- Η Νότια Αφρική παρέδωσε την προεδρία της G20 στις ΗΠΑ εν μέσω αυξανόμενων προβλημάτων χρέους στις φτωχότερες χώρες.
- Το χρέος στις αναδυόμενες οικονομίες έχει ξεπεράσει τα 100 τρισεκατομμύρια δολάρια, με 20 αφρικανικές χώρες σε κίνδυνο.
- Το Κοινό Πλαίσιο της G20 για την ελάφρυνση του χρέους έχει περιορισμένη αποτελεσματικότητα, έχοντας βοηθήσει μόνο τέσσερα έθνη.
- Η ατζέντα των ΗΠΑ περιλαμβάνει την αντιμετώπιση του χρέους και την οικονομική ανάπτυξη, παρά τους περιορισμούς της G20 ως θεσμού.
Η ηγεσία της G20 απομακρύνεται από τον Παγκόσμιο Νότο, καθώς τα προβλήματα χρέους στις φτωχότερες χώρες απειλούν να αναζωπυρωθούν, δοκιμάζοντας κατά πόσο οι φιλοδοξίες της ομάδας για ελάφρυνση του χρέους θα μεταφραστούν σε δράση υπό την προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η Νότια Αφρική παρέδωσε την Κυριακή την προεδρία της G20 στις ΗΠΑ, ολοκληρώνοντας μια σειρά τεσσάρων μεγάλων αναδυόμενων οικονομιών που εστίασαν στη βιωσιμότητα του χρέους.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας περιόδου όπου η G20 βρισκόταν υπό την ηγεσία αναδυόμενων οικονομιών όπως η Ινδονησία, η Ινδία, η Βραζιλία και η Νότια Αφρική, οι οποίες έθεσαν ως προτεραιότητα τη βιωσιμότητα του χρέους στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Η μετάβαση της προεδρίας στις Ηνωμένες Πολιτείες σηματοδοτεί μια αλλαγή στην προσέγγιση, με το βλέμμα στραμμένο στην αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων μηχανισμών.
Η μετάβαση της προεδρίας και η κρίση χρέους
Η Νότια Αφρική παρέδωσε την Κυριακή, 23 Νοεμβρίου, την προεδρία της G20 στις Ηνωμένες Πολιτείες, ολοκληρώνοντας μια περίοδο όπου το ζήτημα του χρέους στις αναπτυσσόμενες χώρες αναδείχθηκε σε κυρίαρχη προτεραιότητα. Το συνολικό χρέος στις αναδυόμενες οικονομίες έχει φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ, ξεπερνώντας τα 100 τρισεκατομμύρια δολάρια, όπως μεταδίδει το Reuters.
Ειδικότερα στην Αφρική, η κατάσταση είναι οξυμένη, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να προειδοποιεί ότι περίπου 20 αφρικανικές χώρες βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο ή ήδη αντιμετωπίζουν σοβαρή αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες είχαν αρχικά εκφράσει την πρόθεσή τους να μποϊκοτάρουν τη σύνοδο της G20 στη Νότια Αφρική λόγω διαφωνιών, τελικά συμμετείχαν, αν και υπήρξαν διαφωνίες για το σχέδιο διακήρυξης. Η απουσία του Ντόναλντ Τραμπ από την προηγούμενη σύνοδο είχε δημιουργήσει διπλωματικές εντάσεις, ωστόσο η Νότια Αφρική τόνισε την ανανεωμένη δέσμευση στην πολυμερή συνεργασία. Συζητήσεις για την πιθανή συμμετοχή των ΗΠΑ είχαν προηγηθεί.
Οι προκλήσεις στην Αφρική και οι προσπάθειες της G20
Χώρες όπως η Σενεγάλη αναδείχθηκαν σε κρίσιμα σημεία, καθώς δισεκατομμύρια δολάρια σε αδήλωτο δανεισμό οδήγησαν το ΔΝΤ να παγώσει ένα πρόγραμμα 1,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων και προκάλεσαν απότομη υποβάθμιση της πιστοληπτικής της ικανότητας. Η Γκαμπόν στράφηκε σε συμφωνίες διαχείρισης υποχρεώσεων, συμπεριλαμβανομένων ανταλλαγών περιφερειακών ομολόγων αξίας περίπου 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων, ενώ η Μοζαμβίκη αναζητά συμβούλους για αναδιάρθρωση.
