσιαλδημοκράτες οδήγησε σε συμβιβασμούς σχετικά με τεχνολογικές εξαιρέσεις.
Ο πρωθυπουργός της Βαυαρίας Markus Söder προειδοποίησε για κίνδυνο απώλειας θέσεων εργασίας στον κλάδο του αυτοκινήτου, χαρακτηρίζοντας την πολιτική ως απειλή για την βιομηχανική απασχόληση. Η αντίθεση αυτή οδήγησε σε διαφοροποιήσεις ανάμεσα σε ομόσπονδα κόμματα και σε εσωτερικές τριβές για τον τρόπο εφαρμογής της 2035 διάταξης.
Η Πολωνία και άλλα κράτη φαίνεται να ακολουθούν περισσότερο προσεκτική γραμμή, συμμαχώντας με τη φωνή της Γερμανίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να επιτύχουν αλλαγές ή αναβολές στην εφαρμογή του μέτρου.
Πιέσεις στην αυτοκινητοβιομηχανία και στην Επιτροπή
Ο κλάδος αντιμετωπίζει συνδυασμό προκλήσεων, όπως δασμοί από τις ΗΠΑ, ανταγωνισμό από κινεζικές εταιρείες και μια αγορά που δεν ανέκαμψε πλήρως μετά την πανδημία. Κάποιοι κατασκευαστές ζητούν χαλάρωση της 2035 διάταξης προκειμένου να προστατευτούν βιομηχανικά συμφέροντα και θέσεις εργασίας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαντά στην πολιτική πίεση σχεδιάζοντας αναθεώρηση της νομοθεσίας, με την πρόταση της προέδρου Ursula von der Leyen να κατατίθεται μέχρι το τέλος του έτους. Ένας αξιωματούχος της Επιτροπής τόνισε ότι η αρνητική εικόνα των ηλεκτρικών οχημάτων έχει επηρεάσει την ταχύτητα της μετάβασης, αναφερόμενος στην ευρεία επιρροή της ρητορικής.
Στο εσωτερικό της ΕΕ, προτάσεις όπως η χρήση plug-in υβριδικών λύσεων, μικρών επεκτάσιμων κινητήρων και εναλλακτικών καυσίμων συζητούνται ως μέτρα αποσυμπίεσης, ενώ τα κράτη επιδιώκουν εγγυήσεις για διατήρηση θέσεων εργασίας και ευρωπαϊκής παραγωγής.
Η πολιτική αντιπαράθεση γύρω από την απαγόρευση των θερμικών κινητήρων αναδεικνύει την πρόκληση της ταυτόχρονης προώθησης κλιματικής πολιτικής και προστασίας βιομηχανικών ισορροπιών, με επιπτώσεις που διακλαδώνονται σε κόμματα, κυβερνήσεις και επιχειρήσεις.
