Η πρόσφατη σύνοδος κορυφής των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μια μαραθώνια συνάντηση που διήρκεσε δώδεκα και πλέον ώρες, ολοκληρώθηκε στις Βρυξέλλες με περιορισμένα απτά αποτελέσματα, αφήνοντας πίσω της περισσότερες εκκρεμότητες παρά οριστικές αποφάσεις.
Παρά την πυκνή ατζέντα και τις αρχικές προσδοκίες για καθοριστικές εξελίξεις, οι 27 ηγέτες κατέληξαν κυρίως σε αναβολές και διπλωματικές διατυπώσεις, αναδεικνύοντας τις εγγενείς δυσκολίες στην επίτευξη ομοφωνίας σε κρίσιμα ζητήματα όπως η στήριξη της Ουκρανίας, η κλιματική πολιτική και η μετανάστευση.
Η συνάντηση, που κράτησε μέχρι αργά το βράδυ, χαρακτηρίστηκε από μια σειρά συμβιβασμών, επιβεβαιώνοντας τη φήμη των ευρωπαϊκών διαβουλεύσεων για την ικανότητά τους να μεταθέτουν τις δύσκολες αποφάσεις στο μέλλον.
Η ατζέντα ήταν πράγματι γεμάτη, περιλαμβάνοντας από κυρώσεις κατά της Ρωσίας μέχρι την αντιμετώπιση της κρίσης στέγασης στην Ευρώπη. Ωστόσο, η πλειονότητα των θεμάτων αντιμετωπίστηκε με τη συνήθη τακτική της αναβολής, με τις αρμόδιες επιτροπές να αναλαμβάνουν το βάρος της εξεύρεσης λύσεων τους επόμενους μήνες.
Ακόμα και η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παραδέχτηκε ότι οι συζητήσεις «επέτρεψαν να προσδιορίσουμε σημεία που πρέπει να διευκρινιστούν», μια φράση που μεταφράζεται σε πολύ δουλειά για τις επόμενες εβδομάδες.
Το Βάρος της Ουκρανίας: Παγωμένα Κεφάλαια και Στρατιωτική Στήριξη
Ένα από τα πλέον επίμαχα ζητήματα ήταν η αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων προς όφελος της Ουκρανίας. Παρά τις αρχικές ελπίδες για μια συμφωνία ύψους 140 δισεκατομμυρίων ευρώ, το Βέλγιο, όπου διατηρούνται τα περισσότερα από αυτά τα κεφάλαια, διατήρησε τις επιφυλάξεις του.
Ο Βέλγος πρωθυπουργός, Μπαρτ Ντε Βέβερ, εξέφρασε έντονους φόβους για πιθανές νομικές ενέργειες από τη Μόσχα, εάν η ΕΕ προχωρούσε σε κατάσχεση, ζητώντας παράλληλα πλήρη αμοιβαιοποίηση του κινδύνου και εγγυήσεις από όλα τα κράτη μέλη. Η τελική απόφαση ήταν, για άλλη μια φορά, η ανάθεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να «παρουσιάσει επιλογές» στην επόμενη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος ήταν προσκεκλημένος στη σύνοδο, εξέφρασε την ακλόνητη αισιοδοξία του, δηλώνοντας ότι η Ρωσία πρέπει να πληρώσει το τίμημα για την εισβολή της και ότι οι ηγέτες πλησιάζουν σε μια συμφωνία. Επανέλαβε επίσης την επιθυμία του για την απόκτηση πυραύλων μεγάλης εμβέλειας, όπως οι πυραύλους Tomahawk από τις ΗΠΑ, καθώς και για ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ουκρανίας από τη Γερμανία.
Ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, συζήτησε με τον Ζελένσκι συγκεκριμένα αιτήματα, υποσχόμενος επανεξέταση προτάσεων για την προστασία των ενεργειακών και υδάτινων υποδομών της Ουκρανίας με γερμανική τεχνολογία.
Στο πλαίσιο της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας, οι ηγέτες ενέκριναν τον Οδικό Χάρτη Αμυντικής Ετοιμότητας 2030, ένα σχέδιο που στοχεύει στην προετοιμασία των κρατών μελών για πιθανή σύγκρουση έως το τέλος της δεκαετίας. Ο χάρτης προβλέπει την κάλυψη κενών σε εννέα καίριους τομείς, όπως η αεράμυνα, η στρατιωτική κινητικότητα και τα συστήματα πυροβολικού, ενώ προτείνει τη μετατροπή της Ουκρανίας σε έναν «ατσαλένιο σκαντζόχοιρο» ικανό να αποτρέψει τη ρωσική επιθετικότητα.