Τα επίπεδα χρέους του Μαλάουι πλησιάζουν το 90% του ΑΕΠ.
Ο Trevor Manuel, πρώην υπουργός Οικονομικών της Νότιας Αφρικής και πρόεδρος της G20 Africa Expert Panel, η οποία συμβούλευε τον Πρόεδρο Cyril Ramaphosa, δήλωσε ότι «είναι σημαντικό να βρούμε λύσεις και όχι απλώς να κάνουμε μικροδιορθώσεις». Η G20 είχε ξεκινήσει το Κοινό Πλαίσιο (Common Framework) το 2020, με στόχο την ταχεία αναδιάρθρωση χρεών για τις φτωχότερες χώρες μετά την πανδημία του COVID-19, ωστόσο η πρόοδος στην αναμόρφωση της διεθνούς χρηματοπιστωτικής αρχιτεκτονικής υπήρξε αργή.
Η Νότια Αφρική προσπάθησε να αναζωογονήσει τις προσπάθειες κατά τη διάρκεια της προεδρίας της, με τους υπουργούς Οικονομικών της ομάδας να εκδίδουν μια ξεχωριστή Υπουργική Διακήρυξη για τη Βιωσιμότητα του Χρέους – την πρώτη μετά την πανδημία – και να δεσμεύονται για την ενίσχυση του Κοινού Πλαισίου.
Περιορισμοί και προοπτικές υπό την ηγεσία των ΗΠΑ
Το Κοινό Πλαίσιο έχει προσφέρει μέχρι στιγμής λύσεις για το χρέος σε τέσσερα έθνη – το Τσαντ, τη Ζάμπια, την Γκάνα και την Αιθιοπία – από την έναρξή του. Ο Eric LeCompte, εκτελεστικός διευθυντής της αναπτυξιακής ομάδας Jubilee USA Network, επεσήμανε ότι αυτό δείχνει τους περιορισμούς του μηχανισμού.
Ωστόσο, τόνισε ότι η ατζέντα των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες θα ηγηθούν της G20 μέχρι τα τέλη του 2026, περιλαμβάνει την αντιμετώπιση των προκλήσεων του χρέους, την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης και την επέκταση της δημιουργίας θέσεων εργασίας, προσφέροντας έτσι μια συνέχεια στις προσπάθειες.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η αργή εφαρμογή των αποφάσεων και η έλλειψη νομικής δεσμευτικότητας των πρωτοβουλιών της G20. Ο Gilad Isaacs του Ινστιτούτου Οικονομικής Δικαιοσύνης της Νότιας Αφρικής δήλωσε ότι η G20 «δεν κάνει πολιτική. Δεν έχει νομική υπόσταση». Το ΔΝΤ έχει ήδη προειδοποιήσει για τη χαμηλότερη ανάπτυξη από το 2009.
Η Vera Songwe, μέλος του οικονομικού συμβουλευτικού συμβουλίου του Προέδρου Ramaphosa, υπογράμμισε την ανάγκη για αναθεωρήσεις στο πλαίσιο βιωσιμότητας του χρέους, ιδίως εκείνες που βελτιώνουν τις συνθήκες χρηματοδότησης για τις φτωχότερες χώρες, όπως η μείωση του κόστους δανεισμού μέσω μεταρρυθμίσεων στο Πλαίσιο της Βασιλείας.
Η επόμενη μέρα για την ελάφρυνση του χρέους
Ο υπουργός Οικονομικών της Νότιας Αφρικής, Enoch Godongwana, δήλωσε ότι θα προωθήσει τις συστάσεις της ομάδας από την περασμένη χρονιά, συμπεριλαμβανομένης της θεσμοθέτησης των προσπαθειών ελάφρυνσης του χρέους. Η G20 έχει δείξει στο παρελθόν ότι μπορεί να κάνει τη διαφορά, από τα πακέτα τόνωσης μετά την οικονομική κρίση του 2008 έως την Πρωτοβουλία Αναστολής Εξυπηρέτησης Χρέους κατά την εποχή του COVID-19.
Ωστόσο, για να επιτευχθεί ουσιαστική αλλαγή στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους, θα απαιτηθεί ενισχυμένη πολιτική βούληση και η εξεύρεση νέων πλατφορμών για την προώθηση αυτών των συζητήσεων και αλλαγών, όπως μια προτεινόμενη πλατφόρμα δανειοληπτών.
