Γαλλία: Πώς οι συντάξεις των εκπαιδευτικών υπονομεύουν την παιδεία και την επίδοση των μαθητών

Ο προϋπολογισμός της Γαλλικής παιδείας δέχεται ασφυκτική πίεση από το συνταξιοδοτικό σύστημα, με πάνω από το ένα τέταρτο των 90 δισεκατομμυρίων ευρώ που προορίζονται για τα σχολεία το 2026 να κατευθύνονται σε συνταξιούχους εκπαιδευτικούς, αντί για τις υποστελεχωμένες αίθουσες διδασκαλίας. Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στις επιδόσεις των μαθητών, οι οποίες καταγράφουν ιστορικά χαμηλά, όπως αποκαλύπτουν υπολογισμοί του Reuters.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια των ευρύτερων δημογραφικών πιέσεων και του αυξανόμενου κόστους που επιβαρύνουν το γαλλικό συνταξιοδοτικό σύστημα, αφήνοντας λιγότερους πόρους για την αντιμετώπιση της πτώσης των μαθητικών επιδόσεων. Το ζήτημα αναδεικνύει την κρίσιμη πρόκληση της χρηματοδότησης των συντάξεων χωρίς να στερούνται ζωτικής σημασίας οι δημόσιες υπηρεσίες, όπως η εκπαίδευση.

Η πίεση στον προϋπολογισμό της παιδείας

Το συνταξιοδοτικό σύστημα της Γαλλίας, το οποίο βασίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στις εισφορές μισθοδοσίας, αποτελεί μια μεταπολεμική κληρονομιά πρόνοιας. Σε αντίθεση με τις περισσότερες δυτικές χώρες που συνδυάζουν τις δημόσιες συντάξεις με ιδιωτικές αποταμιεύσεις, η Γαλλία αντιμετωπίζει μια ιδιαίτερα οξεία δημογραφική ανισορροπία. Στον δημόσιο τομέα, υπάρχει λιγότερο από ένας εργαζόμενος ανά συνταξιούχο, σε σύγκριση με 1,4 στον ιδιωτικό τομέα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, πάνω από το 28% του προϋπολογισμού της παιδείας για το 2026 να προορίζεται για συνταξιοδοτικές εισφορές, σύμφωνα με ανάλυση του Reuters σε κυβερνητικά στοιχεία.

Οι επιδόσεις των μαθητών και οι αντιδράσεις

Οι επιπτώσεις αυτής της δημοσιονομικής πίεσης είναι ήδη ορατές στην ποιότητα της εκπαίδευσης. Σε τεστ του 2022, οι Γάλλοι μαθητές ηλικίας 15 ετών κατέλαβαν την προτελευταία θέση στα μαθηματικά μεταξύ των χωρών της G7, την τελευταία στην ανάγνωση και ισοβάθμησαν με την Ιταλία στην τελευταία θέση στις φυσικές επιστήμες, καταγράφοντας τις χειρότερες επιδόσεις τους μέχρι σήμερα, σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Οι γονείς εκφράζουν την οργή τους για τις αυξανόμενες τάξεις, τα παλιά σχολικά κτίρια και τους απόντες εκπαιδευτικούς που δεν αντικαθίστανται, καθώς η κυβέρνηση προσπαθεί να μειώσει το κόστος. «Αν η έβδομη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει την εκπαίδευση για τους πολίτες της, είναι ακατανόητο και σκανδαλώδες», δήλωσε ο Γκρεγκουάρ Ενσέλ, αντιπρόεδρος εθνικής ομοσπονδίας γονέων.

Το αδιέξοδο των συντάξεων και οι δημοσιονομικές προκλήσεις

Το ζήτημα των συντάξεων είναι ένα ιδιαίτερα φορτισμένο θέμα στη Γαλλία, όπου η κυβέρνηση έχει αντιμετωπίσει επίμονες απειλές για την επιβίωσή της μετά τις πρόωρες εκλογές του περασμένου έτους που άφησαν τον Πρόεδρο Μακρόν με ένα κοινοβούλιο χωρίς αυτοδυναμία. Πρόσφατες προσπάθειες για την αναμόρφωση του συστήματος έχουν προκαλέσει διαμαρτυρίες, και μόλις αυτόν τον μήνα, οι νομοθέτες ανέστειλαν τη μεταρρύθμιση του 2023 του προέδρου για την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 64 από τα 62 έτη, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για την έγκριση του προϋπολογισμού του 2026.

Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η συνεχής αναστολή των μεταρρυθμίσεων, όπως αυτή που επικρότησε και ο Εμανουέλ Μακρόν, δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο δημοσιονομικής αβεβαιότητας, καθώς το σύστημα γίνεται όλο και πιο ευάλωτο στις δημογραφικές τάσεις που πλήττουν την γηράσκουσα Ευρώπη. Η αποχώρηση της γενιάς των baby boomers από το εργατικό δυναμικό επιδεινώνει την πίεση, με τις συνέπειες να είναι πιο έντονες στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο απασχολεί πάνω από το ήμισυ των 2 εκατομμυρίων δημοσίων υπαλλήλων της Γαλλίας.

Οικονομικές επιπτώσεις και αδιέξοδες λύσεις

Εκ πρώτης όψεως, οι συνολικές δαπάνες της Γαλλίας για την εκπαίδευση, που ανέρχονται στο 5% του ΑΕΠ, φαίνονται πιο γενναιόδωρες από τον μέσο όρο της ΕΕ (4,7%). Ωστόσο, μετά την αφαίρεση των συντάξεων, οι δαπάνες πέφτουν στο 4,6%, όπως δήλωσε η οικονομολόγος Ελέν Παρί από το think tank Conseil d’Analyse Economique. Οι δαπάνες ανά μαθητή πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης μειώνονται σε 7.726 ευρώ ετησίως χωρίς τις συντάξεις, από 8.450 ευρώ με αυτές, σύμφωνα με υπολογισμούς του Institut des Politiques Publiques. Ο οικονομολόγος της παιδείας, Ζυλιέν Γκρενέ, από τη Σχολή Οικονομικών του Παρισιού, εξηγεί ότι «οι γαλλικές δαπάνες για την εκπαίδευση φουσκώνονται τεχνητά λόγω ενός λογιστικού κανόνα», γεγονός που εξηγεί το παράδοξο των υψηλότερων δαπανών που όμως οδηγούν σε μεγαλύτερα μεγέθη τάξεων και λιγότερο καλοπληρωμένους δασκάλους. Η αύξηση του αριθμού των εκπαιδευτικών ή η αύξηση των μισθών τους θα ήταν μια δαπανηρή λύση, καθώς το κράτος καταβάλλει εισφορές μισθοδοσίας στο συνταξιοδοτικό σύστημα ίσες με το 78% των μισθών κάθε δημόσιου υπαλλήλου, σε σύγκριση με μόλις 16,5% στον ιδιωτικό τομέα. Εν μέσω των προσπαθειών της Γαλλίας να συγκρατήσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα, η κυβέρνηση σχεδιάζει αντ’ αυτού να καταργήσει 4.000 θέσεις διδασκαλίας το επόμενο έτος, επικαλούμενη τη μείωση του αριθμού των μαθητών. Το τεταμένο συνταξιοδοτικό σύστημα της Γαλλίας δεν επηρεάζει μόνο την εκπαίδευση, καθώς σχεδόν το 16% του αμυντικού προϋπολογισμού της χώρας δαπανάται για στρατιωτικές συντάξεις, περιπλέκοντας τα σχέδια για την ενίσχυση της άμυνας.

Η επόμενη μέρα και οι πολιτικές προεκτάσεις

Η Υπουργός Προϋπολογισμού, Αμελί ντε Μονσαλίν, δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι η κυβέρνηση θα αναθεωρήσει τον τρόπο λογιστικής καταγραφής των συντάξεων του δημόσιου τομέα στον προϋπολογισμό του 2027, ώστε το πραγματικό κόστος να είναι πιο διαφανές. Ωστόσο, αυτή η αλλαγή μπορεί να είναι πολύ αργά για τους ψηφοφόρους που είναι αγανακτισμένοι με τις ελλείψεις του σχολικού συστήματος. Η αυξανόμενη απογοήτευση των γονέων δημιουργεί ένα ακόμη παράπονο που θα μπορούσε να ενισχύσει την υποστήριξη για την ανερχόμενη ακροδεξιά της Γαλλίας. «Το ζήτημα της εκπαίδευσης βρίσκεται στην καρδιά της συζήτησης για την καταπολέμηση της ακροδεξιάς», δήλωσε ο Ενσέλ της ομοσπονδίας γονέων, υπογραμμίζοντας ότι «το λέμε εδώ και πολύ καιρό, αλλά κανείς δεν ακούει».