Η γαλλική πολιτική εμπειρία βρίσκεται σε μια φάση βαθιάς αναταραχής που δεν αποτυπώνεται μόνο στις προσωπικές περιπέτειες του προέδρου. Το πρόβλημα έχει ρίζες στο ίδιο το θεσμικό πλαίσιο: ένα σύστημα που σχεδιάστηκε για να εξασφαλίζει σταθερότητα εμφανίζει τώρα σημάδια κόπωσης, καθώς η έλλειψη εκλογικής πλειοψηφίας και η απουσία μηχανισμών διαμοιρασμού εξουσίας έχουν οδηγήσει σε αλλεπάλληλες κυβερνητικές ανατροπές.
Η αρχική πρόθεση και η δομή του συστήματος
Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 προχώρησαν σε θεσμικές αλλαγές που ήθελαν να βάλουν τέλος στην πολιτική αστάθεια των προηγούμενων δεκαετιών. Το αποτέλεσμα ήταν ένα καθεστώς με έναν ισχυρό, κεντρικό πρόεδρο και μηχανισμούς που ευνοούν την ανάδειξη μιας σαφούς κυβερνητικής πλειοψηφίας.
Η σχεδίαση αυτή βασίστηκε στην ιδέα ότι, όταν ο πρόεδρος συνοδεύεται από μια ενιαία κοινοβουλευτική δύναμη, το κράτος λειτουργεί αποδοτικά. Ωστόσο, η υπερσυγκέντρωση εξουσίας στο ανώτατο αξίωμα καθιστά το σύστημα ευάλωτο όταν αυτή η ενότητα δεν υπάρχει.
Προβλήματα όταν λείπει η πλειοψηφία
Όταν η προεδρική οικολογία δεν εξασφαλίζει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, οι θεσμοί δεν διαθέτουν σαφείς διεξόδους για να χωρίσουν ή να μοιράσουν την εξουσία. Αυτό οδηγεί σε φάσεις παραλυτικής «συνύπαρξης» όπου ο πρόεδρος και το κοινοβούλιο λειτουργούν σε διαφορετικούς ρυθμούς.
Σε μια κατάσταση ισοπαλίας, τα κόμματα συχνά έχουν ισχυρότερο κίνητρο να μείνουν εκτός κυβέρνησης και να στοχεύουν στις επόμενες προεδρικές εκλογές, παρά να αναζητήσουν μακροπρόθεσμες λύσεις. Η απουσία παράδοσης σταθερών συνασπισμών συμβάλλει στην επικράτηση μιας πολιτικής βραχυπρόθεσμης στρατηγικής.
Η τρέχουσα δίνη και οι πολιτικές συνέπειες
Τους τελευταίους μήνες, η Γαλλία έχει γνωρίσει αλλεπάλληλες αλλαγές στην ηγεσία της κυβέρνησης, με πέντε διαφορετικούς πρωθυπουργούς να επιχειρούν να διαπραγματευτούν με τα μεγάλα κόμματα και να αποχωρούν υπό πίεση. Το φαινόμενο αυτό αναδεικνύει πώς η έλλειψη συνεργασίας μετατρέπεται σε θεσμική αδυναμία.
Προτεινόμενο Το Αβγό που Επιλέγεις Καθορίζει αν Είσαι Ναρκισσιστής
Στο πιο πρόσφατο επεισόδιο, ο Σεμπαστιέν Λεκόρνου παραιτήθηκε μετά από πολύ σύντομη θητεία και στη συνέχεια επανήλθε — γεγονός που περιγράφει την κατάσταση ως δευτερογενή πολιτική αστάθεια και θέτει ερωτήματα για τη λειτουργικότητα του κράτους σε συνεχόμενη βάση.
Παράλληλα, η πολιτική διελκυστίνδα έχει έξαρση προσωπικών φιλοδοξιών. Όπως παρατήρησε ο Gilles Gressani, πολλοί παράγοντες στο πολιτικό και οικονομικό πεδίο φαίνεται να σχεδιάζουν κυρίως γύρω από την επόμενη προεδρική αναμέτρηση, γεγονός που περιπλέκει κάθε προσπάθεια ευρείας συναίνεσης.
Διεθνείς συγκρίσεις και η κουλτούρα των συνασπισμών
Κάποιοι παρατηρητές κοιτούν προς συστήματα όπου οι κυβερνητικές συμμαχίες αποτελούν καθημερινή πρακτική. Η Γερμανία και, σε διαφορετικό πλαίσιο, η Ιταλία έχουν δείξει ότι οι κομματικές συμφωνίες και οι συμβιβαστικές δομές μπορούν να δημιουργήσουν σχετική σταθερότητα, ακόμη και ανάμεσα σε διαφορετικές ιδεολογίες.
Ο ίδιος ο πρόεδρος έχει σχολιάσει δημόσια πόσο διαφορετική είναι η εμπειρία στην απέναντι πλευρά του Ρήνου, ενώ ειδικοί όπως ο Marc Lazar επισημαίνουν ότι η παράδοση των κομματικών συμβολαίων βοηθά στη διατήρηση της διακυβέρνησης. Αυτές οι εμπειρίες αναδεικνύουν την έλλειψη μιας κουλτούρας πολιτικών συμβιβασμών στη Γαλλία.
Στο πολιτικό πεδίο, υπάρχουν και φωνές που ζητούν ριζικές αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο. Ο Jean-Luc Mélenchon έχει προτείνει τη μετάβαση σε μια «Έκτη Δημοκρατία» ως τρόπο να ενσωματωθούν νέοι μηχανισμοί εκπροσώπησης, και το ζήτημα της αναλογικής εκπροσώπησης επανέρχεται στο δημόσιο διάλογο.
Τι σημαίνει αυτό για τη λειτουργία του κράτους
Οι συνεχιζόμενες αναταράξεις δεν είναι αποκλειστικά προσωπικές ή συγκυριακές. Αναδεικνύουν μια δομική πρόκληση: πώς να συνδυαστούν ισχυροί θεσμοί με μηχανισμούς που επιτρέπουν αποτελεσματικό διαμοιρασμό εξουσίας όταν αυτό απαιτείται. Η απουσία τέτοιων μηχανισμών καθιστά το κράτος ευάλωτο σε επαναλαμβανόμενες κρίσεις.
Η επόμενη περίοδος θα δείξει αν θα προκύψει μια μεταρρυθμιστική ώθηση ή αν τα κόμματα θα συνεχίσουν να επενδύουν στην στρατηγική της αντιπολίτευσης. Σε κάθε περίπτωση, η συζήτηση για την ισορροπία εξουσιών και την ποιότητα της δημοκρατικής εκπροσώπησης έχει αποκτήσει νέο επείγον χαρακτήρα, με άμεσες συνέπειες για τη σταθερότητα της χώρας.