Η κίνηση αυτή υπογραμμίστηκε από μια σύντομη παραβίαση του λιθουανικού εναέριου χώρου από ρωσικό μαχητικό.
Κλίμα, Εμπόριο και οι Εσωτερικές Διαφορές της Ένωσης
Οι συζητήσεις για την κλιματική πολιτική, ένα θέμα που συνήθως προκαλεί έντονες αντιπαραθέσεις, κύλησαν εκπληκτικά ομαλά, καταλήγοντας σε μια ευέλικτη δέσμευση για την πράσινη μετάβαση, χωρίς ωστόσο να οριστεί ένας συγκεκριμένος στόχος για το 2040. Ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, δήλωσε ικανοποιημένος, χαρακτηρίζοντας τη σύνοδο ως «σημείο καμπής» και τονίζοντας την επιτυχία του να ενσωματώσει μια «ρήτρα αναθεώρησης» στο σχέδιο επέκτασης του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών σε θέρμανση και μεταφορές, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να καθυστερήσουν ή να προσαρμόσουν την εφαρμογή.
Η τελική απόφαση για τον στόχο του 2040 αναμένεται να ληφθεί τον Νοέμβριο, σε μια νέα συνεδρίαση των υπουργών.
Μια απρόσμενη εξέλιξη σημειώθηκε στον τομέα του εμπορίου, όταν ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς ανακοίνωσε την υποστήριξη των ηγετών σε μια αμφιλεγόμενη συμφωνία εμπορίου με τις χώρες της Mercosur. Η δήλωση προκάλεσε σύγχυση, καθώς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σπάνια ψηφίζει για εμπορικές συμφωνίες, πόσο μάλλον για μια τόσο μακροχρόνια και περίπλοκη.
Αργότερα διευκρινίστηκε ότι ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, απλώς αναζήτησε επιβεβαίωση από τους ηγέτες για την πρόθεσή τους να λάβουν θέση για τη συμφωνία μέχρι το τέλος του έτους, και όχι ότι είχε πραγματοποιηθεί επίσημη ψηφοφορία.
Προτεινόμενο Φινλανδία: Έκκληση για Tomahawk στην Ουκρανία και αξιοποίηση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων
Η Σιωπηλή Διαμάχη για τους Κινητήρες Εσωτερικής Καύσης
Η προτεινόμενη από την ΕΕ απαγόρευση των κινητήρων εσωτερικής καύσης έως το 2035, ένας κεντρικός πυλώνας της πράσινης μετάβασης, αναμενόταν να προκαλέσει έντονη αντιπαράθεση. Παρόλο που ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο και η Τσεχική Δημοκρατία εξέφρασαν αντιρρήσεις, το θέμα πέρασε σχεδόν απαρατήρητο στις τελικές αποφάσεις.
Οι επίσημες δηλώσεις χαιρέτησαν την πρόταση της Επιτροπής χωρίς να αναφερθούν σε οποιαδήποτε πιθανή χαλάρωση ή αναθεώρηση.
Οι Μεγάλες Προκλήσεις σε Μετανάστευση και Κοινωνική Πολιτική
Το μεταναστευτικό ζήτημα, μια διαρκής πηγή διχόνοιας εντός της Ένωσης, παρέμεινε σε αδιέξοδο. Παρά τις υποσχέσεις να αποτελέσει «προτεραιότητα», οι ηγέτες απέτυχαν να επιτύχουν οποιαδήποτε πρόοδο στον προτεινόμενο μηχανισμό επιμερισμού του βάρους της υποδοχής μεταναστών.
Εν τω μεταξύ, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, η Δανή πρωθυπουργός Μέτε Φρεντέρικσεν και ο Ολλανδός ομόλογός τους, Ντικ Σκουφ, συνέχισαν τις άτυπες «πρωινές συναντήσεις» τους, ανταλλάσσοντας ιδέες για αυστηρότερες πολιτικές στα σύνορα και το άσυλο, με την επόμενη άτυπη σύνοδο να έχει προγραμματιστεί στη Ρώμη.
Στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής, η πρόταση για ένα ελάχιστο όριο ηλικίας για τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έλαβε μια γενική έγκριση ως «πιθανή» ιδέα. Ωστόσο, η έλλειψη ομοφωνίας μεταξύ των κρατών μελών, τόσο ως προς την ηλικία (15 ή 16) όσο και ως προς το ζήτημα της γονικής συναίνεσης, απέτρεψε την υιοθέτηση μιας πανευρωπαϊκής απαγόρευσης.
Η Νέα Έμφαση στην Κρίση Στέγασης
Για πρώτη φορά στην ιστορία των συνόδων κορυφής, οι ηγέτες αφιέρωσαν ένα σημαντικό μέρος του χρόνου τους, περίπου 40 λεπτά, στην κρίση στέγασης που πλήττει την ήπειρο. Κατόπιν αιτήματος του προέδρου Κόστα, το θέμα εντάχθηκε στην ατζέντα, σηματοδοτώντας μια αναγνώριση της σοβαρότητάς του.
Η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι η Επιτροπή είναι «έτοιμη να βοηθήσει», ανακοινώνοντας ένα Ευρωπαϊκό Σχέδιο Προσιτής Στέγασης και την πρώτη Σύνοδο Κορυφής για τη Στέγαση το 2026. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, πρότεινε τη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων για την παρακολούθηση των αποτελεσματικών πολιτικών στέγασης σε όλη την Ευρώπη, υπογραμμίζοντας ότι, ενώ η στέγαση παραμένει εθνική αρμοδιότητα, η ΕΕ έχει ρόλο να διαδραματίσει στην υποστήριξη.
Οικονομικές Ανησυχίες και Γεωπολιτικές Σκέψεις
Οι συζητήσεις για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης έφεραν στην επιφάνεια ανησυχίες για τους εξαγωγικούς ελέγχους της Κίνας στα σπάνιες γαίες, αναδεικνύοντας την εξάρτηση της ΕΕ σε κρίσιμες πρώτες ύλες. Ωστόσο, το ισχυρότερο εμπορικό όπλο της Ένωσης, το Αντι-Καταναγκαστικό Μέσο, δεν συγκέντρωσε μεγάλο ενδιαφέρον, υποδηλώνοντας μια απροθυμία για άμεσες αντιδράσεις.
Νωρίτερα, η ημέρα είχε ξεκινήσει με μια γρήγορη διπλωματική νίκη, καθώς ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο ήρε το βέτο του στις τελευταίες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αφού εξασφάλισε στήριξη για την αυτοκινητοβιομηχανία της χώρας του.
Παρασκήνιο και Συμβολισμοί: Ένας Μαραθώνιος Χωρίς Τέλος
Η συνάντηση, που ξεκίνησε το πρωί και ολοκληρώθηκε στις 10:30 μ.μ., ήταν ένας πραγματικός μαραθώνιος διαβουλεύσεων. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, κατάφερε να τηρήσει την υπόσχεσή του να απλοποιεί τις συνόδους, μετατρέποντάς τες σε μονοήμερες, αν και οριακά.
Εντός του κτιρίου Justus Lipsius, το οποίο πρόκειται να υποστεί μια ανακαίνιση ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ, οι δημοσιογράφοι και οι αξιωματούχοι διαπίστωσαν ότι τα αυτόματα μηχανήματα πώλησης ήταν περίπου τόσο αποτελεσματικά όσο και οι 12ωρες συζητήσεις των 27 ηγετών.
Ενώ οι ηγέτες απολάμβαναν ένα πλούσιο γεύμα, με αστακοουρές και μοσχαρίσιο φιλέτο, και δείπνο με κανελόνια και φιλέτο καλκάνι, ορισμένοι ήταν απόντες. Ο Ούγγρος πρωθυπουργός, Βίκτορ Όρμπαν, εμφανίστηκε αρκετές ώρες αργότερα λόγω εθνικής εορτής στη Βουδαπέστη, ενώ οι ηγέτες της Πορτογαλίας και της Σλοβενίας απουσίαζαν επίσης σε ορισμένα σημεία.
Αυτές οι μικρές λεπτομέρειες προσθέτουν μια ανθρώπινη διάσταση στην εικόνα μιας αλλεπάλληλης διπλωματικής προσπάθειας, που συχνά μοιάζει να χάνεται στη γραφειοκρατία και τις συνεχείς αναβολές.
