- Στρατιωτικοί κατέλαβαν την εξουσία στη Γουινέα-Μπισάου την Τετάρτη, 26 Νοεμβρίου 2025.
- Το πραξικόπημα συνέβη εν μέσω αμφισβητούμενων προεδρικών εκλογών και αναμονής αποτελεσμάτων.
- Ο Πρόεδρος Ουμάρου Σισοκό Εμπαλό καθαιρέθηκε και η εκλογική διαδικασία ανεστάλη.
- Σημειώθηκαν πυροβολισμοί κοντά σε κυβερνητικά κτίρια στην πρωτεύουσα Μπισάου.
- Η χώρα έχει ιστορικό πολιτικής αστάθειας και πολλαπλών πραξικοπημάτων από το 1974.
Μια ομάδα αξιωματικών του στρατού ανακοίνωσε την Τετάρτη, 26 Νοεμβρίου 2025, ότι κατέλαβε την εξουσία στη Γουινέα-Μπισάου, λίγο πριν την αναμενόμενη ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των αμφισβητούμενων προεδρικών εκλογών. Σύμφωνα με το Reuters, οι στρατιωτικοί δήλωσαν ότι καθαίρεσαν τον Πρόεδρο Ουμάρου Σισοκό Εμπαλό, ανέστειλαν την εκλογική διαδικασία και επέβαλαν απαγόρευση κυκλοφορίας.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς περιόδου πολιτικής αστάθειας στη Γουινέα-Μπισάου, μια χώρα της Δυτικής Αφρικής που έχει βιώσει τουλάχιστον εννέα πραξικοπήματα και απόπειρες πραξικοπημάτων από την ανεξαρτησία της το 1974. Το timing της κατάληψης της εξουσίας, παραμονές της ανακοίνωσης των προεδρικών αποτελεσμάτων, υπογραμμίζει την ευθραυστότητα του δημοκρατικού της συστήματος και την ένταση που επικρατούσε μετά την ψηφοφορία.
Η ανακοίνωση του στρατού και οι πρώτες ενέργειες
Σε δήλωση που διαβάστηκε στην κρατική τηλεόραση, οι αξιωματικοί του στρατού ανακοίνωσαν τον σχηματισμό της «Ανώτατης Στρατιωτικής Διοίκησης για την Αποκατάσταση της Τάξης» και δήλωσαν ότι θα είναι υπεύθυνοι για το έθνος «μέχρι νεωτέρας». Οι πρώτες τους ενέργειες περιλαμβάνουν την καθαίρεση του Προέδρου Ουμάρου Σισοκό Εμπαλό, την αναστολή της εκλογικής διαδικασίας, το κλείσιμο των συνόρων και την επιβολή απαγόρευσης κυκλοφορίας. Λίγο πριν την ανακοίνωση, αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν ότι ακούστηκαν πυροβολισμοί κοντά στα κεντρικά γραφεία της εκλογικής επιτροπής, το προεδρικό μέγαρο και το υπουργείο Εσωτερικών, οι οποίοι διήρκεσαν περίπου μία ώρα.
Το πολιτικό παρασκήνιο και οι αμφισβητούμενες εκλογές
Η κατάληψη της εξουσίας έρχεται στον απόηχο των προεδρικών εκλογών της Κυριακής, 23 Νοεμβρίου, όπου ο εν ενεργεία Πρόεδρος Ουμάρου Σισοκό Εμπαλό αντιμετώπιζε τον βασικό του αντίπαλο, Φερνάντο Ντίας. Και οι δύο πλευρές είχαν διεκδικήσει τη νίκη στον πρώτο γύρο της ψηφοφορίας, δημιουργώντας ένα κλίμα έντονης αβεβαιότητας και έντασης. Ο Εμπαλό επεδίωκε να γίνει ο πρώτος πρόεδρος εδώ και τρεις δεκαετίες που θα κέρδιζε δεύτερη συνεχόμενη θητεία, γεγονός που υπογραμμίζει την ιστορική πολιτική αστάθεια της χώρας. Η αμφισβήτηση των αποτελεσμάτων και η απουσία ξεκάθαρου νικητή συχνά αποτελούν πρόσφορο έδαφος για τέτοιες ανατροπές σε χώρες με εύθραυστες δημοκρατίες.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η επαναλαμβανόμενη αδυναμία της Γουινέας-Μπισάου να εδραιώσει σταθερούς δημοκρατικούς θεσμούς, με κάθε εκλογική διαδικασία να μετατρέπεται σε πιθανή πηγή νέων κρίσεων. Η χώρα, παρά τις προσπάθειες για εκδημοκρατισμό, παραμένει παγιδευμένη σε έναν φαύλο κύκλο πολιτικής αστάθειας και στρατιωτικών παρεμβάσεων, γεγονός που εγείρει σοβαρά ερωτήματα για το μέλλον της.
Αλληλοκατηγορίες και η τύχη του Εμπαλό
Ο εκπρόσωπος του Προέδρου Εμπαλό, Αντόνιο Γιάγια Σέιντι, δήλωσε στο Reuters ότι άγνωστοι ένοπλοι επιτέθηκαν στην εκλογική επιτροπή για να αποτρέψουν την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, ισχυριζόμενος ότι οι δράστες συνδέονταν με τον Ντίας, χωρίς ωστόσο να παράσχει αποδείξεις. Από την πλευρά του, ο πρώην πρωθυπουργός Ντομίνγκος Σιμόες Περέιρα, υποστηρικτής του Ντίας, αρνήθηκε οποιαδήποτε εμπλοκή του Ντίας στο περιστατικό, επισημαίνοντας ότι ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης ήταν ασφαλής στην Μπισάου και συναντούσε εκλογικούς παρατηρητές όταν ξέσπασαν οι πυροβολισμοί. Ο καθαιρεθείς Πρόεδρος Εμπαλό, ο οποίος είχε δηλώσει ότι επέζησε τριών απόπειρων πραξικοπήματος κατά τη διάρκεια της θητείας του, δεν μπόρεσε να εντοπιστεί άμεσα μετά τις εξελίξεις.
Η επόμενη μέρα σε ένα κράτος επιρρεπές σε πραξικοπήματα
Η Γουινέα-Μπισάου βρίσκεται πλέον σε μια νέα περίοδο αβεβαιότητας, με την εξουσία να βρίσκεται στα χέρια της «Ανώτατης Στρατιωτικής Διοίκησης». Η διεθνής κοινότητα αναμένεται να παρακολουθήσει στενά τις εξελίξεις, καθώς η χώρα έχει μακρά ιστορία πολιτικών αναταραχών και στρατιωτικών παρεμβάσεων. Η αναστολή της εκλογικής διαδικασίας και η απουσία του νόμιμα εκλεγμένου Προέδρου δημιουργούν ένα περίπλοκο νομικό και πολιτικό κενό, ενώ η απουσία αναφορών για θύματα αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο περαιτέρω εξελίξεων.
